Evaluation of Optimum Apricot Drying Method with Entropy Integrated TOPSIS Technique

Year 2024, Volume: 39 Issue: 2, 267 - 281, 30.12.2024

Nurten Cengiz , Adnan Abdulvahitoğlu

Abstract

Food and food security have been strategic issues for societies throughout human history. Population growth and insufficient seasonal food resources have led to the problem of storing food for long-term purposes. For this purpose, the drying process of foods is preferred due to its low energy consumption, easy transportation, long shelf life, few additives, and intense nutritional values. Dried foods, which are of higher quality in terms of physical, chemical, microbial properties, and nutritional values than other packaged foods, have become valuable commercial products today with the use of high technology. In this study, the methods used in drying apricots were compared using Multi-Criteria Decision Making (MCDM) techniques, and the most suitable apricot drying method was determined.

Keywords

: Food safety, Apricot Drying Methods, MCDM, Entropy, TOPSIS

Entropy Tümleşik TOPSIS Tekniği ile Optimum Kayısı Kurutma Yönteminin Belirlenmesi

Abstract

Gıda ve gıda güvenliği toplumlar için insanlık tarihi boyunca stratejik bir konu olarak süregelmiştir. Nüfus artışı ve mevsimsel gıda kaynaklarının yetersiz hale gelmesi, insanların gıda ihtiyaçlarının uzun süreli karşılanması maksadıyla depolanması sorununu ortaya çıkmıştır. Bu maksatla gıdaların kurutması işlemi, az enerji tüketimi, kolay taşıma, uzun raf ömrü, az katkı maddesi ve yoğun besin değerlerinden dolayı tercih edilmektedir. Diğer paketlenmiş gıdalara göre fiziksel, kimyasal, mikrobiyal özellikleri ile besin değerleri açısından daha kaliteli olan kurutulmuş gıdalar, günümüzde yüksek teknoloji kullanımı ile kıymetli ticari ürünler haline gelmişlerdir. Bu çalışmada, kayısı kurutmada kullanılan yöntemler Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) teknikleri ile karşılaştırılmış ve en uygun kayısı kurutma yöntemi belirlenmiştir.

