Transtibial Amputasyon Uygulanan Bir Hastada Roy Adaptasyon Modeli’ne Göre Hemşirelik Yaklaşımı

Year 2024, Volume: 5 Issue: 3, 101 - 110, 30.12.2024

Gülşah Kayserilioğlu , Sema Koçaşlı , Gülay Yazıcı

https://doi.org/10.58208/cphs.1496201

Abstract

Amaç: Bu makalede; Roy Adaptasyon Modeli temel alınarak transtibial amputasyon cerrahisi geçirmiş bir olguda hemşirelik süreci aşamaları incelenerek klinisyen hemşirelerin, hasta bakımında Roy Adaptasyon Modeli kullanımına ilişkin bilgi, beceri ve tutumlarının desteklenmesi ile hemşirelik bakımında model kullanımının örneklendirilmesi amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Çalışmaya ait veriler, kurum ve hasta izinleri alınarak toplanmıştır. 62 yaşındaki kadın hastaya periferik arter hastalığı tanısı ile sol transtibial amputasyon uygulanmıştır. Post-op 2.gününe kadar Kalp Damar Cerrahi Yoğun Bakım Ünitesi’nde takip edilmiş olup sonrasında ortopedi servisinde izlenmiştir. Roy Adaptasyon Modeli’ne göre veriler hastanın ifadeleri, hasta dosyası, hasta değerlendirme formları kullanılarak toplanmıştır. Kuzey Amerika Uluslararası Hemşirelik Tanıları Derneği (North American Nursing Diagnosis Association-NANDA) ve Hemşirelik Girişimleri Sınıflandırması (Nursing Interventıons Classificatıon-NIC) kullanılarak hemşirelik tanıları planlanmış, uygulanmış ve değerlendirilmiştir.
Bulgular: Verilerin değerlendirilmesi sonucunda; Roy’un Adaptasyon Modeli’ne göre fizyolojik alan, ben/benlik kavramına ilişkin alan, rol fonksiyon alanı ve karşılıklı bağlılık alanlarındaki hemşirelik tanılarına göre hemşirelik girişimleri planlanarak uygulama yapılmıştır.
Sonuç: Amputasyon hastalarının fiziksel ve psikososyal değişime uyumlarını kolaylaştırma için sağlık gereksinimlerinin belirlenmesi önemlidir. Olgu sunumunda Roy Adaptasyon Modeli’ne göre hastanın değerlendirilmesi bütüncül yaklaşım ile sağlık gereksinimlerinin belirlenmesi, hemşirelik girişimlerinin planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi kanıta dayalı hemşirelik uygulamaları yönünden önemli olduğu görülmüştür. Bu nedenle klinisyen hemşirelerin uygulamada RAM kullanabilmeleri bütüncül bakımı geliştirmelerine katkı sağlayarak bakımın kalitesini arttırmada etkili olacaktır.

Keywords

hemşirelik bakımı, roy adaptasyon modeli, transtibial amputasyon

Nursing Care According to Roy Adaptation Model in a Patient with Transtibial Amputation

Abstract

Aim: After transtibial amputation, the adaptation of patients and their relatives to the new situation is very difficult physically and psychosocially. The success of the adaptation process of patients to their changing lives is possible with an effective multidisciplinary approach. For nursing care, which is an indispensable part of the multidisciplinary approach, the Roy Adaptation Model (RAM) is one of the appropriate models to be used in lower extremity amputees. According to this model, the nurse identifies maladaptive behaviors and the stimuli causing these behaviors in physiological, self-concept, role function and interdependence areas of the patient. In this direction, the nurse plans and implements nursing interventions and evaluates patient outcomes. In this article, the stages of the nursing process in a patient who underwent transtibial amputation surgery were examined based on the Roy Adaptation Model. It is aimed to support the knowledge, skills and attitudes of clinician nurses regarding the use of the Roy Adaptation Model in patient care and to exemplify the use of the model in nursing care.
Materials and Methods: The data of the study were collected after obtaining institutional and patient permissions. A 62-year-old woman underwent left transtibial amputation with a diagnosis of peripheral arterial disease. She was followed up in the Cardiovascular Surgery Intensive Care Unit until the 2nd post-op day and then followed up in the orthopedic service. According to the Roy Adaptation Model, data were collected using the patient's statements, patient file and patient evaluation forms. Nursing diagnoses were planned, implemented and evaluated using the North American Nursing Diagnosis Association (NANDA) and Nursing Interventions Classification (NIC).
Results: As a result of the evaluation of the data; According to Roy's Adaptation Model, nursing interventions were planned and implemented with the nursing diagnoses of “Constipation” in maintaining adequate food intake, “Activity Intolerance” in maintaining activity/rest balance, “Fall Risk” in protection, “Pain and disruption in skin integrity” in the field of senses, “Anxiety” and “Change in Body Image” in the field of self concept, “Ineffectiveness in Role Performance” in the field of role function and “Social Isolation” in the field of interdependence. Nursing interventions were evaluated with patient statements and scales.
Conclusion: While limb loss causes a serious mourning process in amputation patients, it is important to determine the health needs of patients to facilitate their adaptation to physical and psychosocial change. In the case report, evaluation of the patient according to the Roy Adaptation Model, determination of health needs with a holistic approach, planning, implementation and evaluation of nursing interventions were found to be important in terms of evidence-based nursing practices. Therefore, the ability of clinician nurses to use RAM in practice will contribute to the development of holistic care and will be effective in improving the quality of care.

