VÂHİDÎ’NİN KISSA-İ SEYYİD CÜNEYD VE REŞÎDE-İ ARAB VE SERGÜZEŞT-İ ÎŞÂN TERCÜMESİ1 ÜZERİNE

Yıl 2016, Sayı: 16, 442 - 450, 01.09.2016

Özkan Ciğa

Öz

Manzum eserler kadar ön planda olmasa bile edebî zevke hitap eden oldukça değerli mensur eserlerin de kaleme alındığı bilinmektedir. Mensur ve manzum olarak kaleme alınan hikâyeler, kültür taşıyıcısı olarak meddahlar vesilesiyle nesilden nesile anlatıla gelmiştir. İnsanda edebî zevk uyandıran hikâyeler vasıtasıyla okura/dinleyicilere İslâmî kaideler ve İslâm ahlakı, tarih, vatan ve insan sevgisi, gelenek ve görenek anlatılmış ve hikâyeler okurun/dinleyicinin yaşam boyunca ders alacağı bir nasihat kitabı olarak zihinlerde yer edinmiştir. Bunlardan biri 16. yüzyılda Vâhidî/Abdülvâhid Çelebi tarafından Farsçadan Türkçeye tercüme edilmiş Kıssa-i Seyyid Cüneyd ve Reşîde-i Arab adlı mensur bir aşk hikâyesidir. Tarihî şahsiyetlerin de kurgunun içine dâhil edildiği hikâye, İslamiyet’ten sonra geniş bir coğrafyada geçmektedir. Söz konusu çalışmada bu eserin nüshaları, dil ve üslûp özellikleri, eserin sebeb-i te’lîfi ve muhtevası ele alınarak eser günümüz bilim dünyasına tanıtılmaya çalışılacaktır

Anahtar Kelimeler

Vâhidî, Kıssa-i Seyyid Cüneyd ve Reşîde-i Arab, Mensur Hikâye

ABOUT VÂHİDÎ’S TRANSLATION KISSA-İ SEYYİD CÜNEYD AND REŞÎDE-İ ARAB AND SERGÜZEŞT-İ ÎŞÂN

Öz

The value of the poetic works in Classical Turkish literature is certainly a real. Also, prose works which people read them for aesthetic pleasure were wrote in Classical Turkish literature. The stories that write in poetic and prose have been came upto now by storyteller as culture carrier. Stories that inspiring literary pleasure have been told readers and audiences Islamic rule and Islamic ethics, history, patriotism and love of people , traditions and customs. The story one of them is love story Kıssa-i Seyyid Cüneyd ve Reşîde-i Arab that translated from Persian to Turkish by Vâhidî/Abdülvâhid Çelebi in 16th Century. The events occur a wide palce in this story that is included historical figures in in fiction. The aim of this paper to introduce this story after to look over language and style features, due to the of writing and content of story