Keywords

Gıda Güvenliği, Kayısı Kurutma Yöntemleri, ÇKKV, Entropy, TOPSIS

References

• Abdulvahitoğlu, A., Macit, İ., ve Koyuncu, M. (2021). Jandarma Karakolu Kuruluş Yerinin AHP-TOPSIS Tabanlı bir Matematiksel Model ile Seçimi ve CAS/CBS ile Analizi; Bir İlimizde Uygulama. Güvenlik Bilimleri Dergisi, 10(2), 305-338.
• Abdulvahitoğlu, A., Abdulvahitoğlu, A. ve Kılıç, M., (2022). Elektrikli Araç Bataryalarının Bütünleşik SWARA-TOPSİS Metodu ile Değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Müh.Fak.Der. 37(4),1061-1076, DOI: 10.21605/cukurovaumfd.1230942
• Abdulvahitoglu A., ve Kılıç M., (2022). A New Approach for Selecting the most Suitable Oilseed for Biodiesel Production; The İntegrated AHP-TOPSIS Method. Ain Shams Engineering Journal 13 101604.
• Abdulvahitoğlu, A. ve Cengiz, N., (2022). Peynir Üretiminde Kullanılan Gıda Katkı Maddelerinin SWARA Yöntemi ile Değerlendirilmesi. 1st International Conference on Scientific and Academic Research, December 10-13, 2022, Konya, Türkiye.
• Abdulvahitoğlu, A. ve Cengiz, N., (2023a). Gıda Sektöründe ÇKKV Uygulamaları: Kırmızı Et Ürünleri Üzerine Bir İnceleme. 4. Internatıonal Medıterranean Scıentıfıc Research and Innovatıon Congress 09-10 December 2023 Adana, Türkiye. Abdulvahitoğlu, A. ve Cengiz, N., (2023b). Paketlenmiş Gıda Ürünlerinden Sütlü Tatlı Çeşitlerinin ÇKKV Yöntemleri İle Karşılaştırılması. 4. Internatıonal Medıterranean Scıentıfıc Research and Innovatıon Congress 09-10 December 2023 Adana, Türkiye.
• Abdulvahitoğlu, A., (2024). Drinking Water Safety and Comparison of Drinking Water Characteristics with Multi-Criteria Decision Making (MCDM) Methods. BIO Web of Cenferences, I-CRAFT-2023, 85, 01025, https://doi.org/10.1051/bioconf/20248501025.
• ABP., (2024). Gıdalarda Tekstür Analizi. https://abp.com.tr/gidalarda-tekstur-analizi. ERT: 27 Haziran 2024. Aktaş, M., İlbaş, M., Yalçın, A., ve Şahin, M.Ç., (2013). Kızılötesi Işınımlı Bir Kurutucuda Kuruma Davranışlarının Deneysel İncelenmesi. Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der., 28(4), 767-775.
• Albanese, D., Cinquanta, L., Cuccurullo, G. ve Di Matteo, M., (2013). Effects of Microwave and Hot-Air Drying Methods on Colour, B-Carotene and Radical Scavenging Activity of Apricots. International Journal of Food Science and Technology, 48, 1327–1333, doi:10.1111/ijfs.12095.
• Alwazeer, D. (2018). Kuru Gıdaların Rengini Muhafaza Etmeye Yönelik Yeni bir Teknik: İndirgen Atmosferik Kurutma. Journal of the Institute of Science and Technology, 8(4), 125-131. https://doi.org/10.21597/jist.418232.
• Cankurtaran, E., 2018. Güneş Enerjili Kurutma Sisteminde Çileğin Kurutma Karakteristiğinin Belirlenmesi. Yozgat Bozok Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 128s, Yozgat.
• Chen S.J. ve Hwang C.L. (1992). Fuzzy Multiple Attribute Decision Making: Methods and Applications, Springer -Verlag, Berlin.
• Coşkun, A.L., Türkyilmaz, M., Aksu, Ö.T., Koç, B.E., Yemiş, O. ve Özkan, M., (2013).Effects of Various Sulphuring Methods and Storage Temperatures on the Physical and Chemical Quality of Dried Apricots. Food Chemistry, 141(4), 3670-3680, 10.1016/j.foodchem.2013.06.033.
• Dağ, B., Tarakçı, Z. ve Demirkol, M., (2016). Effect of Some Total Phenolic, Antioxidants, Physico-Chemical Properties, Mineral and Heavy Metal Content of Apricots Drying Types. Batman University Journal of Life Sciences, 6(2/2), 238-250.
• Fratianni, A., Albanese, D., Mignogna, R., Cinquanta, L., Panfili, G., ve Di Matteo, M. (2013). Degradation of Carotenoids in Apricot (Prunus Armeniaca L.) During Drying Process. Plant Foods for Human Nutrition, 68(3), 241-246. http://dx.doi.org/10.1007/s11130-013-0369-6. PMid:23807280.
