Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin FOB Satışlarda Sigorta Menfaatine İlişkin E. 2017/682 - K. 2018/8066 Sayılı Kararının Değerlendirilmesi

Year 2023, Issue: 3, 160 - 175, 30.06.2023

Tekincan Akif Karaarslan

https://doi.org/10.59399/cuhad.1278901

Abstract

Sigorta sözleşmelerinin konusu menfaattir, menfaat ise sigorta ettirenin, sigorta sözleşmesiyle teminat altına almak istediği şey ile arasında belirli bir değer ilişkisini ifade eder. Milletlerarası ticaret hukukunda satım sözleşmelerine eklenen FOB ise satıcı ihracatçının alıcı ithalatçının belirlediği gemiye yükü teslim etmesi şeklini düzenleyen bir teslim şeklidir. Bu tür satışlarda hasar satıcının yükü gemiye teslimiyle birlikte alıcıya geçtiğinden sigorta edilecek menfaat teslime kadar satıcıya teslimden sonra ise alıcıya aittir. Bu nedenle INCOTERMS 2020 kuralları isabetli olarak satıcıya sigorta sözleşmesi yaptırma yükümlülüğü getirmemiştir. Lakin satıcı kendi ad ve hesabına sigorta sözleşmesi akdettiyse bu durumda sigorta sözleşmesinin geçerliliğine menfaat unsurunun varlığına bakılarak karar verilmesi gerekecektir. Şayet sigorta sözleşmesinin konusu olan menfaat unsuru eksikse bu durumda satıcının yaptırdığı sigorta sözleşmesi geçersiz sayılacak, satıcıya sigorta tazminatı ödenmişse ödenen bu tazminat lütuf ödemesi olarak adlandırılacak ve sigorta ettirenin halefiyet hükümlerine dayanmasına engel olacaktır. Ancak Yargıtay önüne gelen davada FOB teslim şekilli bir satışta sigorta menfaatini bedel ödenme ölçütüne göre değerlendirmiş ve buna dayalı olarak başka bir sonuca varmıştır. Çalışmada önce Yargıtay’a teşmil etmiş FOB teslim şekilli uyuşmazlık kararına yer verilecek ardından da menfaat kavramıyla beraber şahsi kanaatimiz açıklanacaktır.

Keywords

FOB Satış, Milletlerarası Ticaret Hukuku, Sigorta Menfaati, Sigorta Menfaatinin Yokluğu, Deniz Aşırı Satışlar, Deniz Ticareti Hukuku

The Evaluation of the Decision of the 11th. Civil Chamber of Court of Cassation Regarding Insurance Interest in FOB Sales Numbered E. 2017/ 682 - K. 2018/8066

Abstract

The subject of insurance contracts is the interest, and the interest refers to a certain value relationship between the insurer and the thing that the insurer wants to cover with the insurance contract. FOB sales, on the other hand, is a form of delivery that doesn’t regulate the way the seller exporter delivers the cargo to the ship determined by the buyer importer. In such sales, since the damage passes to the buyer with the delivery of the cargo to the ship by the seller, the interest to be insured belongs to the seller until delivery and to the buyer after delivery. For this reason, the INCOTERMS 2020 rules did not impose an obligation on the seller to conclude an insurance contract. However, if the seller has concluded an insurance contract in his own name and account, in this case, the validity of the insurance contract will have to be decided by looking at the existence of the interest element. If the element of interest, which is the subject of the insurance contract, is missing, then the insurance contract concluded by the seller will be deemed invalid, and if insurance compensation is paid to the seller, this compensation will be called a favour payment and will prevent the insurer from relying on the subrogation provisions. However, the Court of Cassation has evaluated the insurance interest according to the criterion of payment of price if it is a FOB delivery type sale and reached a different conclusion based on this. In this study, firstly, the decision of the Court of Cassation on the FOB delivery type dispute will be given and then the concept of interest and personal conviction will be explained.