Anahtar Kelimeler

Vâhidî, Kıssa-i Seyyid Cüneyd and Reşîde-i Arab, Prose Story

Kaynakça

• ARSLAN, Mustafa Uğurlu (2015). Türk Edebiyatı’nda Temîmü’d-Dârî Hikâyeleri (İnceleme-Metin), Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı (Basılmamış Doktora Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Ahmet Tanyıldız), Diyarbakır.
• BALCI, Rüştü (2015). Katip Çelebi Keşfü’z-Zunûn An Esâmi’l-Kütübi ve’l-Fünûn, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• BİNGÖL, Ulaş (2013). “Hüsn ü Aşk Mesnevisinde Şahısların Dünyası”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 2/4 2013 s. 206-229, TÜRKİYE.
• BORATAV, Pertev Naili (2002). Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği, Tarih Vakfı Yurt Yayınları Yayınları, İstanbul.
• CANIM, Rıdvan (2000). Latîfî Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ (İncelemeMetin), Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara.
• ÇALDAK, Süleyman (2010). Nergisî ve Nihâlistân’ı, Kesit Yayınları, İstanbul.
• ÇALDAK, Süleyman (2006). “Eski Türk Edebiyatında Nesir”, Eğitim Dergisi, s.74-90.
• DEVELLİOĞLU, Ferit (2000). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara.
• DİLÇİN, Cem (1991). Mes’ûd bin Ahmed Süheyl ü Nev-Bahâr (İnceleme-Metin-Sözlük) Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara.
• KARAMUSTAFA, Ahmet T. (2004). “Menâkıb-ı Hoca-i Cihân”, TDV İslam Ansiklopedisi TDV Yayınları, Ankara c. 29, s. 108-110.
• KARAMUSTAFA, Ahmet T. (1993). Vâhidî’s Menâkıb-ı Hˇâce-i Cihân ve Netice-i Cân (Tenkidli metin, Tahlil, Tıpkıbasım), Harvard Üniversitesi Yakındoğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü, USA.
• KAVRUK, Hasan (1998). Eski Türk Edebiyatında Mensur Hikâyeler, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• KAVRUK, Hasan, İskender Pala (1998). “Hikâye (Türk Edebiyatı/ Divan Edebiyatı)” TDV İslam Ansiklopedisi TDV Yayınları, c.17 s. 491-493.
• KUTLUK, İbrahim (2014). Kınalı-zâde Hasan Çelebi Tezkiretü’ş-Şuarâ,Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• LEVEND, Agah Sırrı (1967). “Divan Edebiyatında Hikâyeler” TDAY Belleten. s. 71-117.
• MAZIOĞLU, Hasibe (1985). “Divan Edebiyatında Hikâye” Doğumunun Yüzüncü Yılında Ömer Seyfettin, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara.
• ÖZKAN, Mustafa (2000). Türk Dili’nin Gelişme alanları ve Eski Anadolu Türkçesi, Filiz Kitabevi, İstanbul.
• PARLATIR, İsmail (2014). Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Yargı Yayınevi, Ankara.
• SAMİ, Şemseddin (2004). Kâmûs-ı Türkî, Çağrı Yayınları, İstanbul.
• TANYILDIZ, Ahmet (2007). “Süreli Yayınlar Bağlamında Bazı Çeviri Yazı Sorunları.” Turkish Studies/ Türkoloji Araştırmaları, Volume 2/3 Summer, s. 526-534. Tarama Sözlüğü (2009). Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• TATCI, Mustafa, Cemal Kurnaz (2009). Bursalı Mehmed Tâhir Osmanlı Müellifleri, Bizim Büro Basımevi, Ankara.
• TUĞLUK, İbrahim Halil (2008). “XVII.Yüzyıla Ait Harekeli İki Metinde Bazı İmla Özellikleri”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 3/6 s. 612-630.
• TULUM, Mertol (2011). 17. Yüzyıl Türkçesi ve Söz Varlığı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• TÜRK, Abdullah (2009). Vâhidî’nin Kitâb-ı Hace-i Cihân ve Netîce-i Cân Adlı Eseri (İnceleme-Metin), (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı (Danışman: Prof. Dr. Turgut Karabey), Erzurum.
• Türk Edebiyatı Tarihi (Edt. Talat Sait Halman, Osman Horata vd.) (2007). “Mensur Hikâyeler” (hzl. Hasan Kavruk) Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İstanbul c.2 s. 73- 80/ 309-318/ 563-566.
• ÜNVER, İsmail (1993). “Çevriyazıda Yazım Birliği Üzerine Öneriler”, Türkoloji Dergisi, C XI, S 1, s.51-89.
• YAZAR, Sadık (2011). Anadolu Sahası Klâsik Türk Edebiyatında Tercüme ve Şerh Geleneği, (Basılmamış Doktora Tezi) İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı (Danışman: Prof. Dr. M. A. Yekta SARAÇ), İstanbul.
• YAZICI ERSOY, Habibe (2011). “Vahidi’nin Cinanü’l-Cenân Adlı Eserinde İmla ve Dil Özellikleri.” Gazi Türkiyat, Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, c.9, s.165-186.
• YILMAZ, Hasan (2009). Vâhidî’nin Cinânü’l-Cenân’ı (İnceleme-Metin), (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı (Danışman: Prof. Dr. Âdem CEYHAN), Manisa.