• Garcia-Martinez, E., Igual, M., Martin-Esparza, E. ve Martinez-Navarrete, N., (2013). Assessment of the Bioactive Compounds, Color, and Mechanical Properties of Apricots as Affected by Drying Treatment. Food Bioprocess Technol, 6,3247–3255, DOI 10.1007/s11947-012-0988-1.
• Göğüş, F., Özel, M.Z. ve Lewis, A.C., 2007. The Effect of Various Drying Techniques on Apricot Volatiles Analysed Using Direct Thermal Desorption-GC–TOF/MS. Talanta, 73(2), pp.321-325.
• Günaydın, S., Sağlam, C. ve Çetin, N., (2022). Tarımsal Ürünlerin Kurutulmasında Kullanılan Kurutma Yöntemleri. Erciyes Tarım ve Hayvan Bilimleri Dergişi (ETHABD), 30-45, Doi: 10.55257/ethabd.1096697.
• Hasdemir, M., (2023). Ürün Raporu, Kayısı. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü (TEPGE). https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge ERT: 5 Temmuz 2024.
• Horuz, E., Bozkurt, H., Karataş, H. ve Maskan, M., (2018). Comparison of Quality, Bioactive Compounds, Textural and Sensorial Properties of Hybrid and Convection-Dried Apricots. Food Measure, 12, 243–256, DOI 10.1007/s11694-017-9635-x.
• Hwang, C.L., Yoon, K., (1981). Multiple Attribute Decision Making, Springer-Verlag, Berlin.
• İncedayı, B., Tamer, C.E., Sınır, G.Ö., Suna, S. ve Çopur, Ö.U., (2016). Impact of Different Drying Parameters on Color, β-carotene, Antioxidant Activity and Minerals of Apricot (Prunus armeniaca L.). Food Science and Technology, 36(1), 171-178.
• İzli, N. (2016). Kayısının (Prunus armeniaca L.) Konvektif, Mikrodalga ve Mikrodalga-Konvektif Yöntemleriyle Kurutulması ve Matematiksel Modellenmesi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 31(3), 375-384. https://doi.org/10.7161/omuanajas.269991.
• Jomova, K. ve Valko, M., (2013). Health Protective Effects of Carotenoids and their Interactions with Other Biological Antioxidants. Eur. J. Med. Chem. 70, 102–110.
• Kakşi, M., (2021). Besin Değeri Nedir? Besin Değeri Nasıl Hesaplanır? https://onedio.com/haber ERT: 25 Haziran 2024.
• Kaplan, M., ve Levent, O. (2019). Farklı Kurutma Yöntemlerinin 12-Kadıoğlu Kayısı Çeşidinin Uçucu Organik Bileşenleri Üzerine Etkisi. Derim, 36(2), 168-176. https://doi.org/10.16882/derim.2019.526936
• Kaplan, M., Eskigün, S., Levent, O. ve Dıraman, H.,(2019). Farklı Kurutma Yöntemlerinin Alkaya Kayısı Çeşidinin Toplam Fenolik İçeriğine Etkisi. Gıda ye Yem Bilimi Teknolojisi Dergisi (22), 37-44.
• Karabulut, I., Bilenler, T., Sislioglu, K., Gokbulut, I., Ozdemir, I.S., Seyhan, F. ve Ozturk, K., 2018. Chemical Composition of Apricots Affected by Fruit Size and Drying Methods. Drying Technology, 36(16),1937-1948.
• Karataş, F., ve Kamıslı, F. (2007). Variations of Vitamins (A, C and E) and MDA in Apricots Dried in IR and Microwave. Journal of Food Engineering, 78(2), 662-668. http://dx.doi.org/10.1016/j.jfoodeng.2005.10.040.,
• Kocayiğit, F. (2010). Bazı Sebzelerin Kurutma Karakteristiklerinin İncelenmesi. Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi,, İstanbul, 107 sayfa.
• Kutlu, N., İşçi, A. ve Demirkol, Ö.Ş., (2015). Gıdalarda İnce Tabaka Kurutma Modelleri. GIDA, 40 (1), 39-46 doi:10.15237/gida.GD14031.
• Küçükal, N.T., Ayaş, P., Köse, D. ve Kaya, G.K., (2021). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinin Karşılaştırmalı Kullanımı ile Türkiye’deki İllerin Yaşam Kalitelerinin Değerlendirilmesi. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 2021; 7(2), 150-168.
• Maskan, M. (2000). Microwave/air and Microwave Finish Drying of Banana. Journal of Food Engineering, 44(2), 71-78. http://dx.doi.org/10.1016/S0260-8774(99)00167-3.
• Megías-Pérez, R., Gamboa-Santos, J., Soria, A.C., Villamiel, M., ve Montilla, A., 2014. Survey of Quality İndicators in Commercial Dehydrated Fruits. Food Chem. 150, 41–48. https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2013.10.141.
