Elit Seviyedeki Sporcuların Beslenme Alışkanlıkları ve Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 4, 13 - 25, 31.12.2024

Buket Sevindik Aktaş

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, elit seviyede veya milli takım düzeyindeki sporcuların beslenme alışkanlıklarını ve bilgi düzeylerini araştırmak ve bunları çeşitli değişkenler açısından değerlendirmektir.
Yöntem: Bu araştırmaya, kayaklı koşu, short track, curling, dağ kayağı, alp disiplini, buz hokeyi ve snowboard branşlarında yer alan 65 kadın ve 94 erkek olmak üzere toplam 159 sporcu gönüllü olarak katılmıştır. Sporcuların beslenme alışkanlıklarını belirlemek amacıyla Towler ve Shepherd tarafından geliştirilen Beslenme Bilgi Düzeyi Ölçeği kullanılmıştır. Anket formunda, 8 demografik özellik sorusu ve 31 Beslenme Bilgi Ölçeği (BBÖ) sorusu olmak üzere toplam 39 soru yer almaktadır. İstatiksel hesaplamalarda SPSS-26 programı kullanılmıştır. Verilerin çarpıklık ve basıklık değerleri göz önünde bulundurulduğunda, normal dağılım gösterdikleri tespit edilmiştir. Bu nedenle, istatistiksel analizlerde bağımsız gruplar t-testi, tek yönlü varyans analizi (Anova) ve Pearson korelasyon analizleri kullanılmıştır. Anlamlılık düzeyi p<0,05 kabul edilmiştir
Bulgular: Sporcuların beslenme bilgi puanları ile cinsiyet, branş, spor yılı ve öğün sayısı değişkenleri arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır (p>0,05). Ancak milli sporcu olma ve günlük sıvı alımı değişkenleri arasında anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir (p<0,05).
Sonuç: Sporcuların beslenmeye ilişkin bilgi düzeylerinin oldukça düşük olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sağlıklı beslenme davranışlarının kazandırılması için sporcuların beslenme bilgi düzeylerinin arttırılması ve doğru beslenme ile ilişkili eğitimlerin yaygınlaştırılması ayrıca beslenme uzmanlarından destek alınması bunların da sürekli hale getirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Beslenme alışkanlıkları, beslenme bilgi düzeyi, sporcu beslenmesi

Etik Beyan

Bu çalışma Erzurum Teknik Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etik Kurulu tarafından değerlendirilmiş ve 28.12.2023 tarih 01/16 karar no ile uygunluğu kabul edilmiştir.

Examining The Nutritional Habits and Knowledge Levels of Elite Athletes

Öz

Purpose: The aim of this study is to investigate the nutritional habits and knowledge levels of athletes at the elite level or national team level and evaluate them in terms of various variables.
Method: A total of 159 athletes, 65 female and 94 male, from cross-country skiing, short track, curling, mountain skiing, alpine skiing, ice hockey and snowboarding branches participated in this study voluntarily. The Nutrition Knowledge Level Scale developed by Towler and Shepherd was used to determine the nutritional habits of the athletes. The questionnaire form includes a total of 39 questions, 8 demographic questions and 31 Nutrition Knowledge Scale (BBS) questions. SPSS-26 program was used in statistical calculations. When the skewness and kurtosis values of the data were taken into consideration, it was determined that they showed a normal distribution. Therefore, independent groups t-test, one-way analysis of variance (Anova) and Pearson correlation analyses were used in statistical analyses. The significance level was accepted as p<0.05.
Results: No significant difference was found between the nutrition knowledge scores of the athletes and the variables of gender, branch, sports year and number of meals (p>0.05). However, significant differences were found between the variables of being a national athlete and daily fluid intake (p<0.05).
Conclusion: It was concluded that the athletes' knowledge levels regarding nutrition were quite low. In order to gain healthy eating behaviors, it is recommended that the athletes' nutrition knowledge levels be increased and trainings regarding proper nutrition be widespread and that these be made continuous by receiving support from nutrition experts.

