STRATEJİK DENETİM VE DENETİMDE RİSK ODAKLILIK

Yıl 2010, Sayı: 4, 47 - 61, 13.07.2016

Hüseyin Kır

Öz

Dünyadaki ekonomik, sosyal ve ticari hayattaki gelişmeler ve değişmeler ile beraber iş yoğunlukları, iş çeşitleri, iş hızı da artmış, aynı zamanda iş hacmi de büyük ölçüde yükselmiştir. Bu gelişmelerle paralel olarak kurum içi ve kurumlar arası ilişkiler ağı genişlemiş ve karmaşıklaşmış, her bir işlemi denetlemek hem zaman hem kaynak bakımından zorlaşmış ve bu durum denetimin maliyetini de artırmıştır. Bu değişim ve gelişimler riskli faaliyetlerin kaçınılmaz hale gelmesine neden olmuş ve oluşabilecek risklerin tespiti, öngörülmesi ve minimize edilmesi için önlem alınması zorunluluk arz etmeye başlamıştır. Bu gelişmelere paralel olarak denetimde yüzde yüz incelemeden, önce örneklemeye ardından iç kontrole, son olarak da işletme risklerine odaklanılmıştır. Risk yönetimi süreçlerinin denetime uyarlandığı günümüzde, denetçi yüksek risk alanlarına konsantre olmaktadır. Risk odaklı iç denetim (Risk Based Auditing) adı verilen bu yaklaşımda, denetimin odak noktasını yüksek
riskli alanlar oluşturur. Bir taraftan bu gelişmeler olurken diğer taraftan da denetimden beklentilerde paradigmal değişiklikler
yaşanmıştır. Kurumlar ve işletmelerin denetimden beklentisi salt düzenlilik, uyumluluk ve yasallık denetimi olmaktan çıkmış, denetimin kuruma katma değer sağlaması, ileride olabilecek riskleri de öngörmesi, işletmeye gelecekte oluşabilecek riskler konusunda kılavuzluk yapması, işletmede var olan kontrol eksikliklerini tespit ederek işletmeye rehberlik yapması ve risklerin azaltılmasında uyarıcı bir fonksiyon üstlenmesi denetimden beklenen fayda ve fonksiyonlar arasında yer almıştır. Diğer taraftan günümüzün dinamik rekabet ortamında işletmelerin riske bakış açısı çok farklılaşmıştır. Önceleri riske tamamen olumsuz bir anlam yüklenip riskli faaliyetlerden kaçınılmaktayken şimdilerde riskli faaliyetlerin ekstra getirisinden yani risk priminden yararlanmak ön plana çıkmış, risk olup olmamasından ziyade riskin yönetilip yönetilemeyeceği, riskin
getirileri ile götürülerinin neler olabileceği hususları ön plana çıkmıştır. Bu kısa çalışmamızda dünden bugüne denetim kavramının gelişimine, risk esaslı denetimden ne anlaşılması gerektiğine, risk deyince ne tür risklerin anlaşılması gerektiğine ve bu süreçte iç denetimden ve iç denetçiden beklentilere yer verilmeye ve bu konular kısa başlıklar halinde irdelenmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Risk, risk yönetimi, stratejik denetim, risk odaklı denetim

Kaynakça

• AKGÜÇ, Öztin; Finansal Yönetim, Avcıol Basım Yayın, İstanbul, 1998.
• ACTIVE ARAŞTIRMA, “Bankalarda Performans ve Risk Yönetimi: Analitik Kurullarının Etkinleştirilmesi İçin Öneriler, SPK, İstanbul, 2000.
• BOLGÜN, Evren ve AKÇAY, Barış; Risk Yönetimi, Scala Yayıncılık, İstanbul,2003.
• GÜRBÜZ, Hasan; Muhasebe Denetimi, Bilim Teknik Yayınevi, Eskişehir, 1995.
• MCNAMEE, David ve SELIM, Georges; “Changing Paradigm”, Mc. 2. Management Consulting, 1998.
• ÖZBEK, Coşkun; “İç Denetim Uygulamaları”, T.C. Maliye Bakanlığı Twinning Projesi, İstanbul, 2005, http:// www.mc2consulting.com/riskart8.htm.
• ÖZEREN, Baran; İç Denetim, Standartları ve Mesleğin Yeni Açılımları, Sayıştay, Ankara, 2000.
• ÖZSOY, Mehmet Tahir; “Risk Odaklı Denetim ABD Uygulaması ve Türkiye Açısından Değerlendirilmesi”, Active, Mart – Nisan 2004.
• PİŞKİNOĞLU, Arzu; “Operasyonel Risk Yönetiminde Yaşanan Gelişmeler, Active, Kasım –Aralık 2003.
• SAMSUN, Tamsir; “Risk Based Auditing: TheWay Forward”, The FI Auditor, August – September 2002.
• The IIA Research Fundation, Uluslararası İç Denetim Standartları, 2003.
• Treasury Board of Canada Secretariat, Risk-BasedAudit Framework Guide (RBAF Guide), 2003.