Çalışanların İşe Adanmışlıkları İle İşten Ayrılma Niyetleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi: Kamu Kurumunda Bir Alan Çalışması

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 22 - 54, 30.06.2022

Tuba Büyükbeşe , Tuğba Dikbaş , Gül Çıkmaz

https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.898272

Cited By: 2

Öz

İşletmeler için en değerli varlık yetkin ve örgütüne bağlı insan kaynağıdır. Rekabetin yoğun olduğu piyasalarda işletmeler örgütüne kendine adayan, tutkuyla çalışan, dinamik ve işini seven çalışanlarını kaybetmek istemezler. Bu çalışmada işe adanmışlığın işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi incelenmiştir. Araştırma nicel araştırma tasarımına göre oluşturulmuş, veriler anket yöntemi ile toplanmıştır. Kayseri ve Nevşehir illerindeki 265 İŞKUR çalışanı örnekleme dahil edilmiştir. Elde edilen veriler SPSS ve AMOS programlarıyla analiz edilmiştir. Yapılan regresyon analizi ile çalışanların işe adanmışlıklarının (Adanmışlık ve dinçlik boyutlarının) işten ayrılma niyeti üzerinde negatif yönde anlamlı etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

işten ayrılma niyeti, işe adanmışlık, özümseme, dinçlik

Kaynakça

• Agarwal, U. A., Datta, S., Blake-Beard, S. ve Bhargava, S. (2012). Linking LMX, İnnovative Work Behaviour And Turnover İntentions: The Mediating Role Of Work Engagement, Career Development International, 17(3), 208-230.
• Akman, Y. (2017). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin İş Yaşam Kalitesi Algısının İşle Bütünleşmeleri Üzerindeki Etkisi, Elementary Education Online, 16(4), 1491–1504.
• Aktaş, K. (2019). İşgörenlerin Adanmışlık Düzeyi Ve Örgütsel Özdeşleşme İlişkisinin Performans Algısına Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Alfes K., Shantz, A. D., Truss, C. ve Soane, E. C. (2013). The Link Between Perceived Human Resource Management Practices, Engagement And Employee Behaviour: A Moderated Mediation Model. The International Journal of Human Resource Management, 24 (2): 330–351.
• Anafarta, A. ve Yılmaz, Ö. (2019). Kariyer Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkide İşe Adanmışlığın Aracılık Rolü, İşletme Araştırmaları Dergisi, 11 (4), 2944-2959.
• Ardıç, K. ve Polatçı, S. (2009). Tükenmişlik Sendromu ve Madalyonun Öbür Yüzü: İşle Bütünleşme. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi(32).
• Ariani, D. W. (2013). The Relationship Between Employee Engagement, Organizational Citizenship Behavior, And Counterproductive Work Behavior. International Journal of Business Administration, 4 (2), 46-56.
• Aydemir, C. ve Endirlik, H. (2019). İşe Adanmışlığın Bazı Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23 (3) , 1093-1107.
• Bakalcı, H. (2010). İşe Gönülden Adanma ve İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamaları Arasındaki İlişki ve Bir Örnek Olay. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bakker, A.B., Demerouti, E. ve Sanz-Vergel, A.I. (2014), “Burnout and work engagement: the JD-R approach”, Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behavior, Vol. 1 No. 1, pp. 389-411.
• Bates, S. (2004). Getting Engaged. HR Magazine, 49(2), 44-51.
• Bartlett, K. R. (1999). The Relationship Between Training And Organizational Commitment In The Health Care Field, The Degree Of Doctor Of Philosophy. The University Of Illınois, Urbana.
• Baumruk, R. (2004). The Missing Link: The Role Of Employee Engagement İn Business Success,(Report Of A Hewitt Associates/Michael Treacy Study). Workspan, 47(11), 48-52.
• Bayram, L. (2005). Yönetimde Yeni Bir Paradigma: Örgütsel Bağlılık. Sayıştay Dergisi, 59(59), 125-139.
• Bostancı, H. ve Ekiyor, A. (2015). Çalışanların İşe Adanmasının Örgüt İçi Girişimciliğe Etkisinin İncelenmesi: Sağlık Sektöründe Bir Uygulama. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi. 1.1, 3751
• Büyükbeşe, T., Karaman, A. ve Dikbaş, T. (2018). Özel Ve Kamu Örgütlerinde İşgücü İhtiyacının Giderilmesinde Kullanılan Yöntemler Üzerine Nitel Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10/4, 148-169.
