ALPHABET REFORM AS A MEANS OF TURKISH MODERNIZATION

Yıl 2013, Sayı: 9, 41 - 60, 01.06.2013

Selahaddin Bakan

Öz

In this study it was aimed to determine the importance of alphabet reform in Turkish modernization. Historical and descriptive research techniques were used in the study which was carried out with this aim. First of all modernization and Turkish modernization was mentioned, then the importance of alphabet reform in Turkish modernization was mentioned and the study was completed. At the end of the study, it was determined that reate of literacy increase in a short time with the alphabet reform which turned the face of country towards West. However it was concluded that there are traces of sudden and elitist approach in alphabet reform, like in Turkish modernization; this reform weakened current cultural dynamics and caused disconnection with the history of country and society lost its literacy due to change of alphabet

Anahtar Kelimeler

Modernization, Turkish Modernization, Atatürk, Alphabet Reform

TÜRK MODERNLEŞMESİNİN BİR ARACI OLARAK HARF İNKILÂBI

Öz

Bu çalışmada harf inkılâbının Türk modernleşmesindeki yerinin ortaya konması amaçlanmıştır. Bu amaçla yürütülen çalışmada, tarihsel ve betimsel araştırma tekniklerinden yararlanılmıştır. Çalışmada öncelikle modernleşme ve Türk modernleşmesine, daha sonra da Türk modernleşmesinde harf inkılâbının yerine değinilerek çalışma sonlandırılmıştır. Çalışmanın sonunda, ülkenin çehresini Batı’ya çeviren harf inkılâbıyla okuma-yazma oranının kısa sürede arttığı tespit edilmiştir. Ancak harf inkılâbında Türk modernleşmesindeki diğer inkılâplarda olduğu gibi, tepeden inmeci ve devlet-seçkinci yaklaşımın izlerinin görüldüğü, bu inkılâbın mevcut kültürel dinamikleri temelden sarstığı, ülkenin geçmişiyle bağlarının kopmasına yol açtığı ve alfabe değişikliğinden dolayı toplumun okur-yazarlığını yitirdiği sonucuna varılmıştır

