Ahl al-Hadīth As An Example Of Political Theology Or Conservative Politics In Islamic Thought

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 2, 613 - 638, 30.09.2021

Şaban Erdiç

https://doi.org/10.33415/daad.919988

Cited By: 2

Öz

After the death of the Prophet Muhammad different reactions developed in dif-ferent sociopolitical, cultural and economic backgrounds in the process of re-building charisma in Muslim society. Among these reactions to the problem of preserving the sacred heritage, the Ahl al-hadīth has put forward an attitude towards making the religious institution/tradition permanent. The current lim-ited the knowledge with the theory of religion and society it produced in a cer-tain sociological environment to a certain time and place as a confirmation of tradition. In the process, this intellectual approach has produced a political theology under sociopolitical, cultural and historical conditions. The article is about examining this political attitude of the Ahl al- hadīth in the context of the sociology of religion. The main aim to achieve this is to contribute to under-standing this predominantly political attitude of Islamic political thought. The research problematized around which components the Ahl al-hadīth constructs this understanding of politics. The data were obtained through indirect observa-tion and they were subjected to a phenomenological evaluation based on some conceptualizations in their context.

Anahtar Kelimeler

Sociology of religion, Islamic political thought, political theology, conservatism

BİR POLİTİK TEOLOJİ ÖRNEĞİ OLARAK EHL-İ HADİS YA DA İSLAM DÜŞÜNCESİNDE MUHAFAZAKÂR SİYASET

Öz

Hz. Muhammed’in (as) vefatının ardından Müslüman toplumda karizmanın yeni-den inşası sürecinde farklı sosyopolitik, kültürel ve ekonomik arka planlarda fark-lı tepkiler gelişmiştir. Kutsal mirasın korunması sorununa dönük bu tepkiler için-de Ehl-i hadîs, dinî kurumun/geleneğin daimi kılınması yönünde bir tavır ortaya koymuştur. Ekol belirli bir sosyolojik ortamda ürettiği din ve toplum kuramı ile bilgiyi geleneğin tasdiki olarak belli bir zaman ve mekânla sınırlandırmıştır. Süreç içinde bu entelektüel yaklaşım sosyopolitik, kültürel ve tarihî şartlar altında po-litik bir teoloji üretmiştir. Makale Ehl-i hadîsin bu politik tavrını din sosyolojisi bağlamında incelemeyi konu edinmiştir. Bununla ulaşılmak istenen temel amaç İslam siyaset düşüncesinin ağırlıklı bu politik tavrını anlamaya katkı sunmaktır. Araştırma Ehl-i hadîsin söz konusu siyaset anlayışını hangi bileşenler etrafında in-şa ettiğini sorunsallaştırmıştır. Veriler dolaylı gözlemle elde edilmiş olup bunlar kendi bağlamı içinde bazı kavramsallaştırmalardan hareketle fenomenolojik bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Din sosyolojisi, İslam siyaset düşüncesi, politik teoloji, muhazakârlık

