Eğitim Felsefesi Açısından Yapay Zekâ Teknolojilerine Dair Bir Okuma: Potansiyeller ve Riskler

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 3, 1 - 28, 31.12.2024

Hasan Özalp

https://doi.org/10.33415/daad.1589876

Öz

Bu makale, yapay zekâ (YZ) teknolojilerinin eğitim felsefesi açısından sunduğu potansiyelleri ve riskleri analiz etmektedir. Eğitim felsefesi, eğitimin amaçlarını, yöntemlerini ve topluma etkilerini inceleyen bir disiplindir. Yapay zekâ, bilgiye hızlı erişim, bireyselleştirilmiş öğrenme, eleştirel düşünce gelişimi ve demokratik toplum oluşturma gibi önemli fırsatlar sunmaktadır. Ayrıca, eğitimde eşitlik sağlayarak bilgiye erişimi küreselleştirebilme potansiyeline sahiptir. Ancak YZ’nin kontrolsüz kullanımı ciddi riskler de taşımaktadır. Bireyselliğin kaybı, duygusal ve sosyal yeteneklerin zayıflaması, eleştirel düşüncenin azalması ve eğitimin ticarileşmesi bu risklerden bazılarıdır. Ayrıca, dijital gözetim mekanizmalarının bireysel özgürlükleri tehdit etmesi ve bilgi manipülasyonunun artması gibi etik sorunlar da ortaya çıkabilir. Ayrıca YZ’nin eğitime olumlu katkılar sağlayabilmesi için etik ve hukuki çerçevelerle düzenlenmesinin önemini vurgulamaktadır. Makalede, YZ’nin sunduğu fırsatlar ve risklerin dengeli bir şekilde ele alınarak eğitim sistemlerinde yapıcı bir dönüşüm gerçekleştirilmesi gerektiği belirtilmektedir. Devletlerin, bu teknolojilerin faydalı bir şekilde kullanılabilmesi için ortak kurallar belirlemeleri önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim Felsefesi, Eğitim, Yapay Zekâ, Eğitim Teknolojileri

A Reading of Artificial Intelligence Technologies in Terms of Philosophy of Educa-tion: Potentials and Risks

Öz

This article analyzes the potentials and risks of artificial intelligence (AI) technologies from the perspective of educational philosophy. Educational philosophy is a discipline that examines the goals, methods, and societal impacts of education. AI offers significant opportunities, such as rapid access to information, personalized learning, critical thinking development, and fostering democratic societies. It also has the potential to globalize access to knowledge by ensuring equality in education. However, the uncontrolled use of AI entails serious risks. These include the loss of individuality, the weakening of emotional and social skills, the decline of critical thinking, and the commercialization of education. Additionally, ethical issues such as threats to personal freedoms through digital surveillance and the increase in information manipulation may arise. The article emphasizes the importance of regulating AI within ethical and legal frameworks to ensure its positive contributions to education. It underlines the need for a balanced approach to AI's opportunities and risks to achieve constructive transformation in education systems. Governments are urged to establish shared rules to enable the beneficial and effective use of these technologies.

Anahtar Kelimeler

Philosophy of Education, Education, Artificial İntelligence, Educational Technologies.

