Türkiye’de Kavram Karikatürleriyle İlgili Yapılan Araştırmalara Yönelik Bir Meta-Sentez Çalışması

Year 2020, Volume: 9 Issue: 2, 390 - 409, 24.06.2020

Lokman Baynazoğlu Ercan Atasoy

Abstract

Bu çalışma Türkiye’de kavram karikatürleri hakkında
yapılan çalışmaların meta-sentez yöntemi doğrultusunda analiz edilmesi ve alan
yazındaki eğilimin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Çalışmada, 2005-2019
yılları arasında kavram karikatürlerini konu alan 39’u bilimsel makale, 52’si
yüksek lisans tezi ve 5’i ise doktora tezi olmak üzere toplam 96 çalışma
kapsama alınmıştır. Çalışmada verilere, Google Akademik arama motoru,
Yükseköğretim Akademik arama motoru, DergiPark ve YÖK Ulusal Tez Merkezi veri
tabanları yardımıyla ulaşılmıştır. Kapsama alınan çalışmalara içerik analizi
yapılmıştır. Bu doğrultuda çalışmalar, yayın yılı, konu alanı, amacı, araştırma
yöntemi, örneklem grubu ve sayıları, veri toplama araçları, uygulama süreleri
ve araştırma sonuçları bağlamında incelenmiştir. Veriler tablo ve grafikler
yardımıyla yorumlanmıştır. Araştırmada incelenen çalışmaların sıklıkla son
yıllarda, daha çok fen bilimleri konu alanında, kavram karikatürlerinin farklı
değişkenlere (başarı, tutum, ilgi, motivasyon vb.) olan etkisini inceleme
amacıyla nicel yöntemlerle ve daha çok ortaokul öğrencileriyle yapıldığı
belirlenmiştir. Ayrıca veri toplama aracı olarak sıklıkla test ve ölçeğin
kullanıldığı çalışmalar, genellikle 4-5 hafta ve 11-20 ders saati süresince
uygulanmıştır. İncelenen çalışmalara ait sonuçlar, sıklıkla, kavram karikatürü
uygulamasının ilgili değişkenler üzerinde pozitif etkide bulunduğunu ve öğretim
süreci sonucunda öğrencilerin kavram karikatürleri hakkında olumlu görüş
bildirdiklerini göstermektedir. Bu durum kavram karikatürlerinin etkili bir
öğretim tekniği olarak kullanılabileceğini göstermektedir. Sonuçlar
doğrultusunda eğitimcilere ve araştırmacılara çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Keywords