Kaynakça

• Akbulut, Ahmet. Sahabe Dönemi İktidar Kavgası. Ankara: Otto Yayınları, 2016.
• Aydınlı, Abdullah. “Ehl-i Hadîs”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/507-508. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994.
• Bağdadi, Hatip. Şerafü Ashabü’l-Hadîs. thk. Muhammed Said Hatiboğlu. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1971.
• Barbier, Maurice. Modern Batı Düşüncesinde Din ve Siyaset. çev. Özkan Gözel. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 1999.
• Cihangir, Erol. “Erken Dönem İslâm Toplumunda Feodolitenin Oluşumu Karşısında İmâm-ı A’zam Ebû Hanîfe”. Devirleri Aydınlatan Meş’ale İmâm-ı A’zam Ulusal Sempozyum Tebliğler Kitabı. haz. Hilmi Özden Ahmet Kartal. 349-353. Eskişehir: Osman Gazi Üniversitesi, 2015.
• Çaha, Ömer. “Muhafazakâr Düşüncede Toplum” 34 (2004), 15-23.
• Dabaşî, Hamid. İslâm’da Otorite. çev. Süleyman E. Gündüz. İstanbul: İnsan Yayınları, 1995.
• Dûrî, Abdulazîz. İlk Dönem İslam Tarihi -Bir Önsöz-. çev. Hayrettin Yücesoy. İstanbul: Endülüs Yayınları, 2016.
• Duverger, Maurice. Siyaset Sosyolojisi. çev. Şirin Tekeli. İstanbul: Varlık Yayınları, 2014.
• Ebû Yusuf. Kitabu’l Haraç. çev. Ali Özek. İstanbul: Özek Yayınları, 1973.
• Erdiç, Şaban. Ebû Hanife’de Din ve Siyaset. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2019.
• Fazlur Rahman. “İslâm ve Siyasî Aksiyon: Siyaset Dinin Hizmetinde”. çev. Kazım Güleçyüz. İslam’da Siyaset Düşüncesi. 7-22. İstanbul: İnsan Yayınları, 1995.
• Fichter, Joseph. Sosyoloji Nedir. çev. Nilgün Çelebi. Ankara: Attila Kitabevi, 3. Basım, 1996.
• Hamidullah, Muhammed. İmam-ı A’zam ve Eseri. çev. Kemal Kuşçu. İstanbul: Beyan Yayınları, 2014.
• Hanefi, Hasan. “Geleneksel İslam Düşüncesindeki Otoriteryenliğin Epistemolojik, Ontolo-jik, Ahlaki, Siyasi ve Tarihi Kökenleri Üzerine”. çev. İlhami Güler. Politik Teoloji Yazıları. 279-296. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2010.
• Hasan, Hasan İbrahim. İslam Tarihi. çev. Sadrettin Gümüş İsmail Yiğit. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 1991.
• Hatiboğlu, Mehmed Said. “İslam’da İlk Siyâsî Kavmiyetçilik Hilâfetin Kureyşliliği”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 23 (1978), 121-213.
• Heywood, Andrew. Political Ideologies. New York: St. Martin’s Pres, 1992.
• İbn Kuteybe. Tevilü Muhtelifi’l-Hadis. çev. Mehmet Hayri Kırbaşoğlu. Hadîs Müdâfaası. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 2. Basım, 1989.
• İslamoğlu, Mustafa. Hasan el-Basrî’nin Kader Risalesi ve Şerhi. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 3. Basım, 2012.
• Kennedy, Hugh. “İslam’ın İlk Dört Asrında Entelektüel Hayat”. çev. Muhammet Şeviker. İslâm’da Entelektüel Gelenekler. haz. Farhad Daftary. 31-44. İstanbul: İnsan Ya-yınları, 3. Basım, 2014.
• Kılıçer, Mahmut Esat. “Ehl-i Re’y”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/520-524. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994.
• Maverdi, Ebu’l-Hasan Habib. el-Ahkâmü’s-Sultaniye. çev. Ali Şafak. İstanbul: Bedir Yayıne-vi, 2018.
• Mustafa, Nevin Abdulhalık. İslâm Siyâsî Düşüncesinde Muhalefet. çev. Vecdi Akyüz. İstan-bul: İz Yayıncılık, 1990.
• Öğüt, Salim. “Ehl-i Hadîs”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/508-512. İstan-bul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994.
• Rayyis, Ziyauddin. İslam’da Siyasi Düşünce Tarihi. çev. İbrahim Sarmış. İstanbul: Nehir Yayınları, 1995.
• Saymeri, Ali b. Hüseyin. Ebû Hanife ve Ashabuhu. Haydarabat: Matbaatü Maarifi’ş-Şarkıyye, 2. Basım, 1976.
• Seidler, Grzegorz Leopold. Doğu’da Siyasal Düşünce. çev. Mete Tunçay. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2020.
• Şâfiî, Muhammed b. İdris. Cimâ’u’l-İlm. çev. İshak Emin Aktepe. Sünnet Müdafaası. İstan-bul: Polen Yayınları, 2005.
• Şehristani. Milel ve Nihal. çev. Mustafa Öz. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2017.
• Wach, Joachim. Din Sosyolojisi. çev. Ünver Günay. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1995.
• Watt, William Montgomery. Hz. Muhammed’in Mekkesi. çev. Mehmet Akif Ersin. İstan-bul: KURAMER Yayınları, 2. Basım, 2017.
• Watt, William Montgomery. İslam Düşüncesinin Teşekkül Devri. çev. Ethem Ruhi Fığlalı. İstanbul: Birleşik Yayıncılık, 1998.
• Watt, William Montgomery. İslam’da Siyasal Düşüncenin Oluşumu. çev. Ulvi Murat Kıla-vuz. İstanbul: Birey Yayıncılık, 2001.
• Watt, William Montgomery. İslâmî Hareketler ve Modernlik. çev. Turan Koç. İstanbul: İz Yayıncılık, 2016.
• Zehra, Muhammed Ebu. Ebû Hanife. çev. Osman Keskioğlu. Ankara: Diyanet İşleri Başkan-lığı Yayınları, 1997.