İRAN BORSASI VE REEL DÖVİZ KURU ARASINDAKİ SİMETRİK VE ASİMETRİK İLİŞKİLERİNİN İNCELENMESİ

Year 2019, Volume: 20 Issue: 1, 181 - 192, 31.05.2019

Ömer Selçuk Emsen

Abstract

1979 Devrimi ile birlikte hem Irak ile
olan savaş hem de rejim ihraç etme tehlikesine karşı uygulanan ambargolarla İran’ın
dış ekonomik ilişkileri sınırlandırılmıştır. Zaman zaman bu sınırlandırmalar
derinleşmekte ve böylece İran ekonomisi dışa açıklığın nimetlerinden
yararlanamaz hale gelmektedir. Bu çalışmada üçer aylık verilerle 2000-2016
arası dönem için İran borsası ile reel döviz kuru arasında simetrik ve
asimetrik ilişkiler araştırılmıştır. Analizlerde İran borsası kurdan etkilenmekte
ve buna karşılık kurun borsadan etkilenmediği gibi bir sonuç elde edilmiştir. Borsa
üzerine reel döviz kurunun etkilerinin ise simetrik boyutta olmadığı tespit
edilirken, asimetrik ilişkilerde İran ekonomisinde dışsal iyileşmelerin uzun
dönemde pozitif borsa etkilerine yol açarak “ikame etkileri” yarattığı görülmüştür.
Kısa dönemde ise ulusal paradaki değerlenmelerin “servet etkisi” yaratarak
ulusal borsaya yönelimi tetiklediği tespit edilmiştir. Bu noktada İran’ın ya dünya
ekonomisi ile eklemlenme sürecinde başarı elde etmesi ya da dış şoklardan
etkilenme derecesini minimize etmesi gibi iki farklı politika ile karşı karşıya
kaldığı söylenebilir.