Keywords

FOB Sales, International Trade Law, Insurance Interest, Lack of Interest, Overseas Sales Maritime Law

References

• ARAL ELDELEKLİOĞKLU, İ. (2016). Yangın Sigortalarında Yapı Malikine Rücu. Cevdet Yavuz’a Armağan (Cilt II). (G. ANTALYA, M. TOPUZ, Düzenleyenler), 985-1023.
• ATAMER, K. (2019). Geçmişe Etkili Sigorta. Prof. Dr. Sabih Arkan’a Armağan (İ. KIRCA, M. GÜREL, B. ŞİT İMAMOĞLU, İ. M. YENER, U. TEKİN, İ. BEKTAŞ, Düzenleyenler), İstanbul, 223-243.
• AYHAN R., ÇAĞLAR, H., ÖZDAMAR, M. (2021). Sigorta Hukuku (5.b.). Ankara.
• ATMEH, M. S. (2012). Regulation Not Prohibiton: The Comparative Case Against The Insurable Interest Doctrine. Nortwestern Journal Of International Law & Business, 32 (1), 93-140.
• BAĞRIAÇIK, A. (2004). Uygulamalı Dış Ticaret İşlemleri (8. b.). İstanbul.
• BALDUĞ, E. Y. (2021). Zarar Sigortalarında Sigortacının Lütuf Ödemesi Kavramı ve Sonuçları. Terazi Hukuk Dergisi, 16 (173), 108-116.
• BRÄNDLE, J. (1936). Die Überseekaufklauseln CIF und FOB Unter Berücksichtigung der Deutschen, Englischen und Fransözischen Rechtsprechung. Verlag von Stämpfli&Cie. Bern.
• BIGG, W. W., PENFOLD, R. D. (1960). Ranking, Spicer and Pegler's Mercantile Law: Incorporating Partnership Law and the Law of Arbitration & Awards Mercantile Law. London.
• BOZER, A. (1981). Sigorta Hukuku. Ankara.
• ÇALIŞKAN, Y. (2021). Uluslararası Satımda 2020 INCOTERMS Kuralları ve Hasarın Geçişi. Public and Private International Law Bulletin, 41 (1), 231–259.
• CEBE, M. S. (2018). Uygulamalı Sigorta Hukuku. İstanbul.
• ÇAĞA, T., KENDER, R. (2006). Deniz Ticareti Hukuku (Cilt 2). İstanbul.
• ÇELİK, S., MUKTEDİR, L. (2007). Özetli – İçtihatlı – Uygulamalı Sigorta Hukuku (Cilt II). Ankara.
• ÇEKER, M. (2022). 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre Sigorta Hukuku (19.b.). Adana.
• CLARKE, M. A., BURLING, J. A., PURVES, R. L. (2009). The Law of Insurance Contracts (6. b.). London.
• CHUAH, J. C. T. (1998). Law of International Trade. London.
• DOĞANAY, İ. (1990). Türk Ticaret Kanunu Şerhi (3.b., Cilt 1). Ankara.
• EKŞİ, N. (2020). Milletlerarası Ticaret Hukuku (4.b.). İstanbul.
• ERCAN, T. (2021). Incoterms 2020 Kılavuzundaki Teslim Şekillerinin Analizi, Gaziantep University Journal of Social Sciences. 20 (3), 1187-1199.
• ERDEM, E. (1996). Denizaşırı Satış Olarak FOB Satış. BATİDER, XVIII (4).
• HAAGE, H. (1958). Das Abladegeschäft. Cram, De Gruyter&Co. Hamburg.
• HODGIN, R. (2022). Insurance Law, Text and Materials (2.b.). London,
• INCOTERMS (2020). International Chamber Of Commerce. 723ET.
• KARA, E. (2020). Sigortalanabilir Menfaat İlkesi. İstanbul.
• KENDER, R. (2021). Türkiye’de Hususi Sigorta Hukuku (17.b.). İstanbul.
• KÖKSAL, T. (2012). Milletlerarası Ticaret Hukuku. İstanbul.
• MACLNTYRE, E. (2007). Business Law (3. b.). Great Britain.
• NOMER, H. N. (2020). Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Beta Yayınları. İstanbul.
• OĞUZMAN, K., BARLAS, N. (2021). Medeni Hukuk (27b.). İstanbul.
• OMAĞ, M. K. (2011). Türk Hukukunda Sigortacının Kanuni Halefiyeti. İstanbul.
