ÇEVİRİDE EŞDEĞERLİK BAĞLAMINDA NECÎB EL-KÎLÂNÎ’NİN ‘EN-NİDÂU'LHÂLİD’ ADLI ROMANININ TÜRKÇE ÇEVİRİLERİNİN DEĞ

Yıl 2021, Sayı: 26, 65 - 82, 25.02.2021

Halil İbrahim Şanverdi

Öz

Çeviri, çeşitli kültürlerin buluşmasına imkân veren en önemli etkinliklerden biridir. Kültürleri buluşturan ve
kültürlerarası ortak bir dil oluşturan çeviri etkinliği sonucunda ortaya çıkan hedef metinden beklenilen, kaynak metni en
yakın şekilde yansıtabilmesidir. Çeviride kaynak ve hedef metnin yakınlık durumu eşdeğerlik kavramıyla ifade
edilmektedir. Edebi çeviride eşdeğerlik sağlamadaki amaç, kaynak metnin okuyucusunda bıraktığı etkinin bir benzerini
hedef metin okuyucusunda bırakmaktır. Şüphesiