KUR'ÂN AYETLERİ BAĞLAMINDA NAMAZ VAKİTLERİ

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 2, 185 - 211, 27.09.2018

Şükrü Aydın

Öz

İbadetler içerisinde müstesna bir yere sahip olan namaz, Kur'ân'da farz kılınmış vakitli bir ibadet olarak nitelenir. Aslı dua olan ve belirli bir ibadet şeklini ifade eden salât / namaz şeriattan şeriata bazı farklılıklar gösterse de, hiç bir şeriatın kendisinden yoksun kalamayacağı bir ibadettir. 

Birçok ayette namazın dosdoğru ve düzenli kılınmasına, vakitlerine ve erkânına doğrudan veya dolaylı vurgular vardır. Ancak kılınan bu beş vakit namaz Kur'ân'da açıkça ifade ediliyor mu? Ya da Kur'ân'da kaç vakit namaza işaret vardır? Ayetlerden beş vakit namaz çıkar mı? Gibi sorular öteden beri hep gündemi işgal etmektedir. Bu makalede söz konusu olan Kur'ân ayetleri ekseninde namaz vakitleri, namazın bu vakitlerde kılınmasındaki hikmetler, namazı ifade eden "salât" sözcüğünün Kur'ân'daki değişik anlamlarının yanında namazı ifade eden diğer sözcükler ve bu ibadetin önemi ayetler ekseninde incelenmeye çalışılmış ve müfessirlerin bu husustaki yorumlarına yer verilmiştir. 

Bunun yanı sıra Kur'ân'da özel olarak vurgulanan orta namaz konusu üzerinde durulmuş ve bu husustaki rivayetler incelenip değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kur'ân, Salât, Vakit, Tesbîh, Zikir

