Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Doğal Afet Kavramlarına İlişkin Algılarının Kelime İlişkilendirme Testi Aracılığıyla İncelenmesi

Year 2019, Volume: 8 Issue: 3, 735 - 751, 23.09.2019

Ufuk Karakuş

Abstract

Bu araştırmanın amacı Kelime İlişkilendirme Testi (KİT)
aracılığıyla sosyal bilgiler öğretmen adaylarının doğal afetlere ilişkin
bilişsel yapılarını ortaya koymaktır. Araştırmanın çalışma grubunu Gazi
Üniversitesi’nde öğrenim gören 115 Sosyal bilgiler öğretmenliği öğrencisi (1.
2. 3. 4. sınıf) oluşturmaktadır. Testi oluşturmak amacıyla Türkiye’de en fazla
görülen doğal afetlerden oluşan yedi tane anahtar kavram (deprem, orman
yangını, sel, heyelan, çığ, erozyon, kuraklık) seçilmiştir. Çalışma sonucuna
göre öğrencilerin deprem kavramını en çok yıkım; çığ kavramını kar; erozyon
kavramını toprak; heyelan kavramını toprak; kuraklık kavramını susuzluk; orman
yangını kavramını ağaç; sel kavramını yağmur kavramları ile ilişkilendirdikleri
görülmüştür. Çalışma sonucunda öğrencilerin önemli bir kısmının doğal afetler
(deprem, orman yangını, sel, heyelan, çığ, erozyon, kuraklık) kavramlarıyla
ilgili bilimsel bilgi içeren cümleler kurabildikleri, heyelan ve çığ
kavramlarına ait kavram yanılgısına sahip olmadıkları tespit edilmiştir.
Deprem, orman yangını, sel, erozyon, kuraklık kavramlarıyla ilgili öğrencilerin
çok az bir kısmında kavram yanılgısı belirlenmiştir.

Keywords

Afet, Doğal Afet, Sosyal Bilgiler, Kelime İlişkilendirme Testi

The Investigation Of Social Studies Candidates Perceptions On Conceptions About Natural Disaster Though The Word Associations Tests

Abstract

The purpose of this research is to introduce the cognitive structures of
social studies teacher candidates towards natural disasters through Word
Association Test (WOT). The Social Studies Teaching student (1st, 2nd, 3rd, 4th
grade) who studies in Gazi University forms the study group of the research.
With the aim of forming the test, the seven key concepts which are composed of
the most common natural disasters in Turkey (earthquake, forest fire,
flood,  landslide, avalanche, erosion,
drought) are chosen. According to the research result, it has been observed
that students mostly associate the concept of earthquake with destruction,
avalanche with snow, erosion with soil, landslide with soil, drought with
thirst, forest fire with tree and flood with rain. At the end of the research,
it has been revealed that a notable part of the students are capable of forming
sentences which include scientific information over the concepts of natural
disasters (earthquake, forest fire, flood, 
landslide, avalanche, erosion, drought), and don’t have a misconception
of landslide and avalanche concepts. For the very few parts of the students, a
misconception of earthquake, forest fire, flood, erosion, drought concepts is
detected.