• Memur, E., (2022). Güneş Enerjili Gıda Kurutucusu Tasarımı ile Kurutma Performans Değerlendirmeleri. Yekarum e-Dergi, 7(2),48-57.
• Özyalçın, A.T. ve Bircan, H., (2023). Çok Kriterli Karar Verme Problemlerinin Çözümüne Yönelik Otomasyon Geliştirme. International Journal of Management Information Systems and Computer Science, 7(1), 1-32.
• Özbek, H. E., & Oğuz, S. (2024). Yeniden Kullanılabilir Maskeler için Çevre Dostu Tedarikçi Seçimi: Entropi Tabanlı TOPSIS Yöntemi ile Bir Uygulama. Alanya Akademik Bakış, 8(2), 563-575. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1406618.
• Petrović, N., Živanović, T., ve Mihajlović, J. (2023). Evaluating the Annual Operational Efficiency of Passenger and Freight Road Transport in Serbia Through Entropy and TOPSIS Methods. Journal of Engineering Management and Systems Engineering, 2(4), 204-211.
• Polatçı, H., Taşova, M. ve Saraçoğlu, O. (2020). Armut (Pirus communis L.) Posasının Bazı Kalite Değerleri Açısından Uygun Kurutma Sıcaklığının Belirlenmesi. Akadamik Platform Mühendislik ve Bilim Dergisi, 8(3), 540-546.
• Ratti C. (2001). Hot-air and Frezee-drying of High Value Foods: A Review. Journal of Food Engineering, 49:311-319.
• Sablani S, S., Rahman M.S., Al-Kuseibi M.K., Al-Habsi N.A., Al-Belushi R.H., Al-Marhubi I. ve Al-Amri I.S., (2007). Influence of Shelf Temperature on Pore Formation in Garlic During Freeze-Drying. Journal of Food Engineering, 80,68–79.
• Sablanı, S.S., (2006). Drying of Fruits and Vegetable: Retention of Nutritional/Functional Quality. Drying Technology, 24(2), 123-135. http://dx.doi.org/10.1080/07373930600558904.
• Santos, P.H.S. ve Silva, M.A., (2009). Kinetics of L-ascorbic Acid Degradation in Pineapple Drying Under Ethanolic Atmosphere. Dry. Technol. 27, 947–954. https://doi. org/10.1080/07373930902901950.
• Sayaslan, A. ve Akpınar, Ö., (2003). Terminology and Analytical Approaches in Food Flavor Research. GOU Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(2), 31-36.
• Statista, (2024). https://www.statista.com/ statistics /1027377/ global-leading- exporters-of-dried-apricots. Suna, S., Tamer, C.E., İncedayı, B., Sinir, G.Ö. ve Çopur, Ö.U., (2014). Impact of Drying Methods on Physicochemical and Sensory Properties od Apricot Pestil. Indian Journal of Traditional Knowledge, 13(1), 47-55.
• Sarsılmaz C., (1998). Güneş Enerjisi Destekli Kayısı Kurutma Sistemi., Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Makine Mühendisliği ABD., Doktora Tezi Elazığ, 186 Sayfa.
• Shannon, C.E., (1948). A Mathematical Theory of Communication. The Bell System Technical Journal, 27(3), 379-423.
• Şahin, F.H., (2010). Domates Kurutmada Farklı Yöntemlerin Karşılaştırılması. Namık Kemal Üni. Fen.Bil.Ens. Tarım Mak. ABD. Doktora Tezi, Tekirdağ, 176 sayfa.
• TZOB, Türkiye Ziraat Odaları Birliği (2024). Dünya Kayısı Üretiminde Ülkemiz İlk Sırada Yer Alıyor. https://www.tzob.org.tr/basin-odasi/haberler ERT: 5 Temmuz 2024.
• Wang, T.C. ve Lee, H.D., (2009). Developing a Fuzzy TOPSIS Approach Based on Subjective Weights and Objective Weights. Expert Systems with Applications, 36(5), 8980-8985.
• Yang, Q., Yi, X., Xiao, H., Wang, X., Liu, L., Tang, Z., Hu, C. ve Li, X., 2024. Effects of Different Drying Methods on Drying Characteristics, Microstructure, Quality, and Energy Consumption of Apricot Slices. Foods, 13(9), 1295-1307.
• Vega-Gálvez, A., Quispe-Fuentes, I., Uribe, E., Martinez-Monzo, J., Pasten, A. ve Lemus-Mondaca, R., 2019. Bioactive Compounds and Physicochemical Characterization of Dried Apricot (Prunus armeniaca L.) as Affected by Different Drying Temperatures. CyTA-Journal of Food, 17(1),297-306.