Öğretmen Adaylarının Bilgi Okuryazarlık Öz Yeterlik Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi

Year 2019, Volume: 8 Issue: 2, 549 - 570, 28.06.2019

Vesile Gül Başer Gülsoy Neşe Sevim Çırak Osman Erol Ayşe Ulutaş

Abstract

Bu araştırmanın amacı; öğretmen adaylarının bilgi
okuryazarlık öz yeterlik düzeylerinin belirlenmesi ve kütüphane kullanım
sıklığı, kullanım amacı ve yararlanma biçimi, bilgisayar ve internet kullanma
tecrübeleri gibi değişkenler açısından incelenmesidir. Bu çalışma nicel bir
çalışma olarak tasarlanmış ve çalışmada tarama modeli kullanılmıştır. Çalışmaya
285 kadın 128 erkek olmak üzere toplam 413 öğretmen adayı gönüllü katılmıştır.
Çalışmada kullanılan anket üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde katılımcıların
demografik bilgilerini saptamayı amaçlayan 12 madde bulunmaktadır. İkinci
bölümde, Bilgi Kaynaklarından Yararlanma Durumlarını belirlemek amacıyla 23
maddelik bir anket kullanılmıştır. Üçüncü bölümde, katılımcıların bilgi
okuryazarlığı öz yeterlik düzeyleri Akkoyunlu ve Kurbanoğlu (2004) tarafından
geliştirilerek Koçak-Usluel (2007) tarafından tekrar düzenlenen Bilgi
Okuryazarlığı öz yeterlik ölçeği kullanılarak değerlendirilmiştir. Çalışma
kapsamında elde edilen veriler ortalama, standart sapma, t-testi ve tek yönlü
varyans analizi (ANOVA) ile çözümlenmiştir. 
Çalışmada, öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı öz yeterlik
seviyesinin yüksek olduğu ve bilgiye ulaşmak için genel olarak çevrimiçi
kaynaklardan yararlandığı belirlenmiştir. Ayrıca, öğretmen adaylarının
bilgisayar ve internet kullanım tecrübeleri ile bilgi okuryazarlık öz yeterlik
seviyeleri incelendiğinde anlamlı farklılık belirlenmiş ve sekiz yıldan fazla
bilgisayar ve interneti kullananların bilgi okuryazarlığı öz yeterlik düzeyleri
daha yüksek bulunmuştur.

Keywords

Bilgi ve iletişim teknolojileri, bilgi okuryazarlığı öz yeterliği, kütüphane kullanımı, öğretmen adayları

