Türkiye’de Sporun Yönetimi İle Açık Alan Hentbolunun Türkiye’ye Girişi Arasındaki İlişki

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 4, 81 - 99, 31.12.2024

Erdem Göktürk , Mustafa Deniz Dindar

Öz

Bu çalışmada Elle atış yapmaya dair, farklı coğrafyalarda oynanan pek çok oyundan türeyen hentbol oyunu incelenmiştir. Danimarka’da Holger Nielsen tarafından kurallarının yazıya dökülmesinin ardından, özellikle Almanya’da futbola karşı bir alternatif olarak görülmesi ve 1920’lerde Berlin Spor Akademisi’nde yapılan geliştirmeler ile, Alman etkisi olan coğrafyada yaygınlaşmıştır. Bu sporun Türkiye’de geliştirilme çalışmaları ile, Türkiye’nin Spor Yönetim evreleri arasında güçlü bir ilişki gözlenmektedir. 1930’lardan başlayarak, yakın çalıştığı Almanya’ya eğitim için gönderdiği genç subayların dönüşü ile, açık alan hentbolu Ordu Sporu olarak Türkiye’ye girmiştir. Özellikle Kuleli Askeri Lisesi’nde ve ardından Harbokulu’nda yaptığı çalışmalar ile Hüsamettin Güreli bu sporda önemli rol oynamıştır. Devletin spor üzerindeki kontrolünün artmasına paralel olarak, hentbolun yaygınlaştırılması konusunda çalışmalar da sıklaşmıştır. 1938’de kabul edilen Beden Terbiyesi Kanunu ve içinde yer alan Beden Terbiyesi Mükellefiyeti ile Hentbol zorunlu sporlardan birisi haline getirilmiştir. Kulüplere getirilen kanuna uyum zorunluğu ile futbol sahalarında oynanan ve benzer gereksinimlere sahip hentbol cazip hale gelmiş, önemli spor karşılaşmaları öncesinde oyanan maçlar ile tanıtımı yapılmıştır. 1940’lı yıllarda oynanan Bölge Birincilikleri ve Türkiye Şampiyonaları ile branş hareketlendirilmeye çalışılmıştır. Ancak, 1950’de gelen Demokrat Parti yönetiminin spor politikaları futbolun hızla gelişmesine imkan tanımış ve hentbolun, oynandığı futbol sahalarından çıkartılmasını getirmiştir. Ardından düşüşe geçen hentbol, ancak 1976 yılında Modern Salon Hentbolu’nun girişi ile tekrar canlanabilecektir.

Anahtar Kelimeler

Hentbol, Açık Saha Hentbolu, Spor Tarihi

The Relationship Between Turkish Sports Governance And Field Handball’s Entry To Turkey

Öz

The sport of handball, which originated from various games played in different regions, was formally codified by Holger Nielsen in Denmark. It subsequently gained popularity, particularly in areas under Germen influence, where it was perceived as an alternative to football. This growth was further propelled by the developments made at the Berlin Sports Academy during the 1920s. In Türkiye, the development of handball is closely linked to the progress in sport governance structure. Beginning in the 1930s, the introduction of field handball as a military sport in Türkiye happened with the return of young officers who had been sent to Germany for physical education training. Hüsamettin Güreli played a key role in the promotion of this sport, particularly through his work at the Kuleli Military High School and later at the Military Academy. As state control over sports intensified, efforts to expand handball also increased. The enactment of the Physical Education Law in 1938, along with the mandatory physical education obligations it imposed, listed handball within the compulsory sports for sport clubs. The law required sports clubs to comply, and handball, which could be played on football fields with similar infrastructure needs, became an appealing sport. It was promoted through matches played before major sporting events. In the 1940s, regional championships and national tournaments were organized to further stimulate interest in the sport. However, the sports policies of the Democratic Party, which came into power in 1950, fostered the rapid development of football and led to the removal of handball from football fields. Consequently, the sport declined until the revival by the introduction of modern indoor handball in 1976.