Kaynakça

• AKDEMİR, Salih, Son Çağrı Kur'ân, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2015.
• AKREŞ, Hasan Akreş, “es-Salâtu ve Meânîhâ fi'l-Kur'âni'l-Kerîm”, Eskiyeni Dergisi, Sayı: 33, Güz, 2016, Ankara, 2016. (s. 91-105)
• el-ÂLÛSÎ, Şihâbuddin Mahmûd b. Adullah, Rûhu’l-Meânî fi Tefsiri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-Seb’i’l-Mesânî, Dâru-l-Kutubi'l-İlmiyye, Beyrut, 1971.
• ATEŞ, Süleyman, Yüce Kur'ân’ın Çağdaş Tefsiri, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul, 1989.
• AYDIN, Şükrü, Kur'ân'daki Yeminlerde (Aksamu'l-Kur'ân) Çeviri / Anlama Problemi Ve Alternatif Muhammed Esed Çevirisi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, IX-46, 2016, s. 918. (s. 914 - 924)
• el-BEYDÂVÎ, Kâdî Nâsiruddîn, Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl, Dâru İhyâi't-Turâsî'l-Arabî, Beyrut, ts.
• el-BEYHÂKÎ, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyin b. Ali, es-Sünenü'l-Kübrâ, (Thk.: Muhammed Abdulkadir Atâ'), Dâru-l-Kutubi'l-İlmiyye, Beyrut, 2003.
• BİRIŞIK, Abdulhamit, “Kur’âniyyûn”, DİA, TDV, Ankara, 2002. (XVI-428-429)
• ……………, Hind Altkıtası Düşünce ve Tefsir Ekolleri, İnsan Yayınları, İstanbul, 2012.
• BİLGİN, Abdülcelil, Kur’ân’ı Tanımak, Araştırma Yayınları, Ankara, 2018.
• el-BUHÂRÎ, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahih, (Thk: Muhibbuddin el-Hatib, Matbaatu's-Selefiyye ve Mektebetuhai Kahire, 1400.
• el-CEVHERÎ, İsmail b. Hammad, es-Sıhâh Tâcu'l-Lüğa ve Sıhâhu'l-Arabiyye, (Thk.: Ahmed Abdu'l-Ğafûr Attar), Dâru'l-İlm li'l-Melâyîn, 3. Baskı, Beyrut, 1984.
• EBÛ DAVUD, Süleyman b. Eş'as es-Sicistânî, es-Sünen, (Thk.: Ubeyd ad-Daas - Adil Seyyid), Dâru İbn Hazm, Beyrut, 1997.
• ESED, Muhammed, Kur'ân Mesajı, (Çev.: Cahit Koytak - Ahmet Ertürk), İşaret Yayınları, 3. Baskı, İstanbul, 2001.
• el-FERRÂ’, Ebû Zekeriya Yahya b.Ziyâd, Meâni’l-Kur’ân, Thk.: Ahmed Yusuf en-Necâtî, Mu-hammed Ali en-Neccâr, Dâru’l-Mısriyye li’t-Te’lif ve’t-Terceme, Mısr, t.y.
• el-FÎRÛZÂBÂDÎ, Mecduddin Ebû Tâhir Muhammed bin Ya’kûb, Kâmûsu’l-Muhît, Hey'etu'l-Mısriyye'l-ʻẢmme li'l-Kitâb, Kahire, 1977-1983.
• ………………….., Besâiru Zevi’t-Temyîz fî Letâifi Kitâbi’l-Azîz, Thk.: Muhammed Ali en-Neccâr, Lecnetu İhyâ’t-Turâîsi’l-İslamî, Kahire, 1973-1996.
• el-HUMEYNİ, Seyyid Ruhullahi'l- Museviyyi'l-Humeyni, Tevzîh-ul Mesâil Risalesi, İslâmi Tebliğ Teşkilatı, Tahran, 1985. İBN ÂŞÛR, Muhammed Tahir, et-Tahrîr ve’t-Tenvîr, ed-Dârû’t-Tunusiyye, Tunus, 1984.
• İBN ATİYYE, Ebu Muhammed Abdulhak b. Ğalib el-Endelûsî, Muharreru'l-Veciz fî Tefsiri Kitabi'l-Aziz, Dârû'l-Kutubi'l-İlmiyye, Beyrut, 2001.
• İBN KESİR, Ebu'l-Fidâ' İsmail b. Ömer, et-Tefsıru’l-Kur’âni’l-’Azim, (Thk.: Şamil b. Muham-med es-Selâme), Dârû Taybe li'n-Neşri ve't-Tevzi', 2. Baskı, Riyad, 1999.
• İBN MANZÛR, Ebû’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem, Lisanu’l-Arab, (Thk.: Abdullah Ali el-Kebir - Muhammed Ahmed Hasbullah - Haşim Muhammed eş-Şazelî), Dâru'l-Meârif , Kahire, t.y.
• el-İSFAHÂNÎ, Ebu’l-Kasım Hüseyin b. Muhammed b. Mufaddal Ragıb, Müfredâtu Elfazi’l-Kur’ân, (Thk.: Muhammed Seyyid Keylânî), Dârû’l-Ma'rife, Beyrut, t.y.
• KİŞK, Abdulhamîd, Fî Rihâbi't-Tefsîr, el-Mektebu'l-Mısriyi'l-Hadîs, Kahire, t.y.
• el-KURTUBÎ, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebû Bekr, el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân, (Thk.: Abdullah b. Abdu'l-Muhsin et-Türkî), Müessesetu'r-Risale, Beyrut, 2006.
