YAZILI BASINDA 31 MART 2024 YEREL SEÇİM SONUÇLARININ SÖYLEM ANALİZİ

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 4, 1839 - 1882, 12.12.2024

Aslı Solak Şener

https://doi.org/10.16953/deusosbil.1528276

Öz

Kitle iletişim araçlarından biri olan gazeteler, toplumun günlük haber alma ihtiyacını karşılarken bağlı olduğu sermaye veya egemen güç üzerinden ideoloji üretir ve aktarır. Bu nedenle bir gazetede hangi konunun haber yapılacağı, haberin nasıl sunulacağı iktidarın söylemleri ile doğru orantılıdır. İdeolojilerin söylemlerde gizli olduğunu ileri süren ve nitel araştırma yöntemlerinden biri olan van Dijk modelinin yöntem olarak belirlendiği bu çalışmanın amacı; yazılı basının 31 Mart 2024 yerel seçim sonuçlarını ileti olarak nasıl ürettiği, şekillendirdiği ve aktardığını ortaya koymaktır. Bu kapsamda haberlerde yer alan söylemlerin ideolojik olarak nasıl üretildiğini ortaya koyabilmek için söylemde ileti rolünü üstlenen ve araştırmaya dahil edilen 20 adet ulusal gazetenin 1 Nisan 2024 tarihli ilk sayfalarındaki; mizanpaj, haber hiyerarşisi, başlıklar, görsel ögeler, kelimeler gibi unsurlar mercek altına alınarak ileticiye aktarılan veya aktarılmak istenen ideolojik çerçevenin tespiti amaçlanmaktadır. 31 Mart 2024 yerel seçim sonuçlarını önemli kılan ve incelenmesi açısından ilgi çekici boyuta taşıyan asıl sebep, seçim sonuçlarıdır. Sürpriz seçim sonuçlarının farklı ideolojilere sahip gazetelerde haber dili ve haber söylemi olarak nasıl değerlendirildiği de çalışmanın kapsamındadır. Çalışmada mümkün olduğunca fazla gazeteyi araştırma kapsamına dahil edebilmek amaçlanmıştır. Ancak sayfa sınırlılıkları gereği araştırma, incelenen gazetelerin sürmanşet ve manşet haberleri ile sınırlı tutulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yerel Seçimler, Basın, Van Dijk, Söylem Analizi, Söylem, İdeoloji.

DISCOURSE ANALYSIS OF MARCH 31, 2024 LOCAL ELECTION RESULTS IN PRINT MEDIA

Öz

Newspapers, one of the mass media tools, produce and transmit ideology through the capital or dominant power to which they are affiliated, while meeting the society's daily need for news. For this reason, what topic will be covered in a newspaper and how the news will be presented are directly proportional to the discourses of the government. The aim of this study, in which the van Dijk model, which is one of the qualitative research methods and claims that ideologies are hidden in discourses, was determined as the method; The aim of this study is to reveal how the print media produced, shaped and conveyed the results of the 31 March 2024 local elections as a message. In this context, in order to reveal how the discourses in the news are ideologically produced, on the first pages of 20 national newspapers dated April 1, 2024, which took on the role of message in the discourse and were included in the research; Elements such as layout, news hierarchy, headlines, visual elements and words are examined and the aim is to determine the ideological framework that is conveyed or intended to be conveyed to the transmitter. The main reason that makes the local election results of March 31, 2024 important and interesting to examine is the election results. How the surprise election results are evaluated as news language and news discourse in newspapers with different ideologies is also within the scope of the study. The aim of the study was to include as many newspapers as possible within the scope of the research. However, due to page limitations, the research was limited to the headline and headline news of the newspapers examined.

