Soğuk Savaşın Türk Dış Politikasına Etkileri ve 1957 Türkiye-Suriye Bunalımı

Year 2011, Volume: 11 Issue: 23, 73 - 91, 01.12.2011

Mahir Küçükvatan

Abstract

Sovyetler Birliği sıcak denizlere inme emeli doğrultusunda yayılmacı politikalar izlemektedir ve II. Dünya Savaşı sonrasında Türkiye’den toprak talebinde bulunur. Sovyet politikalarındaki yayılma eğilimi o dönemde Türk ve Amerikan politikalarının yakınlaşarak iki ülke arasındaki işbirliğinde bir artış yaşanmasına neden olur. Türkiye ile Amerika arasında yaşanan işbirliğinin bir benzeri ise aynı dönemde Sovyetler Birliği ile Suriye arasında yaşanmaktadır. Amerika ile Sovyetler Birliğinin Ortadoğu konusunda kesişen politikaları, işbirliği içerisinde bulundukları Türkiye ile Suriye’yi savaşın eşiğine getirmiştir. Türkiye ile Suriye arasında bir sınır güvenliği sorunu gibi gözüken antlaşmazlık aslında Amerika ve Sovyetler Birliği arasında yaşanan ve Ortadoğu’ya hâkim olmayı amaçlayan mücadelenin bölge ülkelerinde yarattığı bir etkiydi. Konu Birleşmiş Milletler gündemine taşınmış, uluslar arası ortamda hararetli görüşmeler yapılmış ve büyük fikir ayrılıkları doğmuştur ancak görüşmeler sonucunda konu soğuk savaşın bir uzantısı olmaktan çıkarak Türkiye ile Suriye arasındaki bir düzeye indirgenmiştir. Konu Türkiye ile Suriye arasında yapılan görüşmeler neticesinde çözümlenmiş ve gerilim sona ermiştir fakat yaşananlar gerek Türkiye’nin gerekse Suriye’nin bölgedeki ilişkilerini olumsuz yönde etkilemiştir

Keywords

Soğuk Savaş, Türkiye, Suriye, Eisenhower Doktrini

EFFECTS OF COLD WAR ON TURKISH FOREIGN POLICY AND 1957 TURKEY-SYRIA DEPRESSION

Abstract

Soviet Union had politics to go down to the warm seas and after the World War II. and they requested land from Turkey. This political tendency of Soviet Union made American and Turkish government to be together at their politics. The same getting together idea between Turkey and America was seen between Soviet Union and Syria. The common Middle East political views of America and Soviet Union brought Turkey and Syria at the brink of war. It seemed like there is a border problem between Turkey and Syria but in fact it was the result of the relationship between America and Soviet Union. Both America and Soviet Union wanted to control the Middle East and this caused great stress on Turkey and Syria. The subject was sent to United Nations. There were great discussions and big disagreements between nations. At the end of discussions the subject perceived as a problem between Turkey and Syria but a problem of cold war. The subject was solved at the end of the discussions between Turkey and Syria and the stress was overcome. But the things that were lived effected both Turkey and Syria’s relationships badly in the area