Anahtar Kelimeler

Handball, Field Handball, Sports History

Kaynakça

• Akbeyaz, D. (2018). Demokrat parti dönemi Türk sporu (1950-1960) (Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Akın, Y. (2019). " Gürbüz ve yavuz evlatlar": erken cumhuriyet'te beden terbiyesi ve spor. İletişim.
• Arun, A. C. (1990). Türkiye’de Cumhuriyet devrinde beden eğitimi öğretmeni yetiştirme çalışmaları ve aşamaları. Beden Eğitimi Ve Spor Araştırmaları Dergisi, 1(1), 9-13.
• Atar Ö. & Dindar M.D. (2020). Hentbolda Temel Teknik. Efe Yayınevi, İstanbul.
• Bal, M. A., & Şentürk, A. (2023). Cumhuriyet Döneminde Türk Sporunda Alman Etkisi ve Türk Spor Kurumu Dergisi. Sosyolojik Bağlam Dergisi, 4(1), 51–66
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative research journal, 9(2), 27-40.
• Curry, G. (2002). The Trinity connection: an analysis of the role of members of Cambridge university in the development of football in the mid-nineteenth century. Sports Historian, 22(2), 46-73.
• Fişek, K. (1985). 100 soruda Türkiye spor tarihi. Gerçek Yayınevi, İstanbul.
• Günay, N. (2013). Atatürk döneminde Türkiye’de beden eğitiminin gelişimi ve Gazi Beden Terbiyesi Bölümü. Atatürk araştırma merkezi dergisi, 29(85), 72-100.
• Güreli H. (1973), Kendi Elyazısı ile Özgeçmişi. Türkiye Cimnastik Federasyonu Web Sitesi
• Hasdemir, H. (2020). İstanbul’un 100 Spor Kulübü. İstanbul Belediyesi Kültür AŞ, İstanbul.
• Idræts & Sportsmuseet, Portræt af en dansk idrætspioner - HOLGER NIELSEN. Vejle, Danimarka Karaküçük, S. (1993), Ülkü 1933-1950 – Seçilmiş Spor Makaleleri. Ankara.
• Krieger, J., & Duckworth, A. (2022). Annexation or fertile inclusion? The origins of handball’s international organisational structures. Sport in History, 42(2), 235-256.
• Lebed, F. (2024). Reflections on Play, Sport, and Culture: Introduction to the Play Field Theory. Routledge.
• Luh, A. (2003). On the way to a national socialist sports system: From liberal sports in clubs and associations to directed sports in national socialist organizations. European Journal of Sport Science, 3(3), 1-10.
• Marindin, G. E. (1890). The game of ‘Harpastum’or ‘Pheninda.’. The Classical Review, 4(4), 145-149.
• Merkel, U. (2003). The politics of physical culture and German nationalism: Turnen versus English sports and French olympism, 1871-1914. German Politics & Society, 21(2 (67), 69-96.
• Naul, R., & Hardman, K. (Eds.). (2002). Sport and physical education in Germany (p. 2237). London: Routledge. Örengil, H. (1941). Eltopu Nizamname ve Kılavuzu. Beden Terbiyesi Umum Müdürlüğü, Ankara.
• Pfister, G. (2017). Handball–From a Women’s Game to a Men’s Sport. Passionately Inclusive: Towards Participation and Friendship in Sport: Festschrift für Gudrun Doll-Tepper.
• Riordan, J., & Krüger, A. (2003). European cultures in sport: examining the nations and regions (pp. vi+-159).
• Van Bottenburg, M. (2003). The Differential Popularization of Sports in Continental Europe. En E. Dunnig e D. Malcolm (ed.). Sport. Critical Concepts in Sociology, 2, 357-384.
• Sevim, Y. (1977), Salon Hentbolu. Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Türkmen, M. (2018). Beden terbiyesi: erken dönem Türk spor politikalarının sosyo-politik temelleri. Spor Yayınevi. Gazeteler Akşam Gazetesi, 24.12.1933:6, 15.04.1946
• Cumhuriyet Gazetesi, 07.06.1935:8, 24.04.1936:6, 12.01.1937:6, 23.04.1937:6, 19.03.1938:6, 18.01.1939:6, 14.03.1939:6, 19.04.1939:6, 21.05.1945:2, 04.06.1944:3, 09.04.1945:2, 14.09.1950:4, 04.07.1951:4, 09.05.1949, 24.10.1952:4, 24.10.1953:4, 17.11.1954:4, 19.07.1955:6, 14.08.1955:6, 18.08.1955:6, 07.10.1955:6, 07.06.1956:6, 11.06.1956:6, 24.09.1957:6, 21.08.1957:6
• Haber Gazetesi, 02.05.1938:6, 05.02.1939:6, 11.12.1939:2
• Halkın Sesi Gazetesi, 08.05.1942, 30.05.1942:2
• İkdam Gazetesi, 18.03.1939:2
• Kurun Gazetesi, 27.04.1935:6, 15.04.1937:9, 14.07.1938:7
• Milliyet Gazetesi, 08.07.1953:5
• Son Dakika Gazetesi,14.10.1939:2
• Son Posta Gazetesi, 02.05.1935:13, 30.11.1937:14, 21.04.1937:6, 31.08.1948
• Tan Gazetesi, 12.01.1937:6, 08.01.1939:2, 21.03.1938:6
• Türk Sözü Gazetesi, 16.12.1934:3, 21.09.1938:2
• Ulus Gazetesi, 16.08.1936:5, 31.05.1937:5, 12.11.1939:4, 19.12.1941, 09.08.1942:4, 27.11.1942:2, 16.12.1942:4, 26.03.1943, 12.05.1943:3, 02.07.1945:1, 31.05.1947, 02.06.1947:6, 30.05.49:8
• Vakit Gazetesi, 20.05.1942:4, 15.12.1944
• Vatan Gazetesi, 04.10.1942:4, 11.10.1957:6
• Yeni Asır Gazetesi, 21.11.1941:2, 18.03.1942:2, 02.04.1942:2, 30.04.1942:2
• Yeni Sabah Gazetesi, 20.05.1938:5, 08.05.1939:5, 18.12.1939:5-7
• Yeni Tanin Gazetesi, 29.03.1944, 19.04.1944, 05.10.1945,