Keywords

nursing care, roy adaptation model, transtibial amputation

References

• Hedhli J, Kim M, Knox HJ, Cole JA, Huynh T, Schuelke M, et al. Imaging the landmarks of vascular recovery. Theranostics. 2020;10(4):1733-1745.
• Mehler PS, Coll JR, Estacio R, Esler A, Schrier W, Hiatt WR. Intensive blood pressure control reduces the risk of cardiovascular events in patients with peripheral arterial disease and type 2 diabetes. Circulation. 2003;107(5):753-6.
• Aközer M, Nuhrat C, Say Ş. Türkiye’de yaşlılık dönemine ilişkin beklentiler araştırması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi. 2011;27(27):103-128.
• Waters RE, Terjung RL, Peters KG, Annex BH. Preclinical models of human peripheral arterial occlusive disease: Implications for investigation of therapeutic agents. Journal of Applied Physiology. 2004;97(2): 773-780.
• European Society of Cardiology, (ESC). 2017 ESC Guidelines on the diagnosis and treatment of peripheral arterial diseases, developed in collaboration with the European Society for Vascular Surgery (ESVS). European Heart Journal. 2017. doi:10.1093/eurheartj/ehx095.
• GBD 2015 Disease and Injury Incidence and Prevalence Collabora tors. Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990–2015: A systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015. Lancet. 2016;388(10053):1545-1602.
• Song P, Rudan D, Zhu Y, Fowkes FJI, Rahimi K, Fowkes FGR, et al. Global, regional, and national prevalence and risk factors for peripheral artery disease in 2015: an updated systematic review and analysis. Lancet Glob Health. 2019;7(8):e1020-e1030.
• Conte MS, Pomposelli FB, Clair DG, Geraghty PJ, McKinsey JF, Mills JL, et al. Society for Vascular Surgery practice guidelines for atherosclerotic occlusive disease of the lower extremities: management of asymptomatic disease and claudication. Journal of Vasculer Surgery. 2015;61(3):2-41.
• Aboyans V, Ricco JB, Bartelink M-LEL, Björck, M, Brodmann, M, Cohnert, T, et al. ESC guidelines on the diagnosis and treatment of peripheral arterial diseases, in collaboration with the European Society for Vascular Surgery (ESVS). European Heart Journal. 2018;39(9):763-816.
• Akdemir R, Vatan BM. 2017 Avrupa Kardiyoloji Derneği Periferik Arter Hastalığı Tanı ve Tedavi Kılavuzu’nun getirdiği yenilikler. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi. 2018;45(8):681-686.
• Ekinci G, Bakır İ. Evaluation of publications on cardiovascular and peripheral vascular diseases within the frame of scientific publication indicators. Interventional Cardiology Review. 2015;1(1):1-31.
• Başal Ö, Korkmaz S, Türk B. Amputasyonlar. Atay T, editör. Ortopedi ve Spor Yaralanmaları Asistan El Kitabı. Ankara: Derman Tıbbi Yayıncılık; 2015. s. 856-858.
• Prompers L, Schaper N, Apelqvist J, Edmonds M, Jude E, Mauricio D, et al. Prediction of outcome in individuals with diabetic foot ulcers: Focus on the differences between individuals with and without peripheral arterial disease. The Eurodiale Study. Diabetologia. 2008;51(5):747-755.
• Saltoğlu N, Kılıçoğlu Ö, Baktıroğlu S, Oşar-Siva Z, Aktaş Ş, Altındaş M, ve ark. Diyabetik ayak yarası ve infeksiyonunun tedavisi, tedavisi ve önlenmesi: Ulusal uzlaşı raporu. Klimik Dergisi. 2015;28(Ek 1):2-34.
• Berli MC, Wanivenhaus F, Kabelitz M, Götschi T, Böni T, Rancic Z, et al. Predictors for reoperation after lower limb amputation in patients with peripheral arterial disease. 2019;48(5):419-424.
• Jarvis HL, Bennett AN, Twiste M, Phillip RD, Etherington J, Baker R. Temporal spatial and metabolic measures of walking in highly functional individuals with lower limb amputations. Archieves of Physical and Medical Rehabilitation. 2017;98(7):1389-99.
• Fortington LV, Geertzen JH, van Netten JJ, Postema K, Rommers GM, Dijkstra PU. Short and long term mortality rates after a lower limb amputation. European Journal Vasculer and Endovasculer Surgery. 2013;46(1):124-131.