• MÂLİK B. ENES, el-Muvatta', (Thk.: Beşşar Avvad Ma'ruf - Mahmud Muhammed Halil), Müessestu'r-Risâle, Beyrut, 1992.
• el-MÂTURÎDÎ, Ebû Mansûr Muhammed b. Mahmûd, Te'vîlâtu Ehl-i's-Sünne, (Tefsiru'l-Mâturîdî), (Thk.: Mecdî Bâsellûm), Dâru'l-Kutubi'l-İlmiyye, Beyrut, 2005.
• Mevsuatu'l-Fıkhiyye el-Kuveytiyye, Vezâretu'l-Evkâf ve'ş-Şuûni'l-İslamiyye, Kuveyt.
• MÜSLİM, Ebû'l - Hüseyin Müslim b. el-Haccac el-Kuşeyrî en-Nisâburî, el-Camiu's-Sahîh, (Thk.: Ebu Kuteybe Nazar Muhammed Faryabî), Dârû Taybe, Riyad, 2006.
• en-NESÂÎ, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb, es-Sünen (Thk.: Hasan Abdulmun'im Şelebî), Müessesetu'r-Risâle, Beyrut, 2001.
• ÖZ, Mustafa, Şîîlik ve Kolları, Ensar Neşriyat, İstanbul, 2011.
• ÖZTÜRK, Mustafa, Cahiliyeden İslamiyet’e Kadın, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2017.
• ………….., Tefsir Tarihi Araştırmaları, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2011.
• PAÇACI, Mehmet, "Salât-ı Vustâ", DİA, TDVY, Ankara, 2009. (s. 21)
• er-RÂZÎ, Fahruddin Muhammed b. Ömer b. Hüseyin, Mefatihu’l-Ğayb (et-Tefsiru'l-Kebîr),Dâru'l-Fikr, Beyrut, 1981.
• er-RÛMȊ, Fehd b. Abdurrahman b. Süleyman, es-Salâtu fi'l-Kur'âni'l-Kerîm, Riyad, 1409.
• Süleymaniye Meâli, httb://www.süleymaniyevakfi.org Erişim: 26.07. 2017, 16.17.
• es-SUYÛTȊ, Celaluddin, ed-Durru'l-Mensûr fi'Tefsiri bi'l-Me'sûr, Thk.: Abdullah b. Abdu'l-Muhsin et-Türkî, Merkezu Hicr li'l-Buhûs ve'd-Dirasât, Kahire, 2003.
• ……………., el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, Thk.: Şuayb Arnaûd, Müessesetu’r-Risâle, Beyrut, 2008.
• eş-ŞEVKÂNÎ, Muhammed b. Ali b. Muhammed, Fethu'l-Kadîr, (Thk.: Abdurrahman Umey-ra), Dâru'l-Vefâ, b.y.y., 1994. ŞİMŞEK, M. Sait, Hayat Kaynağı Kur’an Tefsiri, Beyan Yayınları, İstanbul, 2016.
• et-TABATABÂÎ, Seyyid Muhammed Hüseyin, el-Mizân fi Tefsiri'l- Kur'ân, (Thk.: Şeyh Hasan el-A'lemî), Müessesetü'l-A'lemî li'l-Matbuat, Beyrut, 1997.
• et-TABERÎ, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l -Kur’ân, (Thk.: Abdullah b. Abdu'l-Muhsin et-Türkî), Merkezu Hicr li'l-Buhûs ve'd-Dirasât, Kahire, 2001.
• TİRMİZÎ, Muhammed b. İsa b. Sevre, es-Sünen, (Thk.: Nasıruddin Elbânî), Mektebetu'l-Meârif Li'n-Neş ve't-Tevzi', Riyad, 1417.
• TÜRCAN, Selim, “Hûd Suresi 87. Ayette Geçen “salât(uke)” Kelimesi Örneğinden Hareketle Genel Bir Çeviri Eleştirisi”, Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2005/1-2, cilt: IV, sayı: 7-8, ss. 105-120.
• ÜNAL, Halit, "Cem'", DİA, TDVY, Ankara, 1993. (s. 276-277)
• YAZIR, Elmalılı Hamdi, Hak Dini Kur'ân Dili, (Sdl.: İsmail Karaçam, E. Işık, N. Bolelli, A. Yücel), Zehraveyn Yayıncılık, İstanbul, t.y.
• ez-ZEBİDÎ, Seyyid Muhammed Murtazâ, Tacü’l-Ârûs min Cevâhiri’l- Kamûs, (Thk.: Musatafa Hicazî - Abdussettar Ahmed Ferrac v.dğr.), et-Turasu'l-Arabî, Kuveyt, 1965-2004.
• ez-ZECCÂC, Ebû İshâk İbrahim b. Es-Seriy b. Sehl, Meânî’l- Kur’ân ve İ’râbuhû, Thk.: Abdul-celil Abduh Şelebî, Âlemu’l-Kutüb, Beyrut, 1988.
• ez-ZEMAHŞERÎ, Ebu’l-Kasım Mahmud b. Ömer el-Harezmî, el-Keşşâf ‘an Hakâiki Ğavâmidi’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîl fî Vücûhi’t-Te’vîl, (Thk.: Adil Ahmed Abdu’l-Mevcud - Ali Muhammed Muavviz), Mektebetu’l-Ubeykân, Riyad, 1998.
• ez-ZUHAYLÎ, Vehbe, et-Tefsiru'l-Münîr, I-XVII, Dâru'l-Fikr, 10. Baskı, Dımaşk, 2009.