KABAHATLER VE SUÇLAR ARASINDAKİ İÇTİMA DÜZENLEMESİ BAKIMINDAN SUÇTAN DOLAYI YAPTIRIM UYGULANAMAYAN HALLER

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 2, 1757 - 1782, 27.11.2025

Furkan Kılınçer

https://doi.org/10.33717/deuhfd.1707419

Öz

Kabahatler Kanunu m. 15/3 hükmünde bir fiilin hem kabahat hem de suç olarak düzenlendiği durumlarda kabahat dolayısıyla yaptırımın uygulanabilmesinin ancak suç nedeniyle yaptırımın uygulanamadığı durumlarda mümkün olduğu belirtilmiştir. Görüldüğü üzere kanunda maddenin uygulama alanına ilişkin genel bir çerçeve çizilmekle yetinilmiş, hangi durumlarda kabahat dolayısıyla yaptırım uygulanabileceği açık bir biçimde ifade edilmemiştir. Bu belirsizlik nedeniyle hangi durumlarda idari yaptırımın uygulanabileceği ilk bakışta kolayca tespit edilememektedir. Nitekim ceza muhakemesi sürecinde uygulanan kurumların cezai yaptırımlar üzerinde farklı sonuçlar doğurmaları da bu tespiti güçleştirmektedir. Zira maddi ceza hukuku kurumlarının tamamı değil, yalnızca bir kısmı faile ceza yaptırımının uygulanmasını tamamen engellemektedir. Yine bazı kurumlar, failin sorumluluğunu hem ceza hukuku hem de kabahatler hukuku bakımından kaldırmaktadır. Bunun yanında bazı kurumların uygulandığı durumlarda da sanığa suç nedeniyle herhangi bir yaptırım uygulanıp uygulanmadığı o anda değil, ilerideki bir zamanda kesinlik kazanacaktır. Bu çalışmada normun uygulama alanın tespit edilebilmesi adına ceza muhakemesi sürecinde sıklıkla uygulanan kurumlar; cezalandırılabilirliğin diğer şartları, erteleme kurumları ve dava veya ceza ilişkisini sona erdiren nedenler başlığı altında yaptırıma etkileri bakımından ayrı ayrı ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Suçtan Dolayı Yaptırım Uygulanamayan Haller , İçtima , Cezalandırılabilirliğin Diğer Şartları , Erteleme Kurumları , Dava veya Ceza İlişkisini Sona Erdiren Nedenler

CASES WHERE PUNISHMENT CANNOT BE IMPOSED DUE TO A CRIME IN THE CONTEXT OF THE CONCURRENCE REGULATION BETWEEN OFFENSES AND MISDEMEANORS

Öz

Article 15/3 of the Law on Misdemeanours specifies that in circumstances where an act is regulated as both a misdemeanour and a crime, it is possible to impose a sanction for a misdemeanour only in situations where the sanction cannot be imposed due to the crime. As can be seen, a general framework is drawn in the law regarding the field of application of the article. This uncertainty is also increased because the institutions applied in the criminal procedure process have different consequences on criminal sanctions. This is because only some of the institutions of substantive criminal law completely prevent the imposition of criminal sanctions on the perpetrator. Again, some institutions abolish the liability of the offender in both criminal law and misdemeanour law. In addition, in cases where some institutions are applied, it will be certain at a later time whether any sanction is imposed on the defendant for the offence. In this study, in order to identify the field of application of the rule, the institutions that are widely used in the criminal procedure process are examined under the titles of other punishability conditions, legal mechanisms of deferral and reasons terminating criminal case/sentence in terms of their effects on the sanction.

Anahtar Kelimeler

Cases Where Punishment Cannot Be Imposed Due to a Crime , Concurrence of Offenses , Other Punishability Conditions , Legal Mechanisms of Deferral , Reasons Terminating Criminal Case/Sentence