• Büyükbeşe, T. ve Gökaslan, M. O. (2018). İşe Gömülmüşlük, İşe Adanmışlık ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisi: Bir Alan Çalışması, Mukaddime, 9(2), 135-153 DOI: 10.19059/mukaddime.376745
• Caymaz, E., Erenel, F. ve Gürer, B. (2013). Liderlik Karizması, Adanmışlık Ve Gruba Aidiyetin Gönüllü Çalışma Performansına Etkiler: AKUT Arama Kurtarma Derneği Örneği. International Journal of Human Sciences, 10(1), 129-147.
• Choi, K. (2006). A Structural Relationship Analysis Of Hotel Employees' Turnover İntention. Asia Pacific Journal Of Tourism Research, 11(4), 321-337.
• Çarıkçı, İ. H. ve Çelikkol, Ö. (2009). İş Aile Çatışmasının Örgütsel Bağlılık Ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (9), 153-170.
• Chusmir, L. H. (1982). Job Commitment And The Organizational Woman. Academy Of Management Review, 7(4), 595-602. Çınar, O., Karcıoğlu, F. ve Akdaş, K. (2016). İş Yaşamında İş Tatmini, Örgütsel Özdeşleme Ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisi: Erzurum’da Bir Kamu Kurumu Örneği. Siyaset, Ekonomi Ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4(3), 121-136.
• Çıkmaz, G. ve Yeşil, S. (2020). Çalışanların Algıladıkları Örgütsel Desteğin Psikolojik Sahiplenme Üzerine Etkisi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(22), 1-1.
• Dalgıç, A. ve Akgündüz, Y. (2019). Sosyal Ve Ekonomik Değişimin Otel Çalışanlarının İşe Adanmışlık Ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi. Journal Of Tourism Theory And Research, 5(2), 75-85.
• Deligero C., Joseph L. ve Laguador, J. M. (2014). Work Engagement Among Employees And İts Relationship With Work Units’ Performance Of A Higher Education Institution. International Journal Of Management Sciences, 3(12), 909- 917.
• Diktaş, G. ve Özgeldi, M. (2020). Çalışan Performansı Ve İşten Ayrılma Niyeti Konularında Örgütsel Sinizm Ve Sosyal Zekânın Rolü. Yönetim Ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 18(2), 11-28.
• Doğan, S. ve Demiral, Ö. (2009). Örgütsel Bağlılığın Sağlanmasında Personel Güçlendirme Ve Psikolojik Sözleşmenin Etkisine İlişkin Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (32), 47-80.
• Dumani, S. (2015). Engaging Overqualified Employees: The Role Of Job And Nonwork Crafting, Doctoral Dissertation, University Of South Florida.
• Gençer, K. ve Ayyıldız, T. (2018). Demografik Özellikler Ve Psikolojik Koşulların İşe Tutkunluğa Etkisi: Otel İşletmeleri Örneği. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi. 7(2), 602-617.
• Gerçek, M., Atay, S. E. ve Dündar, G. (2015). Çalışanların İş Yaşam Dengesi İle Kariyer Tatmininin, İşten Ayrılma Niyetine Etkisi. KAÜ İİBF Dergisi, 6(11), 67-86.
• Gökaslan, M. O. (2018). Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık, İşe Gömülmüşlük, İşe Adanmışlık Ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisi: Bir Alan Çalışması. Hasan Kalyoncu Üniversitesi Türk Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 3(2), 25–46.
• Gupta, M. ve Shaheen, M. (2017). Impact Of Work Engagement On Turnover İntention: Moderation By Psychological Capital İn India. Annales Médico-Psychologiques, 18(1), 136–143.
• Halbesleben, J. R. B. ve Wheeler, A. R. (2008). The Relative Roles Of Engagement And Embeddedness İn Predicting Job Performance And İntention To Leave. Work & Stress, 22(3), 242–256.
• Hallberg, U. E. ve Schaufeli, W. B. (2006). Same Same” But Different? Can Work Engagement Be Discriminated From Job İnvolvement And Organizational Commitment?. European Psychologist, 11(2), 119-127.
• Halbesleben, J.R.B. ve Wheeler, A.R. (2008). The relative roles of engagement and embeddedness in predicting job performance and intention to leave. Work and Stress, 22(3), 242-256.
• Harter, J. K., Schmidt, F. L. ve Keyes, C. L. (2003). Well-Being İn The Workplace And İts Relationship To Business Outcomes: A Review Of The Gallup Studies.
• Harzer, C., ve Ruch, W. (2014). The Role Of Character Strengths For Task Performance, Job Dedication, İnterpersonal Facilitation, And Organizational Support. Human Performance, 27(3), 183-205.