Keywords

Disaster, Natural Disaster, Social Studies, Word Association Test

References

• Aksoy, B. (2013). Depremi yaşamış olan 9. Sınıf öğrencilerinin “deprem” kavramına yönelik algılarının nitel açıdan incelenmesi. Journal of World of Turks/Zeitschrift für die Welt der Türken, 5(1), 247-265.
• Ata, B. (2007). Sosyal bilgiler öğretim programı., C. Öztürk (Editör), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi yapılandırmacı bir yaklaşım içinde (71-83). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Aydemir, A. (2014). Ortaokul 7.sınıf öğrencilerinin beşeri coğrafya kavramlarına ilişkin algılarının kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla incelenmesi. Yayımlamamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bahar, M., Johnstone, A. H., Sutcliffe, R. G. (1999). Investigation of students’ cognitive structure in elementary genetics through Word association tests. Journal of Biological Education, 33, 134-141.
• Bahar, M., Özatlı, N. S. (2003). Kelime iletişim test yöntemi ile lise 1. sınıf öğrencilerinin canlıların temel bileşenleri konusundaki bilişsel yapılarının araştırılması. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(2), 75-85.
• Bozyiğit, R., Kaya, B. (2017). Coğrafya öğretmen adaylarının doğal afetlerle ilgili bazı kavramlar hakkındaki bilişsel yapılarının belirlenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi. Sayı:35 Ss: 55-67 Issn: 1303-2429.
• Çaycı, B., Demir, M. K., Başaran M. ve Demir, M. (2007). Sosyal bilgiler dersinde iş birliğine dayalı öğrenme ile kavram öğretimi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 619-630.
• Demirkaya, H. (2007). İlköğretim öğrencilerinin deprem kavramı algılamaları ve depreme ilişkin görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8, 68-76.
• Ercan, F., Taşdere, A. & Ercan, N. (2010). Kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla bilişsel yapının ve kavramsal değişimin gözlenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, (2), 136-154.
• Erden, M. (1996). Sosyal Bilgiler Öğretimi. Ankara: Alkım Yayınevi.
• Güneş, M. H. ve Gözüm A.İ.C. (2013). İlköğretimde işlenen ekoloji konusunun 10. sınıf öğrencilerin ekosistem ekolojisi konusundaki hazırbulunuşluk düzeyleri üzerindeki etkisinin saptanmasında kelime ilişkilendirmenin kullanılması. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 252-264.
• Işıklı, M.,Taşdere, A. ve Göz, N.L. (2011). Kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla öğretmen adaylarının Atatürk ilkelerine yönelik bilişsel yapılarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 50-72.
• İnel, Y., Akar, C., Üztemur, S. S. (2016). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin yönetim biçimleri kavramlarına yönelik algılarının kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla tespiti. Tarih Okulu Dergisi (TOD) Journal of History School (JOHS) ss. 523-540. Issue XXVIII, pp. 523-540. DOI No: http://dx.doi.org/10.14225/Joh997
• Karakuş, U. (2013). Depremi yaşamış ve yaşamamış öğrencilerin deprem algılarının metafor analizi ile incelenmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 18(29), 97-116.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi, kavramlar-ilkeler-teknikler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kılıçoğlu, G. (2011). Sosyal bilgiler derslerinde kavramsal değişim metinlerinin kavram yanılgılarının giderme üzerine etkisi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kılıçoğlu, G. (2017). Sosyal bilgiler derslerinde kavram değişim metinlerinin kavram yanılgılarını giderme ve akademik başarı üzerine etkisi. International Journal Of Eurasia Social Sciences, Vol: 8, Issue: 30, pp. (1661-1685).
• Kılıçoğlu, G. (2018). Determining levels of 8th grade students of secondary school to understand cognitive structures and concepts concerning concepts of fundamental citizenship. Journal of Education and Training Studies, Vol. 6, No. 11, URL: https://doi.org/10.11114/jets.v6i11.3505
• Kırtak, V.N. (2010). Fizik, kimya ve biyoloji öğretmen adaylarının termodinamik yasalarını günlük hayatla ve çevre sorunları ile ilişkilendirme düzeyleri. Yayımlamamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• MEB. (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Ankara.
• Özatlı, N.S. ve Bahar, M. (2010). Öğrencilerin boşaltım sistemi konusundaki bilişsel yapılarının yeni teknikler ile ortaya konması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 10(2), 9-26.
• Öztürk, C. (2009). Sosyal bilgiler: toplumsal yaşama disiplinlerarası bir bakış. C. Öztürk (Editör), Sosyal bilgiler öğretimi demokratik vatandaşlık eğitimi içinde (1-31). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Öztürk, T., Yılmaz Özcan, N. (2017). Sosyal bilgiler dersi “bölgemizi tanıyalım” ünitesinde öğrencilerin kavramsal gelişim sürecinin incelenmesi. PAU Eğitim Fakültesi Dergisi (42): 109-123
• Platten, L. (1995). Talking geography: an investigation into young children’s understanding of geographical terms part-2. International Journal of Early Years Education, 3(3), 69-84.
• Senemoğlu, N. (2010). Gelişim öğrenme ve öğretim (kuramdan uygulamaya). Ankara: Gazi.
• Tokcan, H., Yiter, S., Oğuz, H., Kesmeci, Y., Karakuş, H. (2015). Kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla 5.sınıf öğrencilerinin doğal afetlere ilişkin bilişsel yapılarının incelenmesi. IV. Uluslararası Sosyal Bilgiler Eğitimi Sempozyumunda sunulan bildiri, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Bolu, Türkiye, 23-25 Nisan.
• Tokcan, H. (2016). Determining the Turkish World Perceptions of Candite Social Studies Teachers Through Word Association Test. III. International Dynamic, Explorative and Active Learning (IDEAL) Conference, Ondokuz Mayıs University, Samsun, Turkey, September 1-3.
• Tokcan, H. ve Topkaya, Y. (2016). Öğretmen adaylarının Ortadoğu algısının kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla incelenmesi (Kilis ve Niğde örneği). 15. Uluslararası Sınıf Öğretmenliği Sempozyumunda sunulan bildiri, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Bodrum, Muğla, 11-14 Mayıs.
• Tokcan, H., Yiter, E. (2017). 5. sınıf öğrencilerinin doğal afetlere ilişkin bilişsel yapılarının kelime ilişkilendirme testi (KİT) aracılığıyla incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 18, Sayı 1, Sayfa 115-129.
• Turan, İ., Kartal, A. (2012). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin doğal afetler konusu ile ilgili kavram yanılgıları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 13, Sayı 3, Aralık Sayfa 67-81.