Okul Öncesi Dönemde Çocukların Rekabet Sitillerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi

Year 2020, Volume: 9 Issue: 2, 557 - 578, 24.06.2020

Döndü Neslihan Bay

Abstract

Bu araştırma okul öncesi eğitim
kurumlarına devam eden çocukların rekabet sitillerinin belirlenmesi ve bazı
sosyo-demografik değişkenler açısından incelenmesi amacı ile yapılmıştır.
Araştırma, nicel araştırma yöntemlerinden genel tarama modelinde yürütülmüştür.
Araştırmanın örneklemi, Eskişehir ilinin Odunpazarı merkez ilçesinde 4 anaokulu
ve 4 anasınıfına devam eden 223 çocuktur. Araştırmada veri toplama aracı olarak
Paquette, Gagnon, Bouchard, Bigras ve Schneider (2013) tarafından geliştirilen,
Uyanık Balat, Akman ve Arslan Çiftçi (2017) tarafından Türkçeye uyarlaması
gerçekleştirilen “Okul Öncesi Rekabet
Ölçeği” kullanılmıştır. Çocukların rekabet sitilleri çocuğun yaşı,
cinsiyeti, doğum sırası, kardeş sayısı, okula devam süresi, anne ve babanın
yaşı, çalışma ve öğrenim durumu değişkenleri açısından incelenmiştir. 
Okul öncesi dönem çocuklarının rekabet stillerinin tespit edilmesi amacıyla
boyutlar bazında betimsel istatistikler; çocukların demografik özelliklerine
göre fark istatistikleri hesaplanmıştır. Araştırma sonucunda çocuklarının
rekabet olarak en çok baskınlığın korunumu hiyerarşisi stiline sahip olduğu
belirlemiştir. Çocukların yaşı, okula devam süreleri, anne ve babalarının
eğitim düzeyleri ve annelerinin çalışma durumlarına göre rekabet sitillerinde
anlamlı farklılıklar görülürken, cinsiyet, kardeş sayısı, annenin ve babanın
yaşı ve babanın mesleği değişkenlerine göre çocukların rekabet sitillerinde
anlamlı farklılık görülmemiştir. Çocukların yaş ve okula devam süreleri
değişkenlerine göre göreve yönelik rekabet ve baskınlığın korunumu
hiyerarşisinde artış olduğu görülmüştür. Benzer şekilde anne ve babanın eğitim
düzeyleri arttıkça baskınlığın korunumu hiyerarşisinin daha yüksek olduğu
belirlenmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular ilgili alan yazın
doğrultusunda tartışılmış ve öneriler sunulmuştur.