• Holtom, B.C. ve Inderrieden, E.J. (2006). Integrating the unfolding model and job embeddedness model to better understand voluntary turnover. Journal of Management Issues, 18(4), 435-452.
• Kahn, W. A. (1990). Psychological Conditions Of Personal Engagement And Disengagement At Work. Academy Of Management Journal, 33(4), 692-724.
• Kaifeng, J., Liu, D., McKay, P.F., Lee, T.W. ve Mitchell, T.R. (2012). When and how is job embeddedness predictive of turnover? A meta-analytic investigation. Journal of Applied Psychology, 97(5), 1077-1096.
• Karaman, M., Yoldaş, A. ve Kılıç, B. (2020). Örgütsel Dışlanmanın İş Performansı Ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 23 (2), 479-496.
• Karataş, C. G. (2019). İşe Adanmışlığın Örgütsel Adalet Ve İşten Ayrılma Niyeti İle İlişkisi: Bankacılık Sektörü Üzerine Bir Alan Araştırması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya
• Kim, N. ve Kang, S.W. (2017). Older And More Engaged: The Mediating Role Of Age-Linked Resources On Work Engagement. Human Resources Management, 56 (5), 731-746.
• Korkmaz, F. (2018). Paternalist Liderlik Davranışının Örgütsel Özdeşleşme Üzerindeki Etkisinde Çalışanların İşe Tutkunluk Düzeylerinin Aracılık Rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(3), 950–973.
• Köse, A. ve Uzun, M. (2018). The Relationship Between Work Engagement And Perceived Organizational Justice. Pegem Akademi Kuram Ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 24(3), 483–528.
• Küçükusta, D. (2007). Konaklama İşletmelerinde İş-Yaşam Dengesinin Çalışma Yaşamı Kalitesi Üzerindeki Etkisi, T.C. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İzmir.
• Lee, T. W. ve Mowday, R. T. (1987). Voluntarily Leaving An Organization: An Empirical İnvestigation Of Steers And Mowday's Model Of Turnover. Academy Of Management Journal, 30(4), 721-743.
• Lee, Y. H. ve Chelladurai, P. (2018). Emotional İntelligence, Emotional Labor, Coach Burnout, Job Satisfaction, And Turnover İntention İn Sport Leadership. European Sport Management Quarterly, 18(4).
• Mahboubi, M., Ghahramani, F., Mohammadi, M., Amani, N., Mousavi, S.H., Moradi, F.…. Kazemi, M. (2015). Evaluation Of Work Engagement And İts Determinants İn Kermanshah Hospitals Staff İn 2013. Global Journal Of Health Science, 7 (2), 170-176.
• May, D., Gilson, A. ve Harter, L. (2004). The Psychological Conditions Of Meaningfulness, Safety And Availability And The Engagement Of Human Spirit At Work. Journal Of Occupational And Organizational Psychology, 77(1), 11-37.
• Mitchell, T.R., Holtom, B.C., Lee, T.W., Sablynski, C.J. ve Erez, M. (2001). Why people stay: Using organizational embeddedness to predict voluntary turnover. Academy of Management Journal, 44(6),1102-1121.
• Örücü, E. ve Özafşarlıoğlu, S. (2013). Örgütsel Adaletin Çalışanların İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Güney Afrika Cumhuriyetinde Bir Uygulama. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(23), 335-358.
• Özkalp, E. ve Meydan, B. (2015). Schaufeli Ve Bakker Tarafından Geliştirilmiş Olan İşe Angaje Olma Ölçeği’nin Türkçe’de Güvenilirlik Ve Geçerliliğinin Analizi, İŞGÜÇ Endüstri İlişkileri Ve İnsan Kaynakları Dergisi, 17(3): 4-19.
• Öztürk Çiftçi, D. ve Erkanlı, H. (2020). Dört Ve Beş Yıldızlı Otel İşletmeleri Çalışanlarının İşe Adanmışlık Düzeylerinin Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi: Orta Ve Doğu Karadeniz Bölgesi Örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 11(2), 336-347.
• Özyılmaz, A. ve Süner Z. (2015). İşe Adanmışlığın İşyeri Tutumlarına Etkisi: Hatay’daki 9 İşletmede Yapılan Amprik Araştırmanın Sonuçları. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 10(3), 143-164.
• Prouse, E. (2010). The İnfluences Of Work Engagement And İntention To Turnover İn Pilots And Cabin Crew İn A New Zealand Based Airline Organisation. A Thesis Presented İn Partial Fulfillment Of The Requirements For A Degree Of Master Of Science İn Psychology, Massey University, Palmerston North New Zealand.