Keywords

İran Borsası, Reel döviz kuru

References

• KAYNAKÇAAksu, Hayati ve Ömer Selçuk Emsen (2019), “Enflasyon, Faiz ve Döviz Kuru İlişkileri: Türkiye için ARDL Analizleri ile Asimetrik Eş-Bütünleşme Araştırması (2003:01-2017:12)”, Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 33 (1): 69-90.Albeni, Mesut ve Yusuf Demir (2005), “Makro Ekonomik Göstergelerin Mali Sektör Hisse Senedi Fiyatlarına Etkisi (İMKB Uygulamalı)”, MU Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (6): 1-18.Alper, Değer ve Esen Kara (2017), “Borsa İstanbul’da Hisse Senedi Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Faktörler: BIST Sınai Endeksi Üzerine Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22 (3): 710-730.Aydın, Mücahit (2017), “Gelişmekte Olan Ülkelerde Borsa ile Döviz Kuru Arasındaki İlişki: Simetrik ve Asimetrik Nedensellik Analizi”, İstanbul Üniversitesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 27: 1-15.Benli, Yasemin Keskin (2015), “Döviz Kuru ile Borsa İstanbul 100 ve Sektör Endeksleri Arasındaki İlişkinin Ampirik Analizi”, Uluslararası Hakemli Beşeri ve Akademik Bilimler Dergisi, 4 (12): 55-72.Berke, Burcu (2012), Döviz Kuru ve İMKB100 İlişkisi: Yeni Bir Test”, Maliye Dergisi, 163: 243-257.Boyacıoğlu, Melek Acar ve Derya Çürük (2016), “Döviz Kuru Değişimlerinin Hisse Senedi Getirisine Etkisi: Borsa İstanbul 100 Endeksi Üzerine Bir Uygulama”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 70: 143-156.Emsen, Ömer Selçuk (2009), “Роль политики либерализма и кейнсианства в Конфуцианском и Вебленистском обществах в преодолении последствий глобального финансового кризиса (Küresel Finansal Krizin Sonuçlarını Elimine Etmede Konfüçyen ve Veblenci Toplumlarda Liberal-Keynesyen Politikaların Rolü)”, Bankovskiy Vestnik: Ejemesaçnıy Bankovskiy Jurnal, No: 2: 27-37.Eyüboğlu, Sinem ve Kemal Eyüboğlu (2018), “Borsa İstanbul Sektör Endeksleri ile Döviz Kurları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi: ARDL Modeli”, Ömer Haslisdemir Üniversitesi İİBF Dergisi, 11 (1): 8-28.Fayazmanesh, Sasan (2003), “The Politics of the U.S. Economic Sanctions against Iran”, Review of Radical Political Economics, 35 (3): 221-240.Feder, Gershon (1982), “On Exports and Economic Growth”, Journal of Development Economics, 12: 59-73.Gastanaga, Victor M., Jeffrey B. Nugent and Bistra Pashamova (1998), “Host Country Reforms and FDI Inflows: How Much Difference Do They Make?”, World Development, 26 (7): 1299-1314.Güngör, Bener ve Ceyda Kaygın Yerdelen (2015), “Dinamik Panel Veri Analizi ile Hisse Senedi Fiyatını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi”, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (9): 149-168.Hoseini, Somayyeh, Ebrahim Salempor and Mohammad Salempor (2016), “Effect of Exchange Rate on Financing in Companies Listed in Tehran Stock Exchange (Through Bank Loans and Shares Issue)”, International Journal of Humanities and Cultural Stdies, Spesial Issue, pp: 1903-1918.İlarslan, Kenan (2017), “Kısa ve Uzun Dönemde Döviz Kurları İle Borsa Endeksi Arasındaki İlişkinin Açıklanmasına Yönelik Ampirik Bir Çalışma”, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 36 (1): 83-104.Kaya, Vahdet, İstemi Çömlekçi ve Oğuz Kara (2013), “Hisse Senedi Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Değişkenler 2002-2012 Türkiye Örneği”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35: 167-176.Kendirli, Selçuk ve Muhammet Çankaya (2016), “Döviz Kuru ve Enflasyonun BİST Banka Endeksi Üzerindeki Etkisi”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (3): 215-227.Mashayekh, Shahnaz, Hadise Haji Moradkhani, Zahra Honarmandi and Sahar Sabzeparvar (2012), “Iran Stock Market, Alternatives and Oil Prices”, American Journal of Scientific Research, 80: 92-105.Nieh, Chien-Chung ve Cheng-Few Lee (2001), “Dynamic Relationship between Stock Prices and Exchange Rates for G-7 Countries”, The Quarterly Review of Economics and Finance, 41: 477-490.Özdemir, Dilek, İlgar Riyazi, Özge Buzdağlı ve Ömer Selçuk Emsen (2018), “Doğal Kaynak Keşfine Dayalı Ekonomik Büyüme Literatüründe Hollanda Hastalığı Çelişkisi: Suudi Arabistan ve İran Üzerine İncelemeler (1980-2014)”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32 (1): 19-44.Pesaran, M. Hashem, Yongcheol Shin and Richard J. Smith (2001), “Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships”, Journal of Applied Econometrics, 16, 289-326.Rad, Abbas Alavi (2011), “Macroeconomic Variables and Stock Market: Evidence from Iran”, International Journal of Economics and Finance Studies, 3 (1): 1-10.Sadegzadeh, Khatereh ve Bekir Elmas (2018), “Makroekonomik Faktörlerin Hisse Senedi Getirilerine Etkilerinin BIST’de Araştırılması”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 80: 207-232.Sevinç, Erkan (2014), “Makroekonomik Değişkenlerin, BİST-30 Endeksinde İşlem Gören Hisse Senedi Getirileri Üzerindeki Etkilerinin Arbitraj Fiyatlama Modeli Kullanarak Belirlenmesi”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 43 (2): 271-292.Shin, Yongcheol, Byungchul Yu and Matthew Greenwood-Nimmo (2014). “Modelling Asymmetric Cointegration and Dynamic Multipliers in a Nonlinear ARDL Framework”, Festschrift in Honor of Peter Schmidt: Econometric Methods and Applications, eds. by R. Sickels and W. Horrace: Springer, 281-314. (https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1807745) (Erişim: Şubat 2018).Siami Namini, Sima (2017), “Granger Causality Between Exchange Rate and Stock Price: A Toda Yamamoto Approach”, International Journal of Economics and Financial Issues, 7 (4): 603-607.Torbat, Akbar E. (2005), Impacts of the US Trade and Financial Sanctions on Iran, Blackwell Publishing Ltd, Oxford.Tsagkanos, Athanasios and Costas Siriopoulos (2013), “A Long-Run Relationship Between Stock Price Index and Exchange Rate: A Structural Nonparametric Cointegrating Regression Approach”, International Financial Markets, Institutionsand Money, 25: 106-118.Ürkmez, Emre ve Togan Karataş (2017), “Borsa İstanbul 100 Endeksi ile Döviz Kurları Arasındaki Dinamik İlişkinin Belirlenmesi”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 45: 393-409.Yurttançıkmaz, Ziya Çağlar, Amin Aali ve Ömer Selçuk Emsen (2012), “Askeri Harcamalar ve Ambargonun Ekonomik Büyümeye Etkileri: İran Üzerine Bir Uygulama”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26 (2): 171-190.Yurttançıkmaz, Ziya Çağlar (2012), “Döviz Kuru ve Enflasyonun Hisse Senedi Getirileri Üzerindeki Etkisi”, EKEV Akademi Dergisi, 16 (51): 393-410.