Afet Eğitimi Konulu Araştırmaların İçerik Analizi Yöntemiyle Değerlendirilmesi

Year 2020, Volume: 9 Issue: 2, 637 - 655, 24.06.2020

Hakan Koç Gülşah Şeker Nagihan Evci Mustafa Doğan

Abstract

Bu araştırma, 2005-2020 yıllarında yayınlanmış afet eğitimi konulu yerli ve yabancı akademik çalışmaların eğilimlerini belirlemeyi amaçlamaktadır. Araştırma kapsamında afet eğitimi ile ilgili literatür taranmış, yerli ve yabancı olmak üzere toplamda 67 akademik çalışmaya ulaşılmıştır. Ulaşılan çalışmalar konu başlıkları, ele alınan afet türü, çalışmanın yayın yılı, çalışmada yararlanılan araştırma deseni, çalışmanın veri toplama aracı ve çalışmanın veri analiz yöntemine göre genel ve alt kategorilere ayrılarak sınıflandırılmıştır. Konularına göre ele alınan akademik çalışmaların ağırlıklı olarak, afetlere yönelik bilgi düzeyini ve görüşleri belirleme, afetlerin programa yansımasını saptama ve afet eğitiminin önemine vurgu yapma eğiliminde oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma kapsamında incelenen akademik çalışmalarda okul öncesi ve özel bireylerle yürütülen çalışma sayısının nispeten az olduğu saptanmıştır. Ele alınan çalışmalar yöntemlerine göre incelendiğinde; çalışmaların en çok “Tarama” ve “Doküman İnceleme” yöntemlerinin kullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Ele alınan çalışmalarda karma yöntemli bir çalışmaya rastlanmamıştır. En sık kullanılan veri toplama araçlarının anket, literatür tarama ve ölçekler olduğu; en az kullanılan veri toplama araçlarının ise kelime ilişkilendirme testi ve başarı testleri olduğu görülmüştür. Veri analizinde yüzde ve frekans değeri belirleme yöntemlerinin sıklıkla tercih edildiği de bu araştırmanın bulguları arasında yer almaktadır. Elde edilen veriler ışığında, afet eğitimi çalışmalarının mevcut hali göz önünde bulundurularak tespit edilen eksikliklerin giderilmesi yönünde birtakım öneriler sunulmuştur.

