Beşeri Coğrafya Dersine Yönelik Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları

Year 2019, Volume: 8 Issue: 4, 913 - 927, 20.12.2019

Bahadir Kılcan Turhan Çetin Selman Ablak Merve Gürgür

Abstract

Bu çalışma kapsamında lisans
öğrencilerinin beşeri coğrafya dersine yönelik tutumlarını belirlemek üzere
geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmek amaçlanmıştır. Ölçme aracının
maddeleri araştırmacılar tarafından ilgili alanyazın incelenerek
oluşturulmuştur. Araştırmanın çalışma grubunu 2016-2017 öğretim yılının güz
döneminde Ankara, Kırşehir, Kastamonu ve Niğde illerinde yer alan devlet
üniversitelerinin eğitim fakültelerinin sosyal bilgiler eğitimi, sınıf eğitimi
ve coğrafya eğitimi anabilim dallarında öğrenim gören 374 lisans öğrencisi
oluşturmaktadır. Yapılan istatistikler sonucunda ölçeğin madde-faktör toplam ve
düzeltilmiş korelasyonlarında elde edilen korelasyon katsayılarının kabul
edilir düzeyde ve tüm maddelerin istatistiksel olarak anlamlı olduğu
saptanmıştır. Yapılan açımlayıcı faktör analizi (AFA) sonucunda ölçeği
oluşturan maddelerin; “Duyuşsal Açıdan Beşeri Coğrafya” ve “Bilişsel Açıdan
Beşeri Coğrafya” olmak üzere iki boyutta toplandığı görülmüştür. Araştırma sonuçları
Beşeri Coğrafya Dersine Yönelik Tutum Ölçeğinin (BCDYTÖ) lisans öğrencilerinin
beşeri coğrafya dersine yönelik tutumlarını ölçmede kullanılabilecek nitelikte
geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermektedir. 

Keywords

Beşeri coğrafya dersi, eğitim fakültesi, lisans öğrencileri, ölçek geliştirme, tutum

Beşeri Coğrafya Dersine Yönelik Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları

Abstract

Bu
çalışma kapsamında lisans öğrencilerinin beşeri coğrafya dersine yönelik
tutumlarını belirlemek amacıyla geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı
geliştirmek amaçlanmıştır. Ölçme aracında yer alan maddeler araştırmacılar
tarafından ilgili alanyazın incelenerek oluşturulmuştur. Araştırmanın çalışma
grubunu 2016-2017 eğitim-öğretim yılı güz döneminde Ankara, Kırşehir, Kastamonu
ve Niğde illerinde yer alan devlet üniversitelerinin eğitim fakültelerinin
sosyal bilgiler eğitimi, sınıf eğitimi ve coğrafya eğitimi anabilim dallarında
öğrenim gören 374 lisans öğrencisi oluşturmaktadır. Yapılan istatistikler
sonucunda ölçeğin madde-faktör toplam ve düzeltilmiş korelasyonlarında elde
edilen korelasyon katsayılarının kabul edilir düzeyde ve tüm maddelerin
istatistiksel olarak anlamlı olduğu görülmüştür. Yapılan açımlayıcı faktör
analizi (AFA) sonucunda ölçeği oluşturan maddelerin; “Duyuşsal Açıdan Beşeri
Coğrafya” ve “Bilişsel Açıdan Beşeri Coğrafya” olmak üzere iki boyutta
toplandığı görülmüştür. Araştırma sonuçları Beşeri Coğrafya Dersine Yönelik
Tutum Ölçeğinin (BCDYTÖ) lisans öğrencilerinin beşeri coğrafya dersine yönelik
tutumlarını ölçmede kullanılabilecek nitelikte geçerli ve güvenilir bir ölçme
aracı olduğunu ortaya koymaktadır.

Keywords

Beşeri coğrafya dersi, eğitim fakültesi, lisans öğrencileri, ölçek geliştirme, tutum