Kaynakça

• Akbulut, Berrin: Kabahatler Hukuku, Adalet Yayınevi, Ankara 2022.
• Akbulut, İlhan: “Türk Hukukunda Af”, Yargıtay Dergisi, Cilt 21, Sayı 4, 1995, s. 446-465.
• Akyıldız, Anıl: ‘Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kurumuna İlişkin Sorunlar’, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 17, Sayı 3, 2020, s. 65-88.
• Albayrak, Mustafa: “Şikayete Tabi Suçların Özellikleri ve Bu Suçlara Bağlanan Hukuki Sonuçlar”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 77, 2008, s. 281-306.
• Altunkaş, Aysun: “Türk Ceza Hukukunda Af”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 166, 2023, s. 1-60.
• Artuç, Mustafa: Hüküm Kurma Sanatı, 11. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2020.
• Artuk, Mehmet Emin/Alşahin, Mehmet Emin: “Objektif Cezalandırılabilme Şartı ve Zamanaşımı”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 19, Sayı 2, 2013, s. 17-44.
• Baba, Yasemin: Türk Ceza Kanunu'nda Etkin Pişmanlık, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2013.
• Bekar, Elif: Objektif Cezalandırılabilme Koşulları ve Bu Koşullar Bağlamında Türk Ceza Kanununda Yer Alan Suçlar, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2017.
• Bozbayındır, Ali Emrah: “Önödeme ve Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi”, Dr. Dr. H. c. Silvia Tellenbach’a Armağan (Seçkin Yayıncılık), Ankara 2018, s. 877-907.
• Can, Sibel: “Türk Hukukunda Af Kurumu”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 65, Sayı 4, 2016, s. 1291-1312.
• Çakır, Kerim: “Uzlaştırmanın Kapsamı ve Şartları”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 24, Sayı 1, 2018, s. 446-452.
• Çalışkan, Suat: Tüm Yönleriyle Şikâyet, Platon Plus Yayıncılık, İstanbul 2021.
• Demiral Bakırman, Büşra: Şahsi Cezasızlık Sebepleri ve Cezada İndirim Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebepler, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2023.
• Demirbaş, Timur: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 19. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2024.
• Denizhan, Hüseyin: “Yeni Türk Ceza Kanunu'nda Erteleme Üzerine Bir İnceleme”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 65, 2006, s. 214-245.
• Döner, Ayhan: “Cezai ve İdari Yaptırımların Farklılığı Bağlamında TBMM’nin Af Yetkisi”, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 12, Sayı 3-4, 2008, s. 33-54.
• Dönmezer, Sulhi/Erman, Sahir: Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku Cilt II, 15. Tıpkı Bası, Der Yayınları, İstanbul 2021.
• Dönmezer, Sulhi/Erman, Sahir: Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku Cilt III, 14. Bası, Der Yayınları, İstanbul 2020.
• Dülger, Murat Volkan: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2023.
• Erdin, Selim: Önödeme (TCK m. 75), Adalet Yayınevi, Ankara 2021.
• Eriş, A Uğur: “Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaştırma ve Uzlaştırma Eğitimi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 137, 2018, s. 241-271.
• Eser, Ferda: “Uzlaştırma Müzakerelerinin Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) ve Ceza Muhakemesinde Uzlaştırma Yönetmeliği (CMUY) Kapsamında Değerlendirilmesi”, Yaşar Hukuk Dergisi, Cilt 5, Sayı 1, 2023, s. 62-112.
• Gödekli, Mehmet: Ceza Hukukunda Güvenlik Tedbirleri ve Muhakeme Usulü, Adalet Yayınevi, Ankara 2020.
• Gültekin, Özkan: “Yeni Türk Ceza Hukukunda Ön Ödeme ve Uygulaması”, Ceza Hukuku Dergisi, Cilt 2, Sayı 5, 2007, s. 203-253.
• Güneş, Seyithan: Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2018.
• Güngör, Devrim: Şikâyet Kurumu, Yetkin Yayınları, Ankara 2009.
• Güngör, Devrim/Okuyucu Ergün, Güneş: “Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 65, Sayı 4, 2016, s. 1951-1965.
• Güngör, Devrim/Toroslu, Haluk: “Müsadere ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması İlişkisi Üzerine Kısa Bir Değerlendirme”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 65, Sayı 4, 2016, s. 1967-1980.
• Hakeri, Hakan: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 25. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2021.
• Işıka, Sertaç: Gönüllü Vazgeçme, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2021.
• Kangal, Zeynel T.: “Cezalandırılabilirliğin Objektif Koşulları”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt 68, Sayı 1-2, 2010, s. 151-167.
• Kangal, Zeynel T.: Kabahatler Hukuku, 3. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2022.
• Karaaslan, Erol/Aksakal, Kemal/Çetin, Ali: “Ceza Yasamızda Önödeme Kurumu”, Prof. Dr. Mahmut Tevfik Birsel’e Armağan (Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları), 2001, s. 547-573.
• Kart, Aslıhan/Ketizmen, Muammer: “Kabahatler Kanunu'nun İçtima Hükümleri Açısından Kişisel Verilerin Korunmasına İlişkin Suç ve Kabahatler ile Kurul’un İdari Ceza Kararlarına İlişkin Bir Değerlendirme”, Kişisel Verileri Koruma Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, 2019, s. 17-29.
• Kaya, Emir: “İnsan Hakları Açısından Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı 3, 2013, s. 409-436.