Keywords

Eğitim, Coğrafya Eğitimi

References

• Akcil, Ö., Toğrol, A., Çağlayan Mercan, F., Püskülcü, S., Tanırcan, G., ve Baykal, A. (2014). Yeniden düzenlenmiş temel afet bilinci eğitimi programının okul dışı bilim öğrenme ortamında etkililiğinin incelenmesi. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 31(2), s. 99-126.
• Akgüngör, Ç. (2013). Sarsıntı Başladığında: Kitlesel Afet Eğitimi ve Deprem Anında Birey Davranışı Örneği. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (49), 29-63.
• Akınoğlu, O. ve Sarı, A. (2009). İlköğretim Programlarında Çevre Eğitimi, M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 30(30), 5-29.
• Aksoy, B. ve Sözen, E. (2014). Lise öğrencilerinin coğrafya dersindeki deprem eğitimine ilişkin görüşlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Düzce ili örneği). Arca, D. (2012). Afet yönetiminde coğrafi bilgi sistemi ve uzaktan algılama. Karaelmas Fen ve Mühendislik Dergisi /, 2 (2), s. 53-61.
• Arslan, E., Sayhan, M. B. ve Salt, Ö. Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Afet-Acil Durumlar Hakkında, Bilgi Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. Anatolian Journal of Emergency Medicine, 1(1), 5-10.
• Aziz A. (1990).Araştırma Yöntemleri Teknikleri ve İletişim, A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi ve Basın Yayın Yüksekokulu Basımevi, Ankara.
• Boon, H.J.,Brown, L.H., Richard, K.T., Pagliano, S.P. andClark, K. (2011). School Dısaster Plannıng For Chıldren Wıth Dısabılıtıes A Crıtıcal Revıew Of The Lıterature, International Journal of Special Education, 26(3), 223-237.
• Başbuğ, B. B. (2007). Türkiye'de doğal afe risk yönetimi eğitimi. Tmmob Afet Sempozyumu (s. 123-127). Ankara: TMMOB.
• Buluş Kırıkkaya, E., Oğuz Ünver, A. and Çakın, O. (2011). İlköğretim Fen ve Teknoloji Programında Yer Alan Afet Eğitimi Konularına İlişkin Öğretmen Görüşleri . Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 5/1, s. 24-42.
• Cin, M. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarınındoğal afetler ile ilgili yanılgıları. Marmara Coğrafya Dergisi , S, 22. s. 70-81.
• Clerveaux, V., Spence, B. and Katada, T. (2010). Promoting disaster awareness in multicultural societies: the DAG approach. Disaster Prevention and Management:. An International Journal, 19(2), s.199-218.
• Daifallah, A. (2015). Saudi EMS Students' Perception of and Attitudes toward Their Preparedness for Disaster Management, Journal of Education and Practice, 6(35), 110-116.
• Değirmenci, Y., ve İltet, İ. (2013). Coğrafya dersi öğretim programında doğal afetler. Marmara Coğrafya Dergisi, 28, 276-303.
• Değirmenci, Y., Kuzey, M. ve Yetişensoy, O. (2019). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Afet Bilinci ve Eğitimi, E-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(2), 33-46.
• Değirmençay, Ş. A.ve Cin, M. (2016). Türkiye’deki deprem eğitimi araştırmaları: betimsel içerik analizi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 301-314.
• Dikmenli, Y., ve Gafa, İ. (2017). Farklı eğitim kademelerine göre afet kavramı. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, s. 21-36.
• Dikmenli, Y., Yakar, H. ve Konca, A.S. (2018). Development of Disaster Awareness Scale: A Validity and Reliability Study, Review of International Geographical Education Online, 8(2), 206-220.
• Dökmeci, A. H., ve Merinç, F. (2018). Namık Kemal Ünı̇versı̇tesı̇ Öğrencı̇lerı̇nin Temel Afet Farkındalığının Değerlendirilmesi. Afet ve Risk Dergisi, 1(2), 106-113.
• Doğan, E., ve Koç, H. (2017). Sosyal bilgiler dersinde deprem konusunun dijital oyunla öğretiminin akademik başarıya etkisi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Derigisi , 5 (8), s. 90-100.
• Dufty, N. (2015). A Revıew Of Progress In The Integratıon Of Dısaster Rısk Reductıon Into Australıan School Currıcula Programs And Materıals, Prepared for the Global Assessment Report on Disaster Risk Reduction, 1-16.
• Duong, K. (2009). Disaster education and training of emergency nurses in South Australia, Australian Emergency Nursing Journal, 12(3), 86-92.
• Erdur Baker, Ö., Kasapoğlu, K. ve Yılmaz, E. (2015). The Objectives of Disaster Education From Teachers Perspectives, International Journal of Human Sciences, 12(1), 3-18.
• Erkal, T., ve Değerliyurt, M. (2013). Türkiye'de Afet Yönetimi. Eastern Geographical Review, s. 147-164.
• Falaye, F.V. andOkwilagwe E.A . (2016) . Assessıng The Senıor School Students’ Knowledge, Attıtude And Practıces Related To Clımate Change: Implıcatıons For Currıculum Revıew And Teacher Preparatıon, Journal of the International Society for Teacher Education, 20, 43-53.