References

• Akınoğlu, O. (2006). Coğrafya eğitimi ve toplum, Marmara Coğrafya Dergisi,13, 25-48.
• Akşid, F. ve Şahin, C. (2011). Coğrafya öğretiminde aktif öğrenmenin akademik başarı ve tutum üzerine etkisi, Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi (BAED), 2(4), 1-26.
• Artvinli, E. ve Kaya, N. (2010). 1992 uluslararası coğrafya eğitimi bildirgesi ve Türkiye’deki yansımaları, Marmara Coğrafya Dergisi,22, 93-127.
• Artvinli, E., Gülüm, K. ve Coşkun, S. (2010). Üstün yetenekli öğrencilerin coğrafya dersine karşı eğilimleri, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(14), 62-69.
• Aydın, F. (2009). İşbirlikli öğrenme yönteminin 10. sınıf coğrafya dersinde başarıya, tutuma ve motivasyona etkileri, Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Aydın, F. (2013). Coğrafya bolumu öğrencilerinin bölgesel coğrafya dersinde işbirlikli öğrenme uygulamalarına ilişkin görüşleri ve öz değerlendirmeleri, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(4), 2401–2418.
• Aydın, F., Coşkun, M. ve Kaya, H. (2010). Ticaret meslek lisesi öğrencilerinin coğrafya dersine yönelik tutumları (Elbistan örneği), Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 183-203.
• Balcı, A. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma, yöntem, teknik ve ilkeler (Gözden geçirilmiş ve genişletilmiş 8. Baskı), Ankara: Pegem.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı, (12.Baskı). Ankara: Pegem.
• Çakıroğlu-Oban, R. ve Aygören, T. (2017). Sosyal bilgiler öğrencilerinin coğrafya dersine yönelik tutum belirleyicileri: Pamukkale üniversitesi örneği, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 48, 27-42.
• Çifçi, T. (2015). Üstün yetenekli öğrencilerin coğrafya dersine ilişkin algıları. E-International Journal of Educational Research, 6(3), 87–100.
• Demir, S. B. ve Koç, H. (2013). Coğrafya dersi tutum ölçeği: geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirlik çalışması, Turkish Studies, 8(8),1765-1777.
• Demirkaya, H. (2003). Eleştirel düşünme kuramının lise coğrafya programı üzerindeki etkileri, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36(1-2), 97-106.
• Demirkaya, H. ve Arıbaş, K. (2004). Sosyal bilgiler öğretmenliği üçüncü sınıf öğrencilerinin coğrafya dersine yönelik tutumlarının değerlendirilmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 179-187.
• Dikmenli, Y. ve Çifçi, T. (2016). Lise öğrencilerinin coğrafya dersine yönelik görüşleri, Turkish Studies, 11(3), 911–928.
• Doğanay, H. ve Doğanay, S. (2015). Coğrafya’ya giriş (12. Baskı), Ankara: Pegem.
• Doğanay, H., Özdemir, Ü. ve Şahin, İ. F. (2014). Genel beşeri ve ekonomik coğrafya (6.Baskı), Ankara: Pegem.
• Gümüş, N. ve Özüpekçe, S. (2013). Bilgisayar destekli coğrafya öğretimine yönelik bir tutum ölçeği geliştirme çalışması, Turkish Studies, 8(8), 665-677.
• Güven, B. ve Uzman, E. (2006). Ortaöğretim coğrafya dersi tutum ölçeği geliştirme çalışması, Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(2), 527-536.
• İncekara, S. (2007). Ortaöğretim coğrafya eğitiminde uluslararası eğilimler ve Türkiye örneği, Marmara Coğrafya Dergisi,16, 109-130.
• Kayan, İ. (2000). Türkiye üniversitelerinde coğrafya eğitimi amaç, yeni hedefler, sorunlar ve öneriler, Ege Coğrafya Dergisi, 11, 7-22.
• Kayış, A. (2010). Güvenilirlik analizi (Reliability analysis)., Ş. Kalaycı (Ed.), SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (5. Baskı), (ss. 401-419). Ankara. Asil
• Kızılçaoğlu, A. (2006). İlköğretimin birinci kademesinde coğrafya eğitimi ve öğretimi, Marmara Coğrafya Dergisi,14, 81-106.
• Kızılçaoğlu, A. ve Taş, H. İ. (2007). İlköğretim ikinci kademede coğrafya eğitimi ve öğretimi: Öğrenme alanları ve kazanım boyutu, Marmara Coğrafya Dergisi, 16,93-108.
• Korkmaz, Ö., Yeşil, R. (2011). Medya ve televizyon okuryazarlık düzeyleri ölçeği geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 110-126.
• Özgen, N., Bindak, R. ve Birel, F. K. (2007). Coğrafya dersine yönelik bir tutum ölçeğinin geliştirilmesi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 58–64.
• Özgüven, İ. E. (2011). Psikolojik testler. Ankara: PDREM.Salkind, N. J. (2015). İstatistikten nefret edenler için istatistik (4. Baskıdan çeviri), (A.Çuhadaroğlu, Çev. Ed.), Ankara: Pegem.
• Sezer, A. (2011). Coğrafya öğretmeni adaylarının bilgisayar destekli eğitime ilişkin tutumlarının incelenmesi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 1–19.
• Sezer, A., Pınar, A. ve Koç, M. (2005). Lise 1.sınıf öğrencilerinin coğrafya dersine yönelik tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 377-390.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin.
• Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. (4. Baskı). Ankara: Nobel.
• Tekindal, S. (2009). Duyuşsal özelliklerin ölçülmesi için araç oluşturma (Geliştirilmiş 2. Baskı), Ankara: Pegem.
• Teyfur, E. (2009). 9. sınıf coğrafya dersinde bilgisayar destekli öğretimin öğrenci başarısı ve tutumuna etkisi, Yayınlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Teyfur, E. (2010). Yapılandırmacı teoriye göre hazırlanmış bilgisayar destekli öğretimin 9. sınıf coğrafya dersinde öğrenci başarısı ve tutumuna etkisi, Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 85-106.
• Tomal, N. (2009). Coğrafya derslerinde edinilen bilgilerin günlük hayatta kullanılma durumları, Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 229-240.
• Uzunöz, A. (2011). Coğrafya dersine yönelik öğrenci tutum ölçeği geliştirilmesi, New World Sciences Academy Education Sciences,6(1), 1264-1276.
• Ünlü, M. (2001). İlköğretim okullarında coğrafya eğitim ve öğretimi, Marmara Coğrafya Dergisi,3(2), 31-48.
• Ünlü, M. (2014). Coğrafya öğretimi, Ankara: Pegem.
• Ünlü, M., Üçışık, S. ve Özey, R. (2002). Coğrafya eğitim ve öğretiminde haritaların önemi, Marmara Coğrafya Dergisi,5, 9-25.
• Walker, S. L. (2006). Development and validation of the test of geography-related attitudes (ToGRA),Journal of Geography, 105(4), 175-181. https://www.tandfonline.com/ doi/abs/10.1080/00221340608978683 adresinden 10 Şubat 2019 tarihinde edinilmiştir.
• Yüksel, S. (2009). Eğitim fakültesi öğrencilerinin informal etkileşimleri ve akademik başarılarıyla ilişkinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 119-127.