Anahtar Kelimeler

Nutritional habits, Nutritional knowledge level, Athlete nutrition

Kaynakça

• Acar, G. (2008). Boksörlerin beslenme bilgi ve alışkanlıklarının belirlenmesi. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Konya.
• Andrews, A., Wojcik, J. R., Boyd, J. M., & Bowers, C. J. (2016). Sports Nutrition Knowledge among Mid‐Major Division I University Student‐Athletes. Journal of Nutrition and Metabolism, 2016(1), 3172460.
• Arazi, H., & Hosseini, R. (2012). A comparison of nutritional knowledge and food habits of collegiate and non-collegiate athletes. SportLogia, 8(2), 100-107.
• Asfuroğlu, Y. (2013). Sporcularda sıvı tüketimi, vücut bileşimi ve beslenme durumu arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi).İstanbul Bilim Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik Yüksek Lisans Programı, İstanbul
• Aslantaş, B. (2018). Spor beslenmesi bilgi anketinin Türk toplumunda geçerlik ve güvenirlik çalışmasının yapılması ve diyet kalitesi ile ilişkisinin değerlendirilmesi. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi).Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Atay, E., Kılınç, F., Çetinkaya, E., & Kılıç, T. (2006). Türkiye yarı finallerine katılan yıldızlar kategorisi ilköğretim okulları futbolcularının beslenme alışkanlık düzeylerinin incelenmesi. 9. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi, Bildiri Kitapçığı, 475-477.
• Ballauff, A., Kersting, M., & Manz, F. (1988). Do children have an adequate fluid intake? Water balance studies carried out at home. Annals of nutrition and metabolism, 32(5-6), 332-339.
• Baysal, A. (2011). Beslenme (13. baskı). Ankara: Hatiboğlu Yayınları, 9.
• Bıdıl, S. (2020). Badminton sporcularının sağlıklı beslenmeye ilişkin tutum düzeylerinin incelenmesi.(Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Ankara.
• Burke, L., Desbrow, B., & Minehan, M. (2000). Dietary supplements and nutritional ergogenic aids in sport. Clinical Sports Nutrition, 2, 456-462.
• Cotugna, N., Vickery, C. E., & McBee, S. (2005). Sports nutrition for young athletes. The Journal of School Nursing, 21(6), 323-328.
• Deakin, V. (2009). Measuring nutritional status of athletes: clinical and research perspectives. Clinical Sports Nutrition, 18-43.
• Demirezen, E., & Coşansu, G. (2005). Adölesan çağı öğrencilerde beslenme alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 14(8), 174-178.
• Ersoy, G. (2004). Egzersiz ve spor yapanlar için beslenme. Nobel Basımevi.
• Göktaş, Z. (2010). Aktif milli sporcuların beslenme alışkanlıkları ve sıklıkla kullandıkları beslenme destek ürünlerinde kontaminasyon ve pozitif doping risk değerlendirmesi. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Beslenme Bilimleri Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Hepyükselen, M., & Taşkıran, A. (2020). Bireysel spor dallarında Türk milli takımında yer alan sporcular ile Türkiye şampiyonalarına katılan sporcuların Covid-19 salgın sürecindeki beslenme bilgi düzeylerinin karşılaştırılması. Sağlık ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(3), 58-65.
• McArdle, W. (2001). Katch FI, and Katch VL. Exercise Physiology. In: Lippincott Williams and Wilkins. Pages. Mengi, Ö. (2016). Sporcularda beslenme alışkanlıkları, duygu durumu ve performans arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi).Trakya Üniversitesi, Beslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı, Trakya.
• Okur, E., & Özdemir, M. (2021). Amatör ve profesyonel takım futbolcularının besin tüketimleri ve beslenme destek ürünlerinin kullanma durumları ile bazı antropometrik ölçümlerin karşılaştırılması. (Yüksek Lisans Tezi). Başkent Üniversitesi, Beslenme Diyetetik Anabilim Dalı, Ankara.
• Öngün Yılmaz, H., Aydın Haklı, D., Toğuç, H., Çobanoğlu, Z., Öner Sayar, C., Erkul, C., & Günal, A. M. (2021). Nutrition knowledge scale (NKS): development, factor structure, and validation for healthy adults. Progress in Nutrition.
• Parlak, N. (2008). Konya ilinde aktif spor yapan 15-18 yaş arası sporcuların sıvı alımı ile ilgili bilgi ve alışkanlıklarının araştırılması. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Besin Hijyeni ve Teknolojisi Ana Bilim Dalı, Konya.
• Pruna, R., & Lizarraga, A. (2019). Nutrition and Sport. New conceptual approches today. Medicina Clinica, 153(7), 281-283.
• Salacak, S., & Turan, M. (2024). Kış sporları ile ilgilenen sporcuların beslenme bilgi düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Spor ve Bilim Dergisi, 2(1), 1-18.
• Saygın, Ö., Göral, K., & Gelen, E. (2009). Amatör ve profesyonel futbolcuların beslenme alışkanlıklarının İncelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2).
• Spendlove, J. K., Heaney, S. E., Gifford, J. A., Prvan, T., Denyer, G. S., & O'Connor, H. T. (2012). Evaluation of general nutrition knowledge in elite Australian athletes. British Journal of Nutrition, 107(12), 1871-1880.
• Şanlıer, N., & Arıkan, B. (2000). Ankara’da çeşitli üniversitelerde beden eğitimi ve spor yüksekokullarına devam eden son sınıf öğrencilerin beslenme ve ergojenik yardımcılarının kullanma durumlarının saptanması. Gazi Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Kongresi, 26-27.
• Towler, G., & Shepherd, R. (1990). Development of a nutritional knowledge questionnaire. Journal of Human Nutrition and Dietetics, 3(4), 255-264.
• Trakman, G. L., Forsyth, A., Devlin, B. L., & Belski, R. (2016). A systematic review of athletes’ and coaches’ nutrition knowledge and reflections on the quality of current nutrition knowledge measures. Nutrients, 8(9), 570.
• Uzlu, G., Koç, M., Akgöz, H. F., Yalçın, S., & Çöl, B. G. (2021). Sporcu üniversite öğrencilerinin beslenme bilgi düzeylerinin ölçülmesi. Istanbul Gelisim University Journal of Health Sciences(14), 227-240.
• Yalçın, C. (2018). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin cinsiyete göre beslenme ve fiziksel aktivite durumlarının vücut kompozisyonları ile ilişkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Yarar, H., Gökdemir, K., Eroğlu, H., & Özdemir, G. (2011). Elit seviyedeki sporcuların beslenme bilgi ve alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi.
• Yılmaz, G., & Seker, R. (2020). The effect of nutrition course on the nutrition knowledge level. Progress in Nutrition, 22(Supplement 1), 175-181.
• Yüksek, M. (2013). Amatör ve profesyonel milli takım futbolcularında beslenme alışkanlıkları ve bilgi düzeylerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Haliç Üniversitesi, Beslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı, İstanbul.