Özel Yetenekli Öğrencilerin Bilim İnsanı İmajlarının ve Bilim İnsanının Özelliklerine Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi

Year 2020, Volume: 9 Issue: 2, 332 - 348, 24.06.2020

Oğuzhan Nacaroğlu Mehmet Arslan

Abstract

Bu
araştırmada özel yetenekli öğrencilerin bilim insanı imajlarının ve bilim
insanının özelliklerine yönelik görüşlerinin incelenmesi amaçlanmıştır.
Araştırmada nitel araştırma yöntemi desenlerinden fenomenoloji deseni
kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2018-2019 eğitim öğretim yılında
Doğu Anadolu bölgesindeki bir ilde yer alan Bilim ve Sanat Merkezi’nde öğrenim
gören 71 özel yetenekli öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı
olarak Kelime İlişkilendirme Testi kullanılmıştır. Verilerin analizinde içerik
analizi kullanılmış olup katılımcıların bilim insanına yönelik çağrışımları
kesme noktası tekniği kullanılarak incelenmiştir. Ayrıca her kesme noktasında
yer alan çağrışımları bir bütün halinde gösteren kavram ağları çizilmiştir.
Öğrencilerin bilim insanı kavramına ilişkin 78 farklı cevap kelime ürettikleri
ve bilim insanını en çok “zeki” ve “sabırlı” kavramları ile
ilişkilendirdikleri tespit edilmiştir. Böyle bir durumun ortaya çıkmasında bu
öğrencilerin kendilerini akranlarına göre zeki ve bilim insanı olmaya aday
bireyler olarak görmelerinin etkili olabileceği düşünülmektedir. Katılımcıların
önemli bir kısmı (%29.57) testte yer alan ilgili cümle kısmına bilim insanının
laboratuvarda çalışıp deneyler yaptıklarını ifade etmişlerdir. Bu durum, her ne
kadar farklı bilim insanı imajına sahip olsalar da özel yetenekli öğrencilerin
klasik bilim insanı algısını devam ettirdiklerini ortaya koymaktadır. Bu
kapsamda bilim insanı olmaya aday özel yetenekli öğrencilerin bilim ve bilim
insanına bakış açılarının değişmesi için bu öğrencilerin derslerinde bilimin
doğası etkinliklerine önem verilmesi ve öğretim ortamlarının bilim insanların
hayat hikayeleri ile zenginleştirilmesi önem arz etmektedir.  

Keywords

Bilim ve Sanat Merkezi, özel yetenekli öğrenci, bilim insanı imajları, kelime ilişkilendirme testi, fenomenoloji