Kaynakça

• Addis, Laird. “Holism”. Cambridge Dictionary of Philosophy. ed. Robert Audi. Cambridge: Cambridge University Press, 1999.
• Aristoteles. Nikomakhos’a Etik. çev. Saffet Babür. Ankara: Ayraç yayınları, 1997.
• Aristoteles. Politika. çev. Mete Tunçay. İstanbul: Remzi Kitabevi, 4. baskı., 1993.
• Arslan, Ahmet. İlkçağ Felsefe Tarihi 2 (Sofistlerden Platon’a). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 1. Basım, 2006.
• Baudrillard, Jean. Simülakrlar ve Simülasyon. çev. Oğuz Adanır. Ankara: Doğu Batı yayınları, 6. Basım, 2011.
• Cevizci, Ahmet. Paradigma Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma yayınları, 6. Basım, 2005.
• Choi, Bernard C.K. - Anita, W.P. Pak. “Multidisciplinarity, Interdisciplinarity and Transdisciplinarity in Health Research, Services, Education and Policy: 1. Definitions, Objectives, and Evidence of Offectiveness”. Clinical and Investigative Medicine 29/6 (2006), 351-364.
• David, Alvargonza´lez. “Multidisciplinarity, Interdisciplinarity, Transdisciplinarity, and the Sciences”. International Studies in the Philosophy of Science 25/4 (2011), 387-403. https://doi.org/10.1080/02698595.2011.623366
• Dewey, John. Democracy And Education, 2001.
• Foucault, Michel. Hapishanenin Doğuşu. çev. Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: İmge yayınları, 6. Basım, 1992.
• Harari, Yuval Noah. Homo Deus Yarının Kısa Bir Tarihi. çev. Poyzan Nur Taneli. İstanbul: Kolektif kitap, 1. Basım, 2016.
• Heidegger, Martin. Varlık ve Zaman. çev. Kaan Ökten. İstanbul: Alfa, 5. Basım, 2021.
• İnce, Mustafa - Yılmaz, Mesut. “Ergenlik Çağındaki Çocukların Sosyal Medya Kullanım Alışkanlıklarının Yalnızlaşmaya Etkisi”. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi 8/2 (2020), 1111-1144.
• Kant, Immanuel. Pratik Aklın Eleştirisi. çev. Ioanna Kuçuradi. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu, 3. Basım, 199M.S.
• Locke, John. İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Deneme (I.-II. KİTAP). Ankara: Öteki yayıncılık, 1999.
• Ma, Hing Keung. “Internet Addiction and Antisocial Internet Behavior of Adolescents”. The Scientific World Journal 11 (03 Kasım 2011), 2187-2196. https://doi.org/10.1100/2011/308631
• Montessori, Maria. Çocuk Eğitimi. çev. Güler Yücel. Özgür yayınları, 5. Basım, ts.
• Orwell, Geroge. 1984. çev. Celal Üster. İstanbul: Can yayınlar, 56. Basım, 2016.
• Platon. Devlet. çev. Eyuboğlu Sabahattin - Cimcoz M. Ali. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, XX., 2010.
• Rawls, John. Bir Adalet Teorisi. çev. Vedat Ahsen Coşar. Ankara: Phoenix Yayınevi, 2017.
• Rousseau, Jean-Jacques. Emile Or, On Education. çev. Allan Bloom. Basic Books, 1979.
• Sarte, Jean Paul. Varoluşçuluk -Ekzistansiyalizm Bir Hümanizma mıdır?-. çev. Emin Türk Eliçin. İstanbul: Hüsnü tabiat matbaası, 3. Basım, 1967.
• Team, authorCorporate:Global Education Monitoring Report. “Global Education Monitoring Report, 2023: Technology in Education: A Tool on Whose Terms?” UNESCO. 2023. Erişim 20 Kasım 2024. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000385723
• UNESCO Institute for Statics. “New Methodology Shows that 258 Million Children, Adolescents and Youth Are Out of School”. UNESCO, 2019. https://uis.unesco.org/sites/default/files/documents/new-methodology-shows-258-million-children-adolescents-and-youth-are-out-school.pdf
• Winch, Christopher - Gingell, John. “Idealism”. Key Concepts in Philosophy of Education. Florence KY, USA: Routledge, 1999.
• GEM Report SCOPE. “Access”. Erişim 20 Kasım 2024. https://www.education-progress.org/en/articles/access
• GEM Report SCOPE. “Education Spending Should Focus on Equity”. Erişim 21 Kasım 2024. https://www.education-progress.org/en/focus/13-Spending