• Keskin, İbrahim: “Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararları ve Disiplin Soruşturmalarına Etkisine Dair Bir Değerlendirme”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Sayı 54, 2023, s. 1-38.
• Koca, Mahmut: “Özel Af ile İnfaz Rejimine İlişkin Düzenlemelerin Özellikleri (7242 Sayılı Kanun’la Değiştirilen İnfaz Kanunu’nun Geçici 6. Maddesinin Hukuki Niteliği ve Anayasa Mahkemesinin Kararının Değerlendirilmesi)”, Anayasa Yargısı, Cilt 38, Sayı 1, 2021, s. 1-41.
• Koca, Mahmut/Üzülmez, İlhan: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 17. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2024.
• Kunter, Nurullah: Suçun Kanunî Unsurları, 2. Bası, Der Yayınları, İstanbul 2022.
• Kuntoğlu, Ömer Faruk: “Elektronik Ticarette Kişisel Verilerin Korunması”, Bilişim Hukuku Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, 2021, s. 176-229.
• Nazaroğlu, Yavuz: “Genel Olarak İdari Para Cezalarının Para Cezaları İçindeki Yeri ve Nitelikleri”, Danıştay Dergisi, Sayı 14-15, 1974, s. 96-109.
• Nuhoğlu, Ayşe: Ceza Hukukunda Emniyet Tedbirleri, Adil Yayınevi, Ankara 1997.
• Nuhoğlu, Ayşe: “Ceza Hukukunda Zararın Telafi Edilmesi”, Prof. Dr. Kenan Tunçomağ’a Armağan, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi 1997, s. 329-350.
• Öntan, Yaprak: “Şikâyete İlişkin Bazı Tespit ve Değerlendirmeler”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 69, Sayı 4, 2020, s. 1641-1664.
• Özbek, Veli Özer/Doğan, Koray/Meraklı, Serkan/Bacaksız, Pınar/Başbüyük, İsa: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 15. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2024.
• Özel, Rukiye: Ceza Hukukunda Üçüncü Şerit Yaptırım Olarak Mağduriyetin Giderilmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İstanbul 2019.
• Özgenç, İzzet: “Bir Ceza İnfaz Rejimi Olarak Erteleme”, Anayasa Yargısı, Cilt 17, Sayı 1, 2001, s. 99-148.
• Özgenç, İzzet: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 20. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2024.
• Sarıgül, Ali Tanju: “Türk ve Alman Hukukunda Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 118, 2015, s. 125-162.
• Soyaslan, Doğan: “Af”, Anayasa Yargısı, Cilt 17, Sayı 1, 2001, s. 412-437.
• Sözüer, Adem: “Türk Hukukunda Af, 4454 ve 4616 Sayılı Kanunlarda Öngörülen Şartla Salıverilme ve Ertelemeye İlişkin Hükümlerin Hukuksal Niteliği ile Bu Hükümlerin Anayasaya Uygunluğu Sorunu”, Anayasa Yargısı, Cilt 17, Sayı 1, 2001, s. 219-253.
• Şare, Ersin: “Türk Hukuk Sisteminde Kabul Edilen Erteleme Kurumları Üzerine İnceleme”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Cilt 26, Sayı 111, 2014, s. 163-236.
• Tan, Mehmet: Karşılaştırmalı – Gerekçeli – Açıklamalı – İçtihatlı – Özetli Türk Ceza Kanunu Genel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2011.
• Taş, Burak: “Objektif Cezalandırılabilme Koşulu İçeren Suçların Özel Görünüş Biçimleri”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 26, Sayı 1, 2024, s. 705-751.
• Temiz Gül, Yağmur: Ceza Hukukunda Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları, 2. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2021.
• Turhan, Faruk: “Yeni Türk Ceza Kanunu’na Göre Cezaların Ertelenmesi ve Uygulamada Ortaya Çıkan Bazı Sorunlar”, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 10, Sayı 3-4, 2006, s. 27-54.
• Ulusoy, Ali: İdari Yaptırımlar, 12 Levha Yayıncılık, İstanbul 2013.
• Ünlü, Abdurrahman: “Hapis Cezasının Ertelenmesi”, Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, 2018, s. 4-28.
• Üzülmez, İlhan/Akkaş, Ahmet Hulusi: “Suçun Yapısında Objektif Cezalandırılabilme Şartları”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 1-2, 2007, s. 71-87.
• Yalçın, İsmail: Tüm Yönleriyle Kabahatler Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2007.
• Yavuz, Hakan A.: Ceza Muhakemesinde Kovuşturmaya Alternatif Yöntemler, 2. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara 2021.
• Yeğrim, Korhan: Kabahatler Hukuku, Adalet Yayınevi, Ankara 2023.
• Yenidünya, A. Caner: “Yargıtay Kararları Işığında Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemi Olarak Önödeme Kurumu”, Legal Hukuk Dergisi, Cilt 11, Sayı 127, 2013, s. 51-74.
• Yenisey, Feridun/Nuhoğlu, Ayşe: Ceza Muhakemesi Hukuku, 12. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2024.
• Yıldırım, Akif/Duman, Özgür: “Adalet Yolunda Bir ‘Nehir Sınavı’ Mücadelesi: Mülkiyet Hakkı, Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kurumu ve Müsadere”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 67, Sayı 1, 2018, s. 145-200.
• Yılmaz, Enes: “Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Sanık Hakkında Sonuç Doğurmaması Üzerine Bir Değerlendirme”, Kırıkkale Hukuk Mecmuası, Cilt 1, Sayı 2, 2021, s. 269-292.
• Yılmaz, Enes: “Suçun Özel Bir Görünüş Şekli Olarak Gönüllü Vazgeçme”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 65, Sayı 4, 2016, s. 2553-2603.
• Yılmaz, Zekeriya: Ceza Hukukumuzda Şikâyet, Adalet Yayınevi, Ankara 2011.
• Yurtcan, Erdener: “İçtihadı Birleştirme Kararı Dolayısıyla Önödeme Üzerine Düşünceler”, Yargıtay Dergisi, Cilt 10, Sayı 3, 1984, s. 230-234