Anahtar Kelimeler

Local Elections, Press, Discourse Analysis, Discourse, Ideology

Kaynakça

• Aksaray, M. E., & Dartar, S. (2024). Sayfa tasarımının tanımı ve temel unsurları. Akademik Sanat, (21), 16-26.
• Akyıl, R. (1996). Reklam medyalarında tipografik çözümler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Grafik Ana Sanat Dalı, İstanbul.
• Becer, E. (2008). İletişim ve grafik tasarım. Ankara: Dost Kitabevi.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi: Teknikler ve örnek çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Bülbül, R. (2001). Haberin anatomisi ve temel yaklaşımlar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Candikmen, M. (2014). 2011 genel seçimlerinde Ak Parti ve CHP’ye ait miting haberlerinin yazılı basında sunumu (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Çakır, A. (2014). Söylem analizi: Ne demek istiyorsun?. Konya: Palet Yayınları.
• Çubukçu, G., & Doğan, İ. (2019). Gazete tasarımlarında hiyerarşi ve düzenin sağlanması. International Journal of Interdisciplinary and Intercultural Art, 4 (9), 125-139.
• Dedeoğlu, G. (2013). Medya iletişim çalışmalarında Teun A. Van Dijk’ın yaklaşımı bağlamında eleştirel söylem çözümlemesi ve söylem olarak haberin çözümlemesi. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (1), 31-58.
• Devran, Y. (2010). Haber, söylem, ideoloji. İstanbul: Başlık Yayın Grubu.
• Dursun, Ç. (2001). TV haberlerinde ideoloji. Ankara: İmge Kitabevi.
• Düz, N. (2012). Ambalaj-reklam ilişkisi ve tasarım eğitimindeki yeri. Western Anatolia Journal of Educational Science, 3 (6), 19-52.
• Evre, B. (2009). Söylem analizine yönelik farklı yaklaşımlar: Bir sınıflandırma girişimi. İ. Parlak (Ed.), Medyada gerçeğin inşası içinde. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Gölcü, A., & Olkun, E. O. (2018). Terör saldırılarının haberleştirilmesinde gazete yayın politikalarının etkisi. Yönetim, Ekonomi, Edebiyat, İslami ve Politik Bilimler Dergisi, 3 (1), 163-189.
• Güngör, N. (2016). İletişim kuramlar ve yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• İnal, A. (2007). Haberi okumak. İstanbul: Temuçin Yayınları.
• İnal, A. (1996). Haberi okumak. İstanbul: Temuçin Yayınları
• İnceoğlu, Y., & Çoban, S. (2016). Haber okumaları. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Karaduman, S. (2017). Eleştirel söylem çözümlemesinin eleştirel haber araştırmalarına katkısı ve sunduğu perspektif. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 4 (2), 31-46.
• Ketenci, H., & Bilgili, F. (2006). Görsel iletişim ve grafik tasarımı. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Meydan Larusse. (1986). Söylem maddesi. Cilt 17. İstanbul: Gelişim Yayınları.
• Nazlı, R. S., & Kalafat Çat, A. (2019). 24 Haziran erken seçimlerinin gazete haberlerindeki söylem çözümlemesi. Global Media Journal TR Edition, 10 (19), 113-145.
• Özer, Ö. (2011). Haber, söylem, ideoloji: Eleştirel söylem çözümlemeleri. Konya: Literatürk Yayınları.
• Özer, Ö. (2022). Eleştirel söylem çözümlemesi: Haber örnekleri üzerinden bir inceleme. Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 5 (9), 36-54.
• Schneider, W., & Raue, P. J. (2000). Gazetecinin el kitabı (I. Aygün, Çev.). Ankara: Konrad Adenauer Vakfı Yayınları.
• Selvi, A. (2017, Eylül 26). Erdoğan İstanbul için talimat verdi. Hürriyet.
• Sözen, E. (1999). Söylem: Belirsizlik, mübadele, bilgi/güç ve refleksivite. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Şeker, M. (2006). Sayfa düzeni ekollerinin estetik ve içeriğe etkileri: Hürriyet, Star ve Zaman gazeteleri örneği. Selçuk İletişim, 4 (2), 30-40.
• Şeker, M. (2009). Dağlıca baskını haberlerinin söylemi. M. Şeker & N. T. Şeker (Ed.), Terör ve haber söylemi içinde. Konya: Litera Türk Yayınları.
• Tokgöz, O. (2003). Temel gazetecilik. Ankara: İmge Kitabevi.
• Tomgüsehan, T. (2017). Türkiye’de çözüm sürecinde yazılı basının eleştirel söylem analizi: Sabah ve Özgür Gündem gazeteleri örnek olayı (Yayımlanmamış doktora tezi). Yakındoğu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Lefkoşa.
• Topuz, H. (2003). II. Mahmut’tan holdinglere Türk basın tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Uçar, T. F. (2004). Görsel iletişim ve grafik tasarım. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Ülkü, G. (2004). Söylem çözümlemesinde yöntem sorunu ve Van Dijk yöntemi. Ç. Dursun (Ed.), Haber, hakikat ve iktidar ilişkisi içinde. Ankara: Elips Kitap.
• Van Dijk, T. A. (1988). News analysis: Case studies of international and national news in the press. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Van Dijk, T. A. (2003). The discourse-knowledge interface: Critical discourse analysis. G. Weiss & R. Wodak (Eds.), Theory and interdisciplinarity içinde. New York.
• Van Dijk, T. A. (2003). Söylem ve ideoloji: Çok alanlı bir yaklaşım (B. Çoban & Z. Özarslan, Çev.). İstanbul: Su Yayınları.
• Van Dijk, T. A. (2017). Söylem ve ideoloji (B. Çoban & Z. Özarslan, Ed.). İstanbul: Su Yayınları.
• Yağbasan, M., & Demir, Ü. (2008). Basın dili ve gazete manşetlerinin dilbilimsel analizi. e-Journal of New Worlds Sciences Academy Social Sciences, 3 (1).
• Yüksel, E. (2001). Medyanın gündem belirleme gücü. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Yüksel, E. (2018). Haberciliğin temel kavramları. Eskişehir.
• Akşam, 1 Nisan 2024, s.1.
• Birgün, 1 Nisan 2024, s.1.
• Cumhuriyet, 1 Nisan 2024, s.1.
• Diriliş Postası, 1 Nisan 2024, s.1.
• Dünya, 1 Nisan 2024, s.1.
• Evrensel, 1 Nisan 2024, s.1.
• Hürriyet, 1 Nisan 2024, s.1.
• Karar, 1 Nisan 2024, s.1.
• Korkusuz, 1 Nisan 2024, s.1.
• Milli Gazete, 1 Nisan 2024, s.1.
• Milliyet, 1 Nisan 2024, s.1.
• Sabah, 1 Nisan 2024, s.1.
• Sözcü, 1 Nisan 2024, s.1.
• Takvim, 1 Nisan 2024, s.1.
• Türkgün, 1 Nisan 2024, s.1.
• Türkiye, 1 Nisan 2024, s.1.
• Yeni Akit, 1 Nisan 2024, s.1.
• Yeni Asya, 1 Nisan 2024, s.1.
• Yeni Şafak, 1 Nisan 2024, s.1.
• Yeniçağ, 1 Nisan 2024, s.1.