• Gerdan, S. (2014). Determination of Disaster Awareness, Attitude Levels and Individual Priorities at Kocaeli University, Eurasian Journal of Educational Research, 55(1), 159-176. Gerdan, S. (2019). Bir sosyal sorumluluk projesi olarak afet eğitimleri. International Journal of Management and Administration, 3 (5), s. 101-110.
• Gwee, O.,Takeuchi, Y., Wen, J. And Shaw, R. (2011). Disaster Education System in Yunlin County, Taiwan, Asian Journal of Environment and Disaster Management, 3(2), 189-203. İnal, E., Altıntaş, K. H. ve Doğan, N. (2019). General disaster preparedness beliefs and related sociodemographic characteristics: The example of Yalova University, Turkey. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 17(1), 1-15.
• İnal, E., Kaya, E. ve Altıntaş, K. H. Türkiye'de Örgün Eğitimin Afet Eğitimi Yeterliliği Açısından İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (37), 114-127.
• Johnson, V., R. Ronan, K., M. Johnston, D. AndPeace, R. (2014). Implementing disaster preparedness education in New Zealand primaryschools. Disaster Prevention and Management, 23(4), 370-380.
• Kalanlar, B. ve Kubilay, G. (2015). Afet hemşireliği eğitimi ve afet öncesinde afet hemşiresinin görevleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 8(2)., 77-85.
• Karakuş, U. (2013). Depremi yaşamış ve yaşamamış öğrencilerin deprem algılarının, metafor analizi ile incelenmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 18/29, s. 97-116.
• Karakş, U. ve Önger, S. (2017). 8. Sınıf öğrencilerinin doğal afet ve afet eğitimi kavramını Anlama Düzeyleri. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, s. 482-491.
• Kırıkkaya, E. B. ve Gerdan, S. (2018). Engelli ve Engelli Adayı Bireylerin Bir Afet Anında Nasıl Davranacaklarına İlişkin Görüşleri. Resilience, 2(2), 123-129.
• Koç, H. (2013). Türk basınının doğal afetlere ilişkin bakış açısını belirlemeye yönelik bir inceleme. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 5(2), 121-137.
• Kozyel, M., Çalışkan, C., Koçak, H. ve Sarı, B. (2018). Türkiye'de Afet Yönetimiyle İlgili Üniversite Düzeyinde Eğitim ve Öğretim Girişimleri. Hastane Öncesi Dergisi, 3(2), 131-139.
• Leleito, E.,Shimasaki, K., Watanabe, R. And Kawabata, H. (2015). Disaster Risk Reduction Education for International Students through Inter-University Collaboration, Nagoya Üniversitesi Uluslararası Eğitim ve Değişim Merkezi Dergisi (IEEC), (2), 37-47.
• Maya, İ. ve Çalışkan, C. (2016). Dünyada lisans derecesi düzeyinde afet eğitimi ve öğretimi yapan programların değerlendirilmesi ve türkiye örneği. Turkish Studies, 11/9, s. 579-604.
• Maya, İ., ve Sarı, B. (2018). Ortaokul öğretmenlerinin görüşlerine göre türkiye'de afet eğitimi uygulamaları. The Journal of Academic Social Science Studies, 71, s. 49-65.
• Mızrak, S. (2018). Eğitim, Afet Eğitimi Ve Afete Dirençli Toplum. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 56-67.
• Muttarak, R., and Lutz, W. (2014). Is education a key to reducing vulnerability to natural disasters and hence unavoidable climate change. Ecology and Society, 19(1): 42.
• O'Reilly, D. J. and Brandenburg, D. C. (2006). Simulation and Learning in Disaster Preparedness: A Research and Theory Review. Online Submission.
• Ozkazanc, S. ve Yuksel, U. D. (2015). Evaluation of disaster awareness and sensitivity level of higher education students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 197, 745-753.
• Ozmen, F. (2006). The level of preparedness of the schools for disasters from the aspect of the school principals. Disaster Prevention and Management: An International Journal, 15(3), 383-395.
• Öcal, A. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde deprem eğitiminin değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), s. 169-184.
• Öcal, A. (2007). İlköğretim aday öğretmenlerinin deprem bilgi düzeyleri üzerine bir araştırma. Memet Akif Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, s. 104-110.
• Öcal, A., Yıldırım, E., Yakar, H. ve Erdoğan, E. (2016). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Afetlere Yönelik İnanışlarının İncelenmesi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 59-72.
• Özgen, N., Ünaldı, Ü. E. ve Bindak, R. (2011). Öğretmen adaylarının dağla afetler konusuna yönelik "etkili öğrenme biçimleri"nin belirlenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 12(4), s. 303-323.