Keywords

Okul öncesi, sosyal gelişim, rekabet, rekabet sitilleri

References

• Arı, R. (2005). Gelişim ve öğrenme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Başal, H. A. (2012). Gelişim ve psikoloji: Nasıl mutlu ve başarılı bir çocuk yetiştirebilirim?, Bursa: Ekin Yayınları.
• Benenson, J. F., Nicholson, C., Waite, A., Roy, R., Simpson, A. (2001). The influence of group size on children's competitive behavior. Child development, 72(3), 921-928.
• Bronstein, M.H., Zlotnik, D. (2008). Parenting Styles and Their Effects. M. M. Haith ve J.B.Benson (Ed.), Infant and Early Childhood Development ,496-509. Elsevier Inc
• Bugental, D. B., Lyon, J. E., Krantz, J., Cortez, V. (1997). Who's the boss? Differential accessibility of dominance ideation in parent–child relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 72(6), 1297-1309.
• Burger, J. M. (2006). Kişilik, İ. D. Erguvan-Sarıoğlu (Çev.), İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Charlesworth, W. R. (1996). Co-operation and competition: Contributions to an evolutionary and developmental model. International Journal of Behavioral Development, 19(1), 25-38.
• Çağdaş, A., Seçer, Z. (2002). Çocuk ve ergende sosyal ve ahlak gelişimi. İstanbul: Nobel Yayınevi.
• Derman, M. T., Başal, H. A. (2013). Okulöncesi çocuklarında gözlenen davranış problemleri ile ailelerinin anne-baba tutumları arasındaki ilişki. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 115-144.
• Flanders, J. L., Herman, K. N., Paquette, D. (2013).Rough-and-tumble play and the cooperation-competi-tion dilemma: Evolutionary and developmental per-spectives on the development of social competence. In D. Narvaez, J. Panksepp, A. N. Schore, & T. R. Gleason (Eds.), Evolution, early experience and human development (pp. 371–387). New York, NY: Oxford University Press.
• Furstenberg, F. F., Jr. (1995). Fathering in the inner city: Paternal participation and public policy. In W. Marsiglio (Ed.), Research on men and masculinities series, 7. Fatherhood: Contemporary theory, research, and social policy (pp. 119-147). Thousand Oaks, CA, US: Sage Publications, Inc.
• Giota, J. (2010). Multidimensional and hierarchical assessment of adolescents’ motivation in school. Scandinavian Journal of Educational Research, 54(1), 83-97.
• Green, V. A., Cillessen, A. H., Berthelsen, D., Irving, K., & Catherwood, D. (2003). The effect of gender context on children's social behavior in a limited resource situation: An observational study. Social Development, 12(4), 586-604.
• Griffin-Pierson, S. (1990). The Competitiveness Questionnaire: A Measure of Two Components of Competitiveness. Measurement and evaluation in counseling and development, 23(3), 108-15.
• Harackiewicz, J.M., Barron, K.E., Pintrich, P.R., Elliot A.J., Thrash, T.M. (2002). Revision of achievement goal theory: Necessary and illuminating. Journal of Educational Psychology, 94, 638–654.
• Kandır, A. (2000). Öğretmenlerin beş-altı yaş çocuklarında görülen davranış problemlerine ilişkin bilgi ve tutumları. Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 42-50.
• Kandır, A., Alpan, U. Y. (2008). Okul öncesi dönemde sosyal-duygusal gelişime anne-baba davranışlarının etkisi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 14(14), 33-38.
• Kapıkıran, N C., İvrendi, A, B., Adak, A. (2006). Okul öncesi çocukların sosyal becerileri: Durum saptaması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 (1), 20-28.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın.
• Landry, S. H., Smith, K. E., Swank, P. R. (2006). Responsive parenting: Establishing early foundations for social communication, and independent problem-solving skills. Developmental Psychology, 42, 627-642.
• La Freniere, P. J., Charlesworth, W. R. (1987). Effects of friendship and dominance status on preschooler's resource utilization in a cooperative/competitive situation. International Journal of Behavioral Development, 10(3), 345-358.
• Lengua, L. J., Honorado, E., Bush, N. R. (2007). Contextual risk and parenting as predictors of effortful control and social competence in preschool children. Journal of Applied Developmental Psychology, 28, 40-55.
• McClelland, M. M., Morrison, F.J. (2003). The Emergence of learning-related social skills in preschool children. Early Childhood Research Quarterly, 18, 206-224.
• Mize, J, Abell, E. (2006). Teaching social skills to kids who don’t have them. Retrieved 18, 09,2019 from http://www.ldonline.org/article/14545/
• Paquette, D. (1994). Fighting and play fighting in captive adolescent chimpanzees. Aggressive Behavior, 20(1), 49-65.
• Paquette, D. (2004). Theorizing the father-child relationship: Mechanisms and developmental outcomes. Human development, 47(4), 193-219.
• Paquette, D., Gagnon, M. N., Bouchard, L., Bigras, M., Schneider, B. H. (2013). A new tool to explore children’s social competencies: The preschool competition questionnaire. Child Development Research, 2013, 1-10.
• Ryckman, R. M., Libby, C. R., van den Borne, B., Gold, J. A., Lindner, M. A. (1997). Values of hypercompetitive and personal development competitive individuals. Journal of personality assessment, 69(2), 271-283.
• Sailor, D. (2004).Supporting Children in Their Home, School and Community. Boston: Pearson Press, 288-292.
• Savin-Williams, R. C. (1979). Dominance hierarchies in groups of early adolescents. Child development, 50, 923-935.
• Şener, Ş., Karacan, E. (1999). Anne-bebek çocuk etkileşiminde olumlu ve olumsuz özellikler. Aysel Ekşi (Ed.), Ben hasta değilim, içinde (s. 35–44). İstanbul: Nobel Yayınevi
• Sheridan, S., Williams, P. (2006). Constructive competition in preschool. Journal Early Childhood Research, 4, 291–310.
• Sheridan, S., Williams, P. (2011). Developing individual goals, shared goals, and the goals of others: Dimensions of constructive competition in learning contexts. Scandinavian Journal of Educational Research, 55(2), 145-164.
• Shields, D. L., Bredemeier, B. L. (2009). True competition: A guide to pursuing excellence in sport and society. Champaign, IL: Human Kinetics.
• Stipek, D., Recchia, S., McClintic, S., Lewis, M. (1992). Self-evaluation in young children. Monographs of the Society for Research in Child Development, 57(1), 1-95.
• Strayer, F. F., Trudel, M. (1984). Developmental changes in the nature and function of social dominance among young children. Ethology and Sociobiology, 5(4), 279-295.
• Tabak, N. (2007). İlköğretim 1. Kademede Davranış Sorunları Olan Çocukların Anne-Baba Tutumları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Afyon.
• Tassi, F., Schneider, B. H. (1997). Task‐Oriented Versus Other‐Referenced Competition: Differential Implications for Children's Peer Relations 1. Journal of Applied Social Psychology, 27(17), 1557-1580.
• Tassi, F., Schneider, B. H., Richard, J. F. (2001). Competitive behavior at school in relation to social competence and incompetence in middle childhood. Revue Internationale de Psychologie Sociale, 14(2), 165-184.
• Toda, M., Shinotsuka, H., McClintock, C. G., Steck, F. J. (1978). Development of competitive behavior as a function of culture, age, and social comparison. Journal of Personality and Social Psychology, 36, 825–839.
• Tsiakara, A., Digelidis, N. (2012). Ways preschool children aged 4–5 years old express their desire to excel. European Psychomotricity Journal, 4, 41–48.
• Tsiakara, A., Digelidis, N. (2014). Assessing preschool children’s competitive behavior: An observational system. Early Child Development and Care, 184 (11), 1648-1660.
• Turan, Z. (2004). Ailede ruh sağlığı. Y. Uzuner (Ed.), Çocukta ruh sağlığı, uyum bozukluğu. içinde (s.45-56). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Tuzgöl, M. (2016). Ana-baba tutumları farklı lise öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(14), 36-48.
• Uyanık Balat, G., Akman, B., Arslan Çiftçi, H. (2017). Okul öncesi rekabet ölçeği’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, (10), 59-71.
• Weinberger, N., Stein, K. (2008). Early competitive game playing in same-and mixed-gender peer groups. Merrill-Palmer Quarterly (1982-), 499-514.
• Yağlı, A. (2013). Çocuğun eğitiminde ve sosyal gelişiminde çizgi filmlerin rolü: Caillou ve Pepee örneği. Turkish Studies, 8(10), 707-719.