Kavram karikatürü, meta-sentez, içerik analizi

References

• Açıkgöz-Akkoç, E. (2019). Kavram haritalarının akademik başarıya etkisi: Bir meta analiz çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri (Yüksek Lisans Tezi). Malatya.
• Atasoy, Ş. ve Zoroğlu, M. A. (2014). Okul öncesi dönemdeki çocuklara yönelik kavram karikatürlerinin geliştirilmesi ve uygulanması. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 8(2), 38-70.
• Atasoy, Ş. (2011). Alternatif ders materyali geliştirme. M. Küçük (Ed.) Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı içinde (ss: 135-166). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Atasoy, Ş. (2017). Kavram karikatürü. Z. Tatlı, (Ed.), Kavram öğretiminde web 2.0 içinde (s. 95-118) Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Atasoy, Ş. ve Ergin, S. (2017). The effect of concept cartoon-embedded worksheets on grade 9 students’ conceptual understanding of Newton’s Taws of Motion. Research in Science & Technological Education, 35(1), 58-73.
• Atasoy, Ş., Tekbıyık, A. ve Gülay, A. (2013). Beşinci sınıf öğrencilerinin ses kavramını anlamaları üzerine kavram karikatürlerinin etkisi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 10(1), 176-196.
• Bağ, H. ve Çalık, M. (2017). İlköğretim düzeyinde yapılan argümantasyon çalışmalarına yönelik tematik içerik analizi. Eğitim ve Bilim, 42(190), 393–404.
• Balım, A., İnel, D. ve Evrekli, E. (2008). Fen öğretiminde kavram karikatürü kullanımının öğrencilerin akademik başarılarına ve sorgulayıcı öğrenme becerileri algılarına etkisi, İlköğretim Online, 1(7), 188-202.
• Çinici, A., Özden, M., Akgün, A., Herdem, K., Karabiber, E. ve Deniz, M. (2014). Kavram karikatürleriyle desteklenmiş argümantasyon temelli uygulamaların etkinliğinin incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(18), 571-596.
• Dabell, J. (2008). Using conceptcartoons. Mathematics Teaching Incorporating Micromath, 209, 34-36.
• Dağyar, M. (2014). Probleme dayalı öğrenmenin akademik başarıya etkisi: Bir meta-analiz çalışması. Hacettepe Üniversitesi (Doktora Tezi). Ankara.
• Demir, Y. (2008). Kavram Yanılgılarının Belirlenmesinde Kavram Karikatürlerinin Kullanılması. (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Ekici, F., Ekici, E. ve Aydın, F. (2007). Utility of Concept Cartoons in Diagnosing and Overcoming Misconceptions Related to Photosynthesis. International of Journal of Environmental, Science Education, 2(4), 111-124.
• Evrekli, E. ve Balım, A. G. (2010). Fen ve teknoloji öğretiminde zihin haritası ve kavram karikatürü kullanımının öğrencilerin akademik başarılarına ve sorgulayıcı öğrenme becerileri algılarına etkisi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 2, 76-98.
• Gafoor, K. A. and Shilna, V. (2013). Role of concept cartoons in chemistry learning. Two Day National Seminar On Learning Science by Doing-Sciencing. Madampam, Kannur.
• Gözüyeşil, E. ve Dikici, A. (2014). Beyin temelli öğrenmenin akademik başarıya etkisi: Bir meta-analiz çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(2), 1-20.
• Hejnova, E. (2013). Concept Cartoons as a Teaching and Learning Strategy at Primary School in the Czech Republic.
• Kabapınar, F. (2005). Effectiveness of teaching via concept cartoons from the point of view of constructivist approach, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 5 (1), 135-146.
• Kabapınar, F. (2009). Kavram karikatürlerinin etkililiğini nasıl artırabiliriz? Uygulamayı etkin kılma noktasında araştırmadan yararlanma. Eğitim ve Bilim Dergisi, 34(154), 105-118.
• Kabapınar, F. (2009). What makes concept cartoons more effective? Using research to inform practice. Education and Science, 34(154), 104-118.
• Kaleli-Yılmaz, G. (2015). Türkiye’deki teknolojik pedagojik alan bilgisi çalışmalarının analizi: Bir meta-sentez çalışması. Eğitim ve Bilim, 40(178), 103-122.
• Karabay, A., Işık, D., Bilaloğlu, R. ve Kayıran, B. (2011). Çoklu zekâ kuramı temelli çalışmaların değerlendirilmesi: Türkiye örneği. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20 (2), 21-32.
• Kaşarcı, İ. (2013). Proje tabanlı öğrenme yaklaşımının öğrencilerin akademik başarı ve tutumlarına etkisi: Bir meta-analiz çalışması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir.
• Keogh, B. and Naylor, S. (1999). Concept cartoons, teaching and learning in science: An evaluation. International Journal of Science Education, 21(4), 431-446.
• MEB. (2018). Millî Eğitim İstatistikleri, Örgün Eğitim 2017/'18. Ankara.
• Miles, M. B. and Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis. Thousand Oaks, Ca: Sage Publications.
• Naylor, S. and Keogh, B. (2013). Concept cartoons: What have we learnt? Journal of Turkish Science Education, 10(1), 3-11.
• Naylor, S., Keogh, B. and Downing, B. (2007). Argumentation and primary science. Research in Science Education, 37, 17-39.
• Özer, A. (2007). Karikatür ve Eğitim, Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 7(84), 19-25.
• Sexton, M., Gervasoni, A. and Brandenburg, R. (2009). Using a concept cartoon to gain insight into children’s calculation strategies, Australian Primary Mathematics Classroom, 14(4), 24-28.
• Stephenson, P. and Warwick, P. (2002). Using concept cartoons to support progression in students’ understanding of light. Physics Education, 37(2), 135-141.
• Şaşmaz-Ören, F. (2009). Öğretmen adaylarının kavram karikatürü oluşturma becerilerinin dereceli puanlama anahtarıyla değerlendirilmesi. E-Journal of New World Sciences Academy, 4(3), 994-1016.
• TDK. (2019). Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük. http://tdk.gov.tr (Erişim Tarihi:01/04/2019).
• Türkoguz, S.ve Cin, M. (2013). Argümantasyona dayalı kavram karikatürü etkinliklerinin öğrencilerin kavramsal anlama düzeylerine etkisi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 155-173.
• Uğurel, I. ve Moralı, S. (2006). Karikatürler ve matematik öğretiminde kullanımı. Milli Eğitim Dergisi, 170, 32-46.
• Güler, T. ve Akman, B. (2006). 6 yaş çocuklarının bilim ve bilim insanı hakkındaki görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 55-66.
• Kabataş-Memiş, E. (2017). Türkiye'de argümantasyon konusunda gerçeklestirilen tezlerin analizi: bir meta-sentez çalışması. Cumhuriyet International Journal of Education, 6(1), 47-65.