• Polat, Ö., Tuysuz, M. ve Yener, R. (2018). Çalışmaya Tutkunluğun Motivasyona Etkisi: Türkiye’deki Vakıf Üniversitesi Kütüphaneleri Örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(9), 191–206.
• Rusbelt, C. A., Farrell , D., Rogers, G. ve Mainous, A.G., (1988). Maınous, Impact Of Exchange Variables On Exit, Voice, Loyalty And Neglect: An Integrative Model Of Responses To Decline Job Satisfaction, Academy Of Management Journal, 31(3): 599-627.
• Saks, A. M. (2006). Antecedents And Consequences Of Employee Engagement. Journal Of Managerial Psychology, 21(7), 600-619.
• Schaufeli, W. B. ve Bakker, A. B. (2003). Test Manual For The Utrecht Workengagementscale. Unpublishedmanuscript, Utrecht University, Thenetherlands. Retrievedfrom. http://www.schaufeli.com.
• Schaufeli, W. B., Salanova, M., González-Romá, V. ve Bakker, A. B. (2002). The Measurement Of Engagement And Burnout: A Two Sample Confirmatory Factor Analytic Approach. Journal Of Happiness Studies, 3(1), 71-92.
• Schaufeli, W. B. ve Bakker, A. B. (2004). Job Demands, Job Resources, And Their Relationship With Burnout And Engagement: A Multi‐Sample Study. Journal Of Organizational Behavior: The International Journal Of Industrial, Occupational And Organizational Psychology And Behavior, 25(3), 293-315.
• Sharma, A., Goel, A. ve Sengupta, S. (2017). How Does Work Engagement Vary With Employee Demography?: Revelations From The Indian IT İndustry. Procedia Computer Science. 122 (2017) 146–153. https://doi.org/10.1016/j.procs.2017.11.353.
• Sökmen, A. ve Mete, E. S. (2015). Bezdirinin İş Performansı, İş Tatmini Ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Ankara’da Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(3), 271-295.
• Tanova, C. ve Holtom, B.C. (2008). Using Job Embeddedness Factors To Explain Voluntary Turnover İn Four European Countries. International Journal of Human Resource Management, 19(9),1553-1568.
• Tekingündüz, S., Top, M. ve Seçkin, M. (2015). İş Tatmini, Performans, İş Stresi Ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi: Hastane Örneği. Verimlilik Dergisi, 4, 39-64.
• Truss, C., Soane, E., Edwards, C., Wisdom, K., Croll, A. ve Burnett, J. (2007). Working Life: Employee Attitudes And Engagement 2006. Chartered Inst. Of Personnel And Development.
• Turhan, M., Demirli, C. ve Nazik, G. (2012). Sınıf Öğretmenlerinin Mesleğe Adanmışlık Düzeyine Etki Eden Faktörler: Elazığ Örneği, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 11, (1),179-192
• Ulukapı, H., Çelik, A. ve Yılmaz, A. (2014). Algılanan İşe Adanmışlığın Sanal Kaytarma Davranışı Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi: Selçuk Üniversitesi Örneği. 2. Örgütsel Davranış Kongresi, Kayseri, 7-8 Kasım, 65-72.
• Üzüm, B. ve Özdemir, Y. (2017). Demografik Değişkenlerin Psikolojik Sözleşme İle İşten Ayrılma Niyeti Ve Kariyer Yönetimi Üzerine Etkisi (Bir Banka Örneği), International Journal of Academic Value Studies (Javstudies JAVS), 3(16) 391-403.
• Van Scotter, J. R. ve Motowidlo, S. J. (1996). Interpersonal Facilitation And Job Dedication As Separate Facets Of Contextual Performance. Journal Of Applied Psychology, 81(5), 525-531.
• Wayne, S. J., Shore, L. M. ve Liden, R. C. (1997). Perceived Organizational Support And Leader Member Exchange: A Social Exchange Perspective, Academy Of Management Journal, 40(1), 82–111.
• Yang, J. T. (2008). Effect Of New Comersocialisation On Organisational Commitment, Job Satisfaction, And Turnover İntention İn The Hotel İndustry. The Service Industries Journal, 28(4), 429-443.
• Yıldırım, M. H., Erkul, E. E. ve Kelebek, P. (2014). Tükenmişlik İle İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki Banka Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Organizasyon Ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(1),1309 -8039.
• Yıldız, S., Savcı, G. ve Kapu, H. (2014). Motive Edici Faktörlerin Çalışanların İş Performansına Ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi. Yönetim Ve Ekonomi Celal Bayar Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 233-249.