FENOMENOLOJİK BİR FARK OLARAK DÜNYA SORUSU

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 4, 1481 - 1490, 12.12.2024

Mehmet Esendemir

https://doi.org/10.16953/deusosbil.1517680

Öz

Fenomenolojik düşüncenin dünya kavrayışı felsefe tarihinin klasik dünya anlayışından farklıdır. Husserl’den sonra gelen fenomenologlar fenomenolojik bir dünya anlayışına önem vermişlerdir. Bu fenomenologlardan biri olan Merleau-Ponty için de dünya önemli bir kavramdır. Dünyaya dair hatalı ve eksik kavrayışlardan kurtulmak onu asli anlamıyla anlamak önemlidir. Bu nedenle dünyayı fenomenolojik bir tema haline getirmek gerekmektedir. Ancak bu sayede dünyanın kökensel anlamı açığa çıkarılabilir. Bu bağlamda çalışmamız Merleau-Ponty’nin fenomenolojik bir fark olarak temalaştırdığı haliyle dünya kavrayışını irdelemektedir. Ona göre mevcut felsefi düşünce için dünya bir problem haline gelmiştir. Bu nedenle dünya sorusunun yeniden sorulması gerekmektir. Bu soru fenomenolojik bir algı felsefesi bağlamında sorulabilir. Böyle bir algı felsefesi için dünya ile olan kökensel ilişkimizi açığa çıkarmak, yeni yöntem ve kavramlar elde etmek gerekmektedir. Bu imkanı sağlayacak şey öncelikle Husserl’in yaşam dünyası kavramıdır. Bu kavram aracılığıyla dünya sorusu onu algılama biçimimize dair bir soru haline dönüşür. Yeni dünya sorusu dünyayı fenomenolojik bir tema haline getirmektedir. Böylelikle dünya sorusu iki fenomenolojik hamleyi gerçekleştirmeyi gerektirmektedir. İlk olarak dünya ile ilişkimizi algı temelli bir ilişki haline getirmektir. İkinci olarak da fenomenolojik betimlemelerin yapılabilmesi için onu fenomenolojik bir tema olarak ortaya koymaktır. Bu iki hamle ile dünya Merleau-Ponty’nin talep ettiği şekliyle görmeyi yeniden öğrenmeye açık hale gelmektedir.

Anahtar Kelimeler

Fenomenoloji, Merleau-Ponty, Dünya, Algı, Beden, Yaşam Dünyası

THE QUESTION OF THE WORLD AS A PHENOMENOLOGICAL DIFFERENCE

Öz

The phenomenological conception of the world has different meaning from the classical conception of the world in the history of philosophy. The phenomenologists after Husserl, pay attention to phenomenological world thought. For Merleau-Ponty, one of these phenomenologists, the world is an important concept. It is important to get rid of incorrect and incomplete conceptions of the world and to understand it in its original meaning. Therefore, it is necessary to make the world a phenomenological theme. This is the best possible way we can reveal the fundamental meaning of the world. In this context, our study examines Merleau-Ponty's conception of the world as he thematizes it as a phenomenological difference. According to him, the world has become a problem for current philosophical thought. Therefore, the question of the world needs to be asked again. This question can be enquired in the context of a phenomenological philosophy of perception. For this philosophy of perception, it is necessary to reveal our fundamental relationship with the world and to acquire new methods and concepts. Husserl's concept of the lifeworld is what will provide this possibility. Through this concept, the question of the world becomes a inquiry about the way we perceive it. The new world question makes the world a phenomenological theme. Thus, the question of the world requires two phenomenological moves. The first is to turn our relation to the world into a perception-based relation. Secondly, to put it forward as a phenomenological theme in order to make phenomenological descriptions. With these two moves, the world becomes open to relearning how to see as Merleau-Ponty demands.

Anahtar Kelimeler

Phenomenology, Merleau-Ponty, World, Perception, Body, Lifeworld

Kaynakça

• Cerbone, D. R. (2008). Perception. R. Diprose & J. Reynolds (Ed.), Merleau-Ponty Key Concept içinde (ss.121-131). New York: Routledge.
• Mazijk, C. V.(2016). Kant and Husserl on bringing perception to judgment. Meta: Research in Hermeneutics, Phenomenology, and Practical Philosophy, 8 (2), 419-441.
• Dillion, M.C. (1988). Merleau-Ponty’s ontology. Bloomington: Indiana University Press.
• Esenyel, Z. Z. (2020). Vücudun fenomenolojisi. Ankara: Nobel.
• Gallagher, S. (2012). Phenomenology. New York: Palgrave Macmillan.
• Gelan, V. E. (2020). Husserl’s ideas of rigorous science and its relevance for the human and social sciences. I. Apostolescu (Ed.), The Subject(s) of phenomenology içinde (ss. 97-106). Dordrecht: Springer.
• Heinäma, S., Hartimo, M. & Miettinen, T. (2014) Introduction: Methodological, historical and conceptual starting points. S. Heinäma, M. Hartimo & T. Miettinen (Ed.), Phenomenology and the transcendental içinde (ss. 1-18). New York: Routledge.
• Husserl, E. (1962) Ideas I: General introduction to pure phenomenology. (Çev. B. Gibson). New York: Coolier Books.
• Husserl, E. (1970). The Crisis of european sciences and transcendental phenomenology. (Çev. D. Carr). Evanston: Northwestern University Press.
• Husserl, E. (2010). Fenomenoloji üzerine beş ders. (Çev. H. Tepe). Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• Lewis, M., & Staehler T. (2019). Fenomenoloji. (Çev. N. Şahankaya). Ankara: Fol Yayınları.
• Merleau-Ponty, M. (2016). Algının fenomenolojisi. (Çev. E Sarıkartal & E. Hacımuratoğlu). İstanbul: İthaki.
• Merleau-Ponty, M. (2017). Dünyamız tamamlanmamış bir eser. (Çev. Ö. Aygün). Cogito, 88, 20-28.
• Moran, D. (2000). Introduction to Phenomenology. New York: Routledge.
• Primozic, D. T. (2013). Merleau-Ponty üzerine. (Çev. Z. Z. Esenyel). Ankara: Sentez Yayıncılık.
• Romdenh-Romluc, K. (2010). Merleau-Ponty and phenomenology of perception. New York: Routledge.
• Tieszen, R. T. (2005). Phenomenology, logic, and philosophy of mathematics, Cambridge: Cambridge University Press.
• Şan, E. (2017). Algıya göre düşünmek. Cogito, 88, 63-83.
• Şan, E. (2015). Merleau-Ponty. İstanbul: Say Yayınları.
• Zahavi, D. (2020). Fenomenoloji İlk Temeller. (Çev. S. Bayazit). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.