Anahtar Kelimeler

Modernleşme, Türk Modernleşmesi, Atatürk, Harf İnkılâbı

Kaynakça

• Açıkkaya, Savaş. (2011), “Türk Devrimi Nedir, Ne Değildir”, Alatoo Academic Studies, Vol: 6, No:2, pp. 252-256.
• Adlı, Ayşe. (2012), “3 Asrın Hikâyesi Bir Kese Kâğıdında”, Aksiyon, Sayı: 942, s. 34-43.
• Ahmad, Feroz. (2011), Modern Türkiye’nin Oluşumu, (Çeviren) Yavuz Alogan, Kaynak Yayınları, İstanbul.
• Akça, Gürsoy ve Hülür, Himmet. (2007), “Tanzimattan Cumhuriyete Siyasal ve Hukuksal Yapının Modernleşmesi, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 2 1, s. 235-269.
• Akkaş, Hasan Hüseyin. (2001), “Türk Modernleşme Tarihinde Muhafazakâr Siyasi Düşünce”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 2, s. 28-39.
• Akpınar, Aylin. (2011), “Toplumsal Değişme ve Küreselleşme”, Yeni Toplumsal Hareketler, (Editörler) Bilhan Kartal ve Belkıs Kümbetoğlu, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını, Eskişehir, s. 2-31.
• Aksakal, Hasan. (2010), “Türk Modernleşmesinin Ambivalant Doğası: Modernleşme, Milliyetçilik, Medeniyet İlişkisi Üzerinden Türkiye’yi O kumak”, Zeitschrift für die Welt der Türken, Volume: 2, Number: 1, pp. 245-264.
• Arslan, Ali. (2005), “Türk Dünyasında Toplumsal Değişme ve Modernleşmenin Tarihsel-Toplumsal Temelleri: Bir Örnek Model Olarak Türkiye”, Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, Sayı: 6, s. 1-13.
• Aslan, Betül. (2009), “Sovyet Rusya Hâkimiyetinde Yaşayan Türklerin Ortak “Birleştirilmiş Türk Alfabesi”nden “Rus Kiril” Alfabesine Geçirilmesi”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 40, s. 357-374.
• Aslan Seyfettin ve Yılmaz, Abdullah. (2001), “Modernizme Bir Başkaldırı Projesi Olarak Postmodernizm”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, s. 93-108.
• Aslan, Taner. (2008), “Siyasi, Sosyal ve Kültürel Açıdan Atatürk’ün Liderliği Üzerine Bir Deneme”, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 32, Sayı: 2, s: 241-261.
• Atılgan, Doğan. (2006), Atatürk ve Türk Dili ve Edebiyatı, Türk Eğitimi ve Türk Kültürü Konusunda Seçme Yazılar, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara.
• Azman, Ayşe. (2008), “Niyazi Berkes: Ulusçuluk-Devrimcilik Ekseninde Kemalist Çağdaşlaşma Modelinin İnşası”, Sosyoloji Dergisi, Sayı: 17, s. 31-47.
• Balamir, Bektaş Rahşan ve Gelgeç, Bakacak Ayça. (2009), “Modernitenin Sosyal Kontrol Söyleminin Değişen Görünümleri”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Sayı:1, s. 33-48.
• Bozkurt, Birgül ve Bozkurt, İbrahim. (2009), “Yeni Alfabenin Kabulü Sonrası Mersin’de Açılan Millet Mektepleri ve Çalışmaları”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 18-19, s. 117-135.
• Çalık, Ramazan ve Baltaoğlu, Ali Galip. (2001), “Alman Kaynaklarında Türk Harf İnkilabı ve Yankıları”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 27-28, s. 263-283.
• Çetin, Halis. (2007), Modernleşme Krizi İdeoloji ve Ütopya Arasında Türkiye, Orion Kitabevi, Ankara.
• Demirci, Ümit Özgür. (2011), “Türk Dünyasında Latin Alfabesine Geçiş Süreci (Geçmişten Günümüze)”, Türk Yurdu Dergisi, Cilt: 31, Sayı: 287, s. 225- 229.
• Doğaner Yasemin. (2004), “Bir Modernleşme Modeli Olarak Atatürk İnkılapları”, Atatürk Üniversitesi Atatürk Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 1, s. 153-187.
• Doğaner, Yasemin. (2005), “Elifba’dan Alfabeye: Yeni Türk Harfleri”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 4, 27-44.
• Gencer, Bedri. (2012), İslam’da Modernleşme, Doğu Batı Yayınları, Ankara.
• Giogertti, Filiz Meşeci, Batır, Betül. (2008), “İsmet İnönü'nün Cumhurbaşkanlığı Döneminde Eğitim Politikaları”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, Sayı: 13, s. 27-56.
• Gözübüyük, A. Şeref. (2002), Hukuka Giriş ve Hukukun Temel Kavramları, Turhan Kitabevi, Ankara.
• Gümüşlü, Bedi. (2008), “Aydınlanma ve Türkiye Cumhuriyeti”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 8, s. 123-142.
• Hakov, Cengiz. (2004), “Atatürk Ve Türkiye’nin Modernleşmesi”, Baltam Türklük Bilgisi, Sayı: 1, s. 39-44.
• Heywood, Andrew. (2011), Siyasi İdeolojiler, (Çevirenler) Ahmet Kemal Bayram, Özgür Tüfekçi, Hüsamettin İnaç, Şeyma Akın, Buğra Kalkan, Adres Yayınları, Ankara.
• İrem, C. Nazım. (1997), “Kemalist Modernizm ve Türk Gelenekçi Muhafazakârlığının Kökenleri”, Birikim, Sayı: 74, s. 51-101.
• Kadıoğlu, Ayşe. (2005), “Milletini Arayan Devlet: Türk Milliyetçiliğinin Açmazları”, (Editörler) Selahaddin Bakan, Ahmet Karadağ, Adnan Küçük, Türkiye’de Siyasal Hayat, Bursa: Aktüel Yayınları, s. 807-821.
• Kahraman, Hasan Bülent. (2007), “Postmodernite İle Modernite Arasında Türkiye”,http://www.altinicizdiklerim.com/ozetler/Postmodernite%20ile% 20Modernite%20Arasnda%20T%C3%BCrkiye%20- %20H.B.Kahraman.pdf (Erişim Tarihi: 11.12.2012).
• Keyman, E. Fuat. (2000), Türkiye ve Radikal Demokrasi, Alfa Kitabevi, Bursa.
• Lewis, Bernard. (1983), Modern Türkiye’nin Doğuşu, (Çeviren) Metin Kıratlı, Atatürk Kültür, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Özalp, Ahmet. (2009), “Modern Paradigmanın Krizi ve Devlet Üzerine Etkileri”, Sosyal http://www.academia.edu/1352469/modern_paradıgmanın_krızı_ve_devlet _uzerıne_etkılerı (Erişim Tarihi: 16.11.2012). cilt 1, sayı 1
• Özdemir, Orhan. (2006), “Tanzimat’tan Günümüze Modern Eğitim ve Verimlilik”, Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 32, s. 100-106.
• Sadoğlu, Hüseyin. (2003), Türkiye’de Ulusçuluk ve Dil Politikaları, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Sarıbay, Ali Yaşar. (2005), “Postmodern Kapitalizm Olarak Globalizm ve 1980’ler Türkiyesi”, (Editörler) Selahaddin Bakan, Ahmet Karadağ, Adnan Küçük, Türkiye’de Siyasal Hayat, Bursa: Aktüel Yayınları, s. 1029-1037.
• Sesli, Mutlu ve Demir, Şeyhmus. (2010), “Türk Siyasi Elitlerin Toplumsal Kökeni (1920–1950)”, Akademik Bakış Dergisi Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, Sayı: 21, s. 1-30.
• Şentürk, Ayşegül. (2012), “Harf İnkılâbının Yapılışı ve Uygulanışında Basının Rolü”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 26, s. 27-44.
• Şimşir, Bilal. (1992), Türk Yazı Devrimi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Taneri, Aydın. (2006), “Atatürk ve Harf İnkılâbı”, (Editör) Doğan Atılgan, Atatürk ve Türk Dili ve Edebiyatı, Türk Eğitimi ve Türk Kültürü Konusunda Seçme Yazılar, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, s. 17-30.
• Touraine, Alain. (2012), Modernliğin Eleştirisi, (Çeviren) Hülya Uğur Tanrıöver, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Tunca, Elif Asude. (2006), “Türk Harf Devriminin Halka Tanıtımı Çalışmaları”, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, s:111-122.
• Vergin, Nur. (2008), Siyasetin Sosyolojisi, Doğan Kitap, İstanbul.
• Yavuz, Hilmi. (2008), “Türk Modernleşmesi”, (Editör) İsmail Küçükkaya, Cumhuriyetimize Dair, Aşina Kitaplar, Ankara, s. 111-184.