• Baykara ZG. Hemşirelik bakımı kavramı. Türkiye Biyoetik Dergisi. 2014;1(2):92-99.
• Öğce F. İskelet sistemi hastalıkları: Bacak amputasyonları. Aslan EF, editör. Cerrahi Bakım, Vaka Analizleri ile Birlikte. Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2015. s. 871-907.
• Quigley M, Dillon MP. Quality of life in persons with partial foot or transtibial amputation: A systematic review. Prosthet Orthot Int. 2016;40(1):18-30.
• Beyaz, S. Ortopedik cerrahi sonrası erken dönem hastane mortalitesi ve etki eden faktörler. Cukurova Medical Journal. 2019;44(3):977-983.
• Kayserilioglu G, Koçaşlı S. Kolorektal kanser cerrahisinde sıvı tedavisinin önemi. Tam metin bildiri, Uluslararası Ahi Evran Tıp ve Sağlık Bilimleri Kongresi, Kırşehir; 2019.
• Fawcett J. The nurse theorists: 21 st century updates-Martha E. Rogers. Nursing Science Quarterly. 2003;16(1):44-51.
• Roy C. Research based on the Roy adaptation model: Last 25 years. Nursing Science Quarterly. 2011;24(4):312-20.
• Açıl H, Aygin D. Perianal doku kaybı olan bir travma vakasının Roy adaptasyon modeline göre incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017;6(4):313-319.
• Yeşilçınar İ, Acavut G, Şahin E. Perinatal kayıp yaşayan kadına yönelik Roy uyum modeline göre hazırlanan hemşirelik bakım planı. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2019;35(2):85-92.
• Masters K. Nursing theories: a framework for professional practice. Second edition. Burlington, Massachusetts: Jones & Bartlett Learning; 2015.
• Pektekin Ç. Hemşirelik felsefesi. Kuramlarbakım modelleri ve politik yaklaşımlar. 1. Baskı. İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevi; 2013.
• Velioğlu P. Hemşirelikte kavram ve kuramlar. İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık; 2012. s.117- 120.
• Barış N, Karabacak BG, Ecevit AŞ. Roy adaptasyon modeline göre bir hemşirelik bakım planı. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2015;31(2):130-139.
• Roy C. The Roy adaptation model. 3rd ed. New Jersey Upper Saddle River: Pearson Prentice Hall Health; 2009. p. 35-50.
• Arani ZA, Taghavi T, Shrifi N. The impact of maternal education on children's social adjustment in educable mentally retarded based on the theory of adaptation. Academic Journal of Feyz. 2012;16(2):128-134.
• Akyıl RC, Erguney S. Roy’s adaptation modelguided education for adaptation to chronic obstructive pulmonary disease. Journal of Advanced Nursing. 2013;69(5):1063-75.
• Kacaroğlu Vicdan, A, Karabacak BG. Hemşirelik modellerinden: Roy adaptasyon modeli. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2014;5(4):255-259.
• Afrasiabifar A, Karimi Z, Hassani P. Roy’s adaptation model-based patient education for promoting the adaptation of hemodialysis patients. Iran Red Crescent Med J. 2013;15(7):566-72.
• Nouraei MH, Javdan M, Nouraei F, Mohebbi DA, Safdari F. Study of stump problems of lower limb amputation in war casualties. Iranian Journal of Orthopaedic Surgery. 2014;12(2):47-51.
• Gürhan N, Polat GÜ, Fidancı EB. Hemşirelik tanıları el kitabı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi; 2017. s. 88-471.
• Herdman TH, Kamitsuru S. NANDA international nursing diagnoses: definitions and classification 2018–2020. Oxford, Wiley Blackwell; 2017.
• Erdemir F. Hemşrelik tanıları el kitabı. Ankara: Nobel Tıp Kitabevi; 2016.
• Yılmaz E, Hanoğlu Z, Erdemir F. Hemşirelik sonuçları sınıflaması-NOC. Birol L, editör. Hemşirelik süreci: Hemşirelik bakımında sistematik yaklaşım. 1. Baskı. İzmir:Etki Matbaacılık Yayıncılık Ltd Şti.; 2010. s. 92-147.
• Alligood MR. The nature of knowledge needed for nursing practice. In: Alligood MR, Tomey AM, eds. Nursing theory: Utilization and application. 3rd. edition. 2006.