Keywords

Cold War, Turkey, Syria, Eisenhower Doctrine

References

• ARI, Kemal, “İsrail’in Kuruluşu Sonrasında Türkiye’den İsrail’e Musevi Göçü”, On Birinci Askeri Tarih Sempozyumu Bildirileri: XVIII. Yüzyıldan Günümüze Ortadoğu’daki Gelişmelerin Türkiye’nin Güvenliğine Etkileri (04-05 Nisan 2007 İstanbul) I, Gnkur. ATASE yay., Ankara,2007.
• ARI, Tayyar, Orta Doğu, Alfa Yayınları, 3.Baskı, İstanbul, 2007. ARMAOĞLU, Fahir, 20.Yüzyıl Siyasi Tarihi, Alkım Yayınevi, 16.Baskı, İstanbul, 2007.
• AYDOS, Volkan, Suriye Ülke Etüdü, İstanbul Ticaret Odası Yayınları, İstanbul, 2000.
• BAĞCI, Hüseyin, Türk Dış Politikasında 1950’li Yıllar, ODTÜ Yayıncılık, 3.Baskı, Ankara, 2007.
• BEKTAŞ, Fadime, Demokrat Parti’nin Ortadoğu Politikası,(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi,Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü,İzmir,2006.
• BRYSON, A.Thomas, American Diplomatic Relations With The Middle East 1784-1975 a Survey,The Scarecrow Press Inc., Metuchen,N.J.,1977.
• CRABB, V.Cecil, The Doctrines Of American Foreign Policy, Lousiana State University Press, Lousiana, 1982.
• Cumhuriyetin 75 Yılı, C.II, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayınları, İstanbul, 1998.
• DAVİDSON, Lawrence-Artur Goldschmidt Jr, Kısa Ortadoğu Tarihi, Doruk Yayımcılık, İstanbul,2007.
• DAVİŞA, Adid, Arap Milliyetçiliği, (Çev.:Lütfi Yalçın),Literatür Yayıncılık, İstanbul, 2004.
• DEDEOĞLU, Beril, Ortadoğu Üzerine Notlar, Derin Yayınları, İstanbul, 2002.
• DÜZGÜN, Mücahit, Türk Kamuoyunda İsrail, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İzmir, 2006.
• ERCİYES, Erdem, Türkiye-Suriye İlişkileri, IQ Kültür-Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2004.
• ERKAN, Ayça Ülker, “Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği Arasındaki Soğuk Savaş Yıllarında Amerikan Dış Politikası”,Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. VIII, S.1, 2010.
• ERSİN, Nihat, Ortadoğu Savaşları’nın Perde Arkası, Gündem Yayınları, İstanbul, 2003.
• ERTUNA, Hamdi, Türk Arap İlişkileri, Genel Kurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1976.
• GÖNLÜBOL Mehmet, Ülman Haluk, Olaylarla Türk Dış Politikası(1919-1995), Siyasal Kitabevi, 9. Baskı, Ankara, 1996.
• GÜLER, Yavuz, “II. Dünya Harbi Sonrası Türk-Amerikan İlişkileri(1945-1950)”, Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, C.V, S.2, 2004.
• HALLİDAY, Fred, The Middle East In International Relations, Cambridge University Press, Cambridge,2005.
• HOURANI, Albert, Arap Halkları Tarihi, (Çev.Yavuz Alogan), İletişim Yayınları, 4.Baskı, İstanbul, 2003.
• İLERİ, İlay,“Türkiye’nin Dış Politikası”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S.35-36, Mayıs-Kasım 2005.
• Keesing’s Contemporary Archives,1955-1956.
• Keesing’s Contemporary Archives,1957-1958.
• KÜRKÇÜOĞLU, Ömer, Türkiye’nin Arap Ortadoğu’suna Karşı Politikası(1945-1970), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara,1972.
• LAFABER, Walter, America Russia And The Cold War 1945-2000, McGraw-Hill Inc., Boston, 2002.
• LENCZOWSKI, George, The Middle East In World Affairs, Cornell University Press, New York, 1980.
• MEMİŞ, Ekrem, Kaynayan Kazan Ortadoğu, Çizgi Kitabevi Yayınları, Konya, 2002.
• ORAN, Baskın, Türk Dış Politikası, C.I, İletişim Yayınları, İstanbul, 2008. PARKER, Tomas, America’s Foreing Policy 1945-1976,Facts on File Inc., New York,1980.
• SANDER, Oral, Siyasi Tarih, C.II, İmge Kitapevi Yayınları, 17.Baskı, Ankara, 2008.
• SÖNMEZOĞLU, Faruk, Türk Dış Politikasının Analizi, Der Yayınları, İstanbul, 2004.
• ŞEN, Sabahattin, Ortadoğu’da İdeolojik Bunalım Suriye Baas Partisi ve İdeolojisi, Birey Yayıncılık, İstanbul,2004.
• UÇAROL, Rifat, Siyasi Tarih, Der Yayınları, 7. Baskı, İstanbul, 2008. Yearbook of the United Nations,1957