MANİSA VE SİVAS YÖRESİ SAĞALTIM YÖNTEMLERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR İNCELEME

Year 2019, Volume: 43 Issue: 2, 29 - 46, 26.12.2019

Şule Gümüş

Abstract

                                                     ÖZET

Günümüzde "alternatif tıp",
"tamamlayıcı tıp" adlarıyla toplum hayatında yeniden ilgi odağı
haline gelen halk hekimliği Türk kültüründe önemli bir yere sahiptir. Bilimin
henüz gelişmediği dönemlerde insan sağlığını koruma ve hastalıkları sağaltma
adına doğanın sunduğu imkânlar ile hayat tasavvurunun oluşturduğu inanışlar
halk hekimliği içerisinde yer alan uygulamaların ortaya çıkmasında etkili
olmuştur. Tıbbın işaret ettiği yöntemlerin dışında halkın geliştirmiş olduğu
sağaltma yöntemlerini içeren halk hekimliği, doğal yollarla tedavinin yanı sıra
içerisinde bir dizi dinî inanışa dayalı uygulamaları da barındırmaktadır. Türk
halk hekimliği İslamî inancın yanında eski Türk dinine dair inanışları da
içermektedir. Anadolu coğrafyasında halk hekimliği kapsamında oluşan belli bir
kültür söz konusudur ancak bulunulan coğrafi bölgenin sağladığı imkânlar ve
yaşam şartlarına bağlı olarak yöreden yöreye değişen halk hekimliği
uygulamaları ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada Manisa ve Sivas yöresi halk
hekimliği uygulamaları karşılaştırmalı olarak incelenecektir. Her iki yörenin
halk hekimliğine dair inanış ve uygulamalarının benzer ve farklı yönleri
değerlendirilecektir.

Anahtar
Sözcükler: Halk Hekimliği, Manisa Yöresi, Sivas Yöresi

      
                                                ABSTRACT

Today “alternative medicine” renewed
interest in folk medicine has become known as the life of society has an
important place in Turkish culture. Belief that no form of protection for human
health and disease in the period envisaged development opportunities with life
science nature has to offer on behalf of the treatment has been effective in
the emergence of application contained in folk medicine. including folk
medicine has developed treatment methods for people outside of the manner in
which medicine has pointed out, in addition to a series of treatment in a
natural way is also hosting applications based on religious beliefs. Besides
the religious belief of the ancient Turkish folk medicine it includes the
Islamic faith. Anatolia said the culture is formed under a certain folk
medicine; but the opportunities provided by the current geographic region and
changes from region to region, depending on the living conditions of folk
medicine practices have emerged. In this study, folk medicine practices Manisa and
Sivas region are comparatively studied folk medicine practices. Both parts of
the similar and different aspects of their beliefs and practices will be
evaluated on the folk medicine.

Keywords: Folk Medicine, Sivas Region, Manisa Region

 

Keywords

Halk Hekimliği, Sivas Yöresi, Manisa Yöresi, Sivas Yöresi

References

• ACIPAYAMLI, Orhan; "Türkiye Folklorunda Halk Hekimliği ve Özellikleri", AÜDTCF Dergisi XXVI, Ankara, 1969.ALTAN, Selim; Manisa Tıp Folkloru/Manisa Yörük Köylerinde Bilinen Halk Tedavileri, Emek Matbaası, İzmir, 2000.ALPTEKİN, Ali Berat; "Türk Halk Hikayelerinde Halk Hekimliği", Milli Folklor, 2010, S. 86, s. 5-19.ARAZ, Rıfat; Harput’ta Eski Türk İnançları ve Halk Hekimliği, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 1995.ARTUN, Erman; Türk Halk Bilimi, Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2005.AŞKUN, V. Cem; Sivas Folkloru II, Sivas Valiliği Tarih ve Kültür Araştırmaları Merkezi Yayınları, Sivas, 2006.ATNUR, Gülhan; "Sibirya’daki Bazı Türk Boylarının Destanlarında Halk Hekimliği Uygulamaları", Bilig, 2010, S. 55, s. 51-70.BAYTOP, Turhan; Türk Eczacılık Tarihi, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1985.BORATAV, P. Naili; 100 Soruda Türk Folkloru, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1997.ÇIBLAK, Nilgün; "Çukurova’da Halk Hekimliği ve İlgili Uygulamalarda Eski Türk İnançlarının İzleri", Türk Kültürü, 2005, S. 507-508, s.199-214.DURBİLMEZ, Bayram; Âşık Edebiyatı Araştırmaları/Taşpınarlı Halk Şairleri, Ürün Yayınları, Ankara, 2008.ELİADE, Mircea; Şamanizm, Çev: İsmet Birkan, İmge Kitabevi, İstanbul, 1999.ERGUN, Pervin; Türk Kültüründe Ağaç, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara, 2004.HUFFORD, David J. "Halk Hekimleri", Çev: Mustafa Sever, Milli Folklor, 2007, S. 73, s. 73-80.KAYA, Doğan; "Azerbaycan’da Baş ve Baştaki Organlarla İlgili Halk Tedavi Usulleri", Folklor/Edebiyat, 2004, S. 37, s. 215-222.KÖSE, Nerin; "Kırgızların Halk Hekimliği İle İlgili Bazı Pratikleri Hakkında", Prof. Dr. Abdurrahman Güzel’e Armağan, Gazi Eğitim ve Kültür Vakfı Yayınları, Ankara, 2004.OCAK, A. Yaşar; Menakıpnameler, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1992. ROUX, J. Paul; Türklerin ve Moğolların Eski Dini, Çev: Aykut Kazancıgil, İşaret Yayınları, İstanbul, 1998.SAKAOĞLU, Saim; “Şifalı Bitkiler ve Erzurum’da Bir Baharatçı” Türk Folkloru Araştırmaları, G.Ü. Basın-Yayın Yüksekokulu-Basımevi, Ankara, 1986.SEVER, Mustafa "Türk Halk İnançlarında ve Halk Hekimliği Uygulamalarında Meyve", TÜBAR, 2004, S. 16, s. 95-108.SEYİDOĞLU, Bilge; Mitoloji Üzerine Araştırmalar/Metinler ve Tahliller, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2002.YAYLAGÜL, Özen; "Anadolu’da Yaşayan Halk Hekimliği Uygulamalarının Eski ve Orta Türkçe Tıp Metinlerindeki Temelleri", Milli Folklor, 2014, S. 103, s. 48-58.SÖZLÜ KAYNAKLARKK1: Selmiye Göçmüş (60) Arabacıbozköy Akhisar/MANİSAKK2: Hatice Gezer (83) Arabacıbozköy Akhisar/MANİSAKK3: Fatma Gezer (49) Arabacıbozköy Akhisar/MANİSAKK4: Fatma Kalaycı (61) Arabacıbozköy Akhisar/MANİSAKK5: Veli Yılmaz (54) SivasKK6: Mevlüde Gümüş (51) Sivas