• RAMBERG, J. (1999). ICC Guide To Incoterms 2000 (Understanding and Practical Use).
• REUVID, J., SHERLOCK, J. (2008). The Handbook of International Trade A Guide To Principles and Pratice of Export (2.b).
• SAYHAN, İ. (2021). Sigorta Sözleşmelerinin Konusu. Ankara.
• SEVİNÇ, A. (2011). Incoterms. İstanbul.
• SCHMITZ, G., ROOS, S. (2009). Kommentar zur Bauleistungversicherung.
• SELLMAN, P. (2004). Law of International Trade (4. b.). London.
• SWISHER, P. N. (2015). Wagering on the Lives of Strangers: The Insurable Interest Requirement in the Life Insurance Secondary Market, 50 Tort Trial Ins. Prac. L.J., 703-745.
• STEMPEL, J., SWISHER, P., KNUTSEN, E. (2021). Principles Of Insurance Law (4.b.). New Jersey.
• ŞEKER ÖĞÜZ, Z. (2000). Sigorta Sözleşmesinin Hukuki Niteliği Üzerine, Prof. Dr. Kemal Oğuzman’ın Anısına Armağan, (N. BARLAS, A. KENDİGELEN, S. SARI, Düzenleyenler). İstanbul (Sigorta Sözleşmesi).
• ŞEKER ÖĞÜZ, Z. (2012). Halefiyet Koşulları Gerçekleşmediğinde Sigortacının Rücu Talebi Hakkında Alacağın Temliki Hükümlerine Göre Karar Verilebilir Mi? Rona Serozan’a Armağan (B. İ. ENGİN, Düzenleyen). İstanbul (Halefiyet).
• SOPACI ÖZTUNA, B. (2018). Sigorta Konusu Menfaatin Yokluğunun ve Menfaat Sahibi Değişikliğinin Sözleşmeye Etkisi. Sigorta Hukuku Sempozyumları (S. ÜNAN, E.YAZICIOĞLU, Düzenleyenler) 111-116.
• TANDOĞAN, H. (1988). Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri (5.b.). Ankara.
• TAŞKIN, M. (2017). Zarar Sigortalarında Menfaat Eksikliği. BATİDER, XXXIII (1), 261-289.
• THOYTS, R. (2010). Insurance Theory and Pratice. Newyork.
• TODD, P. (1954). Bills of Lading and Banker’s Documentary Credits. London.
• TOPSOY, F. (2015). Başkasının Hayatı Üzerine Yapılan Sigorta Sözleşmelerinde Menfaat. BATİDER, 31 (2), 131-160.
• ULAŞ, I. (2012). Uygulamalı Zarar Sigortaları Hukuku (8.b.). İstanbul (Sigorta).
• ULAŞ, I. (2005). Uygulamacı Gözü ile Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Bakış. BATİDER, XXIII (2), 189-210 (Tasarı).
• ÜNAN, S. (2016). Türk Ticaret Kanunu Şerhi Altıncı Kitap Sigorta Hukuku Genel Hükümler (Cilt I), İstanbul (Cilt I).
• ÜNAN, S. (2018). Türk Ticaret Kanunu Şerhi Altıncı Kitap Sigorta Hukuku Zarar Sigortaları (Cilt II). İstanbul (Cilt II).
• ÜNAN, S. (2020). Türk Ticaret Kanunu Şerhi Altıncı Kitap Sigorta Hukuku Yargı Kararları (Cilt VI). İstanbul.
• ÜNAN, S. (2021). Türk Ticaret Kanunu Şerhi Altıncı Kitap Sigorta Hukuku Yargı Kararları (Cilt VII). İstanbul.
• VALIOTI, Z. (2004). Passing of Risk in International Sale Contracts: A Comparative Examination of The Rules on Risk Under The United Convention on Contracts fort he International Sale of Goods and INCOTERMS 2000. Nordic Journal of Commercial Law, (2), 2-51.
• VAUGHAN, E., VAUGHAN, T. (2013). Fundamentals of Risk and Insurance (10.b.). Hoobey.
• YAZICIOĞLU, E., ŞEKER ÖĞÜZ, Z. (2022). Sigorta Hukuku (5.b.). İstanbul.
• YAZICIOĞLU, E., (2017). TTK’nın Mal Sigortalarında Sigortacının Halefiyetine İlişkin Düzenlemesi Hakkında. İKÜHFD, 16 (2), 331-363.