References

• Atlı, H. ve Balay, R. (2016). Bilim ve sanat merkezindeki üstün yetenekliler eğitiminin sürdürülebilirliğine ilişkin öğrenci düşünceleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) 17(2), 191-205.
• Bahar, M. ve Özatlı, S. (2003). Kelime İletişim Testi Yöntemi ile Lise 1. Sınıf Öğrencilerinin Canlıların Temel Bileşenleri Konusundaki Bilişsel Yapılarının Araştırılması. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5, 75-85.
• Bahar, M., Nartgün, Z., Durmuş, S. ve Bıçak, B. (2010). Geleneksel-Tamamlayıcı ölçme ve değerlendirme teknikleri: Öğretmen el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Balbağ, M.Z. (2018). Fen Bilgisi Öğretmen adaylarının hız ve sürat kavramlarına ilişkin bilişsel yapıları: kelime ilişkilendirme testi (kit) uygulaması. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 38-47. http://dx.doi.org/10.14582/DUZGEF.1875
• Camcı-Erdoğan, S. (2013). Üstün zekâlı kızların bilime yönelik tutumları ve bilim insanı imajları. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 125-142.
• Camcı-Erdoğan, S. (2018). Bilim insanlarına yönelik imajlar: üstün yetenekli öğrenciler ile üstün zekalılar öğretmenliği adaylarının karşılaştırılması. Millî Eğitim,1, Özel Sayı, 247-268.
• Creswell, J. W. (2013). Araştırma deseni. S. B. Demir (Çev. Ed.), Ankara: Eğiten Kitap.
• Çetinkaya, Ç. ve İnci, G. (2019). Üstün zekâlı ve yetenekli çocukların erken çocukluk döneminde tanılanmasında öğretmenlerin düşünceleri. Kastamonu Education Journal, 27(3), 959-968. http://dx.doi.org/ 10.24106/kefdergi.2130
• Çetinkaya, E. (2019). Açık-düşündürücü yaklaşıma dayalı etkinliklerin ortaokul öğrencilerinin bilimin doğası görüşlerine etkisi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi [Journal of Theoretical Educational Science], 12(1), 227-259. http://dx.doi.org/10.30831/akukeg.382049
• Çifçi, T.(2015). Üstün yetenekli öğrencilerin coğrafya dersine ilişkin algıları. E-International Journal of Educational Research, 6(3), 87-100. http://dx.doi.org/10.19160/e-ijer.62438
• Erdaş Kartal, E., Doğan, N., İrez, S., Çakmakçı, G. ve Yalaki, Y. (2019). Mesleki gelişim programı: Öğretmenlerin bilimin doğasını öğrenme ve öğretme inançları. Eğitim ve Bilim, 44(198), 291-307. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2019.7690
• Ersanli, E., Ateş, G. ve Ateş, B. (2018). Investigating attitude and images of superior intelligent and gifted students towards scientists. European Journal of Education Studies, 4(2), 289-305. http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.1184770
• Feder, K. (2014). Frauds, myths, and mysteries: science and pseudo-science in archaeology. New York: McGraw-Hill.
• Finson, K. D., Pedersen, J., and Thomas, J. (2006). Comparing science teaching styles to students' perceptions of scientists. School Science and Mathematics, 106(1), 8- 15.
• Günay, G. ve Çalık, A. (2019). İnovasyon, icat, teknoloji ve bilim kavramları üzerine. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 2(1), 1-11. http://dx.doi.org/10.26701/uad.549654
• Gürkan, B. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının “eğitim programı, öğretim, öğretimi planlama ve öğretimi değerlendirme” kavramlarına ilişkin bilişsel yapıları. Kastamonu Education Journal, 27(2), 633-645. http://dx.doi.org/10.24106/kefdergi.2621
• Hammrich, P. (1997). Yes, daughter you can: Empowering parents is the first step toward improving females’ achievement in science. Science and Children, 34(4), 21-24.
• Harman, G. ve Şeker, R. (2017). Ortaokul öğrencilerinin zihnindeki bilim insanı. Balıkesir University The Journal of Social Sciences Institute, 20(38), 49-77.
• Harrison, C. (2004). Giftedness in early childhood: Search for complexity and connection. Roeper Review, 26 (2), 78-84.
• Johnsen, S.K. (2004). Definitions, models, and characteristics of gifted students. In S. K. Johnsen (Ed.). Identifying gifted/talented students: A practical guide (pp. 1-21). Waco, TX: Prufrock Press.
• Kara, B. (2013). Ortaokul öğrencilerinin bilim insanına yönelik tutum ve imajlarının belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Karaçam, S., Aydın, F. ve Digilli, A. (2014). Fen ders kitaplarında sunulan bilim insanlarının basmakalıp bilim insanı imajı açısından değerlendirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 606-627. http://dx.doi.org/10.7822/omuefd.33.2.19
• Kaya, M.F. ve Taşdere, A. (2016). İlkokul türkçe eğitimi için alternatif bir ölçme değerlendirme tekniği: kelime ilişkilendirme testi. Turkish Studies, 11(9), 803-820.
• Kaya, O. N., Doğan, A. ve Öcal, E. (2008). Turkish elementary school students' images of scientists. Eurasian Journal of Educational Research, 8(32), 83-100.
• Kazempour, M., Amirshokoohi, A., and Harwood, W. (2012). Exploring students' perceptions of science and ınquiry in a reform-based undergraduate biology course. Journal of College Science Teaching, 42(2),38-43.
• Losh, S. C. (2010). Stereotypes about Scientists over Time among US Adults: 1983 and 2001. Public Understanding of Science, 19(3), 372-382.
• Milford, T. M., and Tippett, C. D. (2013). Preservice teachers’ images of scientists: Do prior science experiences make a difference?. J Sci Teacher Educ. 24, 745–762. http://dx.doi.org/10.1007/s10972-012-9304-1
• Nath, S., and Thomas, S. (2013). Students’ image about a scientist at work: A phenomenographic study of drawings. International Journal of Educational Science and Research (IJESR), 3(1), 41-54.
• Özkan, B., Özeke, V., Güler, G. ve Şenocak, E. (2017). Üniversite öğrencilerinin bilim insanı imajları ve bu imajları etkileyen bazı faktörler. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 146-165. http://dx.doi.org/10.17556/erziefd.308669
• Prpıć, K. (2011). Science, the public, and social elites: How the general public, scientists, top politicians and managers perceive science. Public Understanding of Science, 20(6), 733-750.
• Schreglmann, S. (2016). Türkiye’de üstün yetenekli öğrenciler ile ilgili yapılan yükseköğretim tezlerinin içerik analizi (2010–2015). Üstün Yetenekliler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 4(1), 14-26.
• Sezginsoy, B. (2007). Bilim ve sanat merkezi uygulamasının değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Balıkesir.
• Steinke, J. (2017). Adolescent girls’ STEM identity formation and media images of stem professionals: Considering the influence of contextual cues. Front. Psychol. 8(716), 1-15. http://dx.doi.org/10.3389/fpsyg.2017.00716
• Şenel, T. ve Aslan, O. (2014). Okul öncesi öğretmen adaylarının bilim ve bilim insanı kavramlarına ilişkin metaforik algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 76-95.
• Taylor, A. R., Jones, M. G., Broadwell, B., and Oppewal, T. (2008). Creativity, inquiry, or accountability? Scientists' and teachers' perceptions of science education. Science Education, 92(6), 1058-1075.
• Taylor, R.,Smiley, L., and Richards, S. (2009). Exceptional students preparing teachers for the 21st century. New York: McGraw-HillPub.
• Turgut, H., Öztürk, N. ve Eş, H. (2017). Üstün zekâlı öğrencilerin bilim ve bilim insanı algısı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 423-440.
• Türkmen, H. (2008). Turkish primary students’ perceptions about scientist and what factors affecting the image of the scientists. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 4(1), 55-61.
• Ürey, M., Karaçöp, A., Göksu, V. ve Çolak, K. (2017). Fen ve sosyal bilimler kökenli öğretmen adaylarının bilim insanı algıları. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 205-226. http://dx.doi.org/10.23891/yyuni.2017.8
• Wellisch, M., and Brown, J. (2013). Many faces of a gifted personality: Characteristics along a complex gifted spectrum. Talent Development & Excellence, 5(2), 45-58.
• Yenice, N. ve Ceren-Atmaca, A. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimin ve bilimsel bilginin doğasına yönelik bilgi ve görüşlerinin belirlenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 10(4), 366-393. http://dx.doi.org/10.5578/keg.27943
• Yıldırım A, Şimşek H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.