• Özmen, B. ve İnce, Z . (2017). Okul Tabanlı Afet Eğitimi. Resilience, 1 (1) , 21-29.
• Özmen, B., Gerdan, S.ve Ergünay, O. (2015). Okullar İçin Afet Ve Acil Durum Yönetimi Planları. Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırmalar Dergisi, 3(1), 37-52.
• Öztürk Tasçı, F. ve Oğuz Ünver, A. (2017). Broad-based participatory inquiry into the definition and scope of disaster. Journal of Education in Science, Environment and Health (JESEH), 3(2), 165-182.
• Özgen, N., Eser Ünaldı, Ü., ve Bindak, R. (2011). Öğretmen adaylarının doğal afetler konusuna yönelik "etkili öğrenme biçimleri"nin belirlenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(4), s. 303-323.
• Parlak, B. ve Şahin, A. U. (2019). Seçilmiş Ülkelerde Lisans ve Lisansüstü Düzeyde Afet Yönetimi Eğitimlerinin Analizi. TESAM Akademi, 6(2), 35-65.
• Perdikoua, S.,Horakb, J., Palliyaguruc, S., Halounovád, L., Leesa, A., Ranguelove, B. and Lombardif, M. (2014). The current landscape of disaster resilience education in Europe, 4th International Conference on Building Resilience, Building Resilience, 18, 568 – 575.
• Rosidin, U. And Suyatna, A. (2017). Teachers and Students Knowledge about Global Warming: a Study in Smoke Disaster Area of Indonesia, Internatıonal Journal Of Envıronmental and Scıence Educatıon, 12(4), 777-786.
• Sapsağlam, Ö. (2019). Okul Öncesi Dönem Çocuklarında Doğal Afet Farkındalığı. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(1), 283-295.
• Shiwaku, K. ve Shaw, R. (2008). Proactiveco-learning: a new paradigm in disaster Education, Disaster Prevention and Management, 17(2), 183-198.
• Shiwaku, K., Shaw, R., Chandra Kandel, R., Narayan Shrestha, S. and Mani Dixit, A. (2007), "Future perspective of school disaster education in Nepal", Disaster Prevention and Management, 16 (4), 576-58.
• Solmaz, F., ve Kaymak, F. (2012). İlköğretim altıncı sınıf öğrencilerinin sel kavramıyla ilgili kavram yanılgıları. Uluslar arası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 2 (2), s. 137-147.
• Sözen E. (2019). The earthquake awareness levels of undergraduate students, Journal of Pedagogical Research, 3(2), 87-101.
• Şahin, C. ve Sipahioğlu. (2002). Doğal afetler ve Türkiye. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Şahin, Y., Lamba, M., ve Öztop, S. (2018). Üniversite öğrencilerinin afet bilinci ve afete hazırlık düzeylerinin belirlenmesi. Medeniyet Araştırmaları Dergisi, 3(6), s. 149-159.
• Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). İçerik Analizi Ve Uygulama Örnekleri, Epsilon Yayınevi, Ankara.
• Tokcan, H., ve Yiter, E. (2017). 5. Sınıf öğrencilerinin doğal afetlere ilişkin bilissel yapılarının kelime ilişkilendirme testi (kit) aracılığıyla incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (1), s. 115-129.
• Turan, İ., ve Kartal, A. (2012). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin doğal afetler konusu ile ilgili kavram yanılgıları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13 (3), s. 67-81 . Turan, M., Doğan, G., Bulut, Y., Öztürk, G. ve Şahinöz, S. (2018). Yükseköğretim Kurumlarında Afet ve Acil Durumlara Hazırlık Çalışmaları ve Etkinlikleri Gümüşhane Üniversitesi Örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 1-11.
• Vallas, P. And Pankovits, T. (2010). Education in the Wake of Natural Disaster, Program on America and the Global Economy, 1-81.
• Varol, A. (2019). Afet Yönetimi, Afet Eğitimi ve Afet Farkındalığı: Amerika Örneği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(1), 193-204.
• Varol, N. (2007). Doğal Ve Teknolojik Afetler Konusunda Toplumun Bilinçlendirilmesi Ve “Afem’in” Rolü, TMMOB Afet Sempozyumu, 5 - 7 Aralık 2007, Ankara.
• Varol, N., ve Buluş Kırıkkaya, E. (2017). Afetlere karşı toplum dirençliliği. Dirençlilik Dergisi, 1 (1), s. 1-9.
• Yavaş, H. (2001). Doğal afet yönetimi ve yerel gündem 21 çalışmaları kapsamında İzmir'de deprem riski. Dokuz Eylül ÜniversitesiSosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (3), s. 118-138.
• Yazıcı, Ö. ve Kalın, Ö. U. (2018). “Doğal Afet” için Kavramsal Metaforların Karşılaştırmalı Analizi. e-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 25-40.
• Yıldırım, A., ve Şimsek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (8th ed.). Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yılmaz, S. ve Algül, A. (2019). Afet İçerikli Haberlerin Sosyal Öğrenme Kuramı Bağlamında Değerlendirilmesi. The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 9(2), 234-248.