References

• Ajzen,I. (1991). The theory of planned behaviour. Organization Behavior and Human Decision Process, 50, 179-211. https://doi.org/10.1016/0749-5978(91)90020-T
• Adıgüzel, A. (2012). Investigating the levels of strain, from the point of various variables, at their efforts of obtain information of preservice teachers’ of secondary education. International Journal of Instruction, 5(2), 91-108.
• Adıgüzel, A. (2014). Öğretmen adaylarının öğrenmeye ilişkin tutumları ile bilgi okuryazarlık becerileri arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 4(7), 13-24.
• Akkoyunlu, B. ve Kurbanoğlu, S. (2003). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı ve bilgisayar öz-yeterlik algıları üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 1-10.
• American Association of School Librarians and Association for Educational Communications and Technology. (1998). Information literacy standards for student learning. Chicago: American Library Association.
• Balbağ, M., ve Balbağ, N. (2017). Öğretmen adaylarının fen ve teknoloji okuryazarlığına ilişkin öz yeterlik algıları ile bilgi okuryazarlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi.
• Demirel, Ö. ve Dinçer, S. (Ed.), Eğitim bilimlerinde yenilikler ve nitelik arayışı (429-446). Ankara: Pegem Akademi. https://doi.org/10.14527/9786053183563b2.026
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavior change. Psychological Review, 84, 191-215. https://doi.org/10.1037//0033-295X.84.2.191
• Başaran, M. (2005).Sınıf öğretmeni adaylarının bilgi okuryazarlıklarının değerlendirilmesi. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), 163-177.
• Breivik, P. S., Hannock, V., and Senn, J. (1998). A progress report on information literacy: An update on the American Library Association Presidential Committee on Information Literacy: Final report. Chicago: ALA.
• Cohen, J.W. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2. Baskı). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Çakmak, T., ve Önal, H. İ. (2013). Bilgi okuryazarlığı becerilerinin kazandırılmasında okul kütüphanecilerinin rolleri ve algıları. Türk Kütüphaneciliği, 27(4), 633-647.
• Demiralay, R., ve Karadeniz, Ş. (2010). Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının, ilköğretim öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı öz-yeterlik algılarına etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri (KUYEB), 10(2), 819-851.
• Dombaycı, M. A., ve Ercan, O. (2017). Öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık düzeyleri ve bilimsel araştırmaya yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 1265-1284. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2017.17.31178-338822
• Gömleksiz, M. N., Kan, A. Ü., ve Bozpolat, E. (2013). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığına ilişkin görüşleri. Karadeniz Dergi (Black Sea-Черное Море), 5 (18), 71-87.
• Gürbüztürk, O., ve Koç, S. (2012). 21. Yüzyılda öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlık becerilerinin değerlendirilmesi. e-Journal of New World Sciences Academy, 7(1), 27-49.
• International Society for Technology Education. (2000). National educational technology standards for teachers. Eugune: International Society for Technology Education. [Çevrim-içi: https://www.iste.org/standards, Erişim tarihi: 28.02.2019.]
• Karakaş, S. (2018). Üniversite kütüphanesi kullanıcılarının beklentileri ve kullanıcı tatmini. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 39(1-2).
• Kaya, A., Balay, R., ve Adıgüzel, A. (2014). Öğretmen adaylarının eğitsel internet kullanım becerileri ile bilgi edinme becerileri arasındaki ilişki düzeyi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(1). https://doi.org/10.12973/jesr.2014.4os5a
• Koçak- Koçak-Usluel, Y. (2007). Can ICT usage make a difference on student teachers' information literacy self-efficacy. Library and Information Science Research, 29(1), 92-102. https://doi.org/10.1016/j.lisr.2007.01.003
• Korkut, E., ve Akkoyunlu, B. (2008). Yabancı dil öğretmen adaylarının bilgi ve bilgisayar okuryazarlık öz-yeterlikleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 34, 178-188.
• Okay, Ş. (2010). Teknik öğretmen adaylarının internet kullanım amaçlarının incelenmesine ilişkin bir araştırma. Makine Teknolojileri Elektronik Dergisi. 7 (1), 97-109.
• Önal, N., ve Çetin, O. (2014). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 1-30.
• Özgür, H. (2016). Öğretmen adaylarının yaşam boyu öğrenme yeterlikleri ve bilgi okuryazarlığı öz-yeterlikleri üzerine bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1). https://doi.org/10.17860/efd.08241
• National Council for Accreditation of Teacher Education. (2001). Professional standards for the accreditation of schools, colleges, and departments of education. [Çevrim-içi: http://www.ncate.org , Erişim tarihi: 12.02.2019.]
• P21. (2019). Framework for 21st Century Learning. [Çevrim-içi: http://static.battelleforkids.org/documents/p21/P21_Framework_Brief.pdf,Erişim tarihi: 07.03.2019.]
• The Association of College and Research Libraries, (2000). Information literacy competency standards for higher education. Chicago, IL: The American Library Association.
• Tuncer, M., ve Dikmen, M. (2018). Öğretmen Adaylarının Bilgi Okuryazarlık Öz-Yeterlikleri ve Mesleğe Yönelik Tutumları. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (66), 310-325.
• Tuncer, M., Yılmaz, Ö., ve Tan, Ç. (2011). İnternetin bilgi edinme kaynağı olarak bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitimi bölümü öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi. 5th International Computer and Instructional Technologies Symposium, 22-24 Semptember 2011, Fırat University, Elazığ-Turkey.
• Türkiye İstatistik Kurumu, (2016). Hane halkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması. [Çevrim-içi: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21779, Erişim tarihi: 07.08.2017.]
• Ünal, F., ve Er, H. (2015). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı düzeylerinin değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(41). https://doi.org/10.17719/jisr.20154115089