SIRADIŞI YÖNLERİYLE DİYARBAKIR'IN BİRKAÇ ZİRVE ŞAHSİYETİ

Year 2016, Issue: 15, 220 - 242, 01.06.2016

Kemal Timur

Abstract

Diyarbakır gerek tarihî dokusu, gerekse manevî donanımı ile birçok yazar ve şairin yetişme mekânı olmuştur. Alî Emîrî Efendi, Süleyman Nazif, Ziya Gökalp, Cahit Sıtkı Tarancı ve Esma Ocak gibi bir kısım zirve şahsiyetlerin yalnızca küçük bir kısmını oluşturduğu bu kültür ve sanat şehri, bilhassa yetiştirdiği bu önemli şahsiyetlerdeki sıra dışı yönlerle dikkatleri çekmektedir. Alî Emîrî Efendi'nin kitap sevdası ve hayatını kitaplara adayışı, Süleyman Nazif'in eserlerini kaleme alırken gösterdiği cesareti, Ziya Gökalp'in karşılaştığı birçok zorluk ve sürgüne rağmen yazmaktan vazgeçmeyişi, Cahit Sıtkı Tarancı'nın zorluklarla gönderildiği eğitim hayatını edebiyat ve sanata adayışı, Esma Ocak'ın metinlerinin olay örgüsünü bizzat tanıklık ederek yahut yaşayarak oluşturuşu, bahsi edilen sıra dışı yönlerin yalnızca küçük bir kısmını oluşturmaktadır. İşte bu çalışmamızda, bu isimlerin yaşam ve eserlerindeki bu yönlerine ışık tutulacaktır

Keywords

İnsan, Mekan, Edebiyat, Sanat, Diyarbakır, Alî Emîrî Efendi, Süleyman Nazif, Ziya Gökalp, Cahit Sıtkı Tarancı, Esma Ocak.

SOME SIGNIFICANT PERSONALITIES OF DİYARBAKIR BY THEIR EXTRAORDINARY ASPECTS

Abstract

Due to its historical position and moral advantages, Diyarbakır became the locality of lots of writers and poets. This cultural and art city that significant personalities just like Ali Emiri Efendi, Süleyman Nazif, Ziya Gökalp, Cahit Sıtkı Tarancı and Esma Ocak compose only a small part of the locality, attract attention by extraordinary aspects in these personalities especially. Book passion of Alî Emîrî Efendi, courage of Süleyman Nazif while writing, persist of Ziya Gökalp in writing despite of his exile and a lot of difficulty, devoting of Cahit Sıtkı Tarancı his educational life that he could have with difficulty to literature and art, constructing the stories by living or giving evidence of Esma Ocak consist only a small part of these mentioned extraordinary aspects. In our this study, it will be enlightened these ways of these people with reference to their life and works

Keywords

Human, Locality, Literature, Art, Diyarbakır, Ali Emiri Efendi, Süleyman Nazif, Ziya Gökalp, Cahit Sıtkı Tarancı, Esma Ocak.

References

• Ayvazoğlu, Beşir, 1924 Bir Fotoğrafın Uzun Hikâyesi, Kapı yayınları, İstanbul, İstanbul 2007.
• Beysanoğlu, Şevket, Diyarbakırlı Fikir ve Sanat Adamları, Dört Cilt, Diyarbakır'ı Tanıtma Derneği Neşriyatı, Ankara 1996.
• Beysanoğlu, Şevket, Cahit Sıtkı Tarancı, Ankara 1969
• Coşar, A. Mevhibe; Güneş, Bahadır: http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex- 1423905938.pdf
• Çelik, Yılmaz, Diyarbakır Surlarında Hayvan Figürleri, Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır 2008.
• Enginün, İnci, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cahit Sıtkı Tarancı Maddesi.
• Enginün, İnci, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, İstanbul 1991.
• Filizok, Rıza, Ziya Gökalp, Akçağ Yayınları, Ankara 2005.
• Gençay, Güngör, Cahit Sıtkı Tarancı, Ankara 1956.
• Göçgün, Önder, Süleyman Nazif, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara 2010.
• Gönensay, Hıfzı Tevfik, Hamid: Son Yılları, Son Şiirleri, İstanbul 1943.
• Gövsa, İbrahim Alaeddin, Süleyman Nazif Hayatı, Kitapları, Mektupları Fıkra ve Mektupları, Semih Lütfi: Sühulet Kütüphanesi, İstanbul 1933.
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Ali_Em%C3%AEr%C3%AE
• http://tr.wikipedia.org/wiki/Ziya_G%F6kalp
• Narlı, Mehmet, Şiir ve Mekân, Hece Yayınları, Ankara 2007.
• Ocak, Esma, Berdel, Tekin Yayınevi, Ankara 1982.
• Ocak, Esma, Kırklar Dağının Düzü, Memleket Yayınları, Ankara 1982.
• Ocak, Esma, Surlu Kentin Sır Suyu, Diyarbakır, 1994.
• Ocak, Esma, Duvar İçindeki Diyar/Diyar-Be-Kir, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul 1998.
• Ocak, Esma, Kervan Servan, Dayanışma Yayınları, Ankara 1983.
• Ocak, Esma, Kuyudaki Ses, Ajans 21 Yayınları, İstanbul 1990.
• Ocak, Esma, Sara Sara, Memleket Yayınları, Ankara 1987
• Ocak, Esma, Hasırcı Kuşu, Güneydoğu Ofset Matbaacılık, Diyarbakır, 2000.
• Ocak, Esma, Münire, Birharf Yayınları, İstanbul 2005.
• Ocak, Esma, İçerdeki Avcı, Diclem Sahaf Yayınları, İstanbul 2008.
• Okay, Orhan, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ziya Gökalp Maddesi. Öz, Asım: http://www.aktuelpsikoloji.com/turk-edebiyatinda-mekân-algisi5494h.htm
• Samanoğlu, Gültekin, Cahit Sıtkı Tarancı, Ankara 1988.
• Şanlı, Bilal, Osmanlı Dönemi Diyarbakırlı Divan Şairleri, Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır 2013.
• Tarancı, Cahit Sıtkı, Evime ve Nihal'e Mektuplar, Hazırlayan: Prof. Dr. İnci Enginün, Atatürk Kültür ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1989.
• Tevfikoğlu, Muhtar, Alî Emîrî Efendi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1989.
• Timur, Kemal, Berdel Yazarı Esma Ocak Hayatı ve Eserleri, Akademik Kitaplar Yayınları, İstanbul 2012.
• Timur, Kemal, “İki Münevverin Dostluğu: Peyami Safa - Cahit Sıtkı”, Erdem Dergisi, Peyami Safa Özel Sayısı, Erdem Atatürk Kültür Merkezi Dergisi, Sayı: 62, Ankara Nisan 2012.
• Tunca, Arda: http://ardatunca.blogspot.com.tr/2011/12/edebiyat-ve-mekân.html
• Uyguner, Muzaffer, Cahit Sıtkı Tarancı: Hayatı, Sanatı, Eseri, İstanbul 1966.
• Yener, Ali Galip, http://www.edebistan.com/index.php/aligalipyener/mekaninpoetikasi-baglaminda-yazar- ve-evi/2012/06/
• Ziya Gökalp, Hazırlayan: Fevziye Abdullah Tansel, Limni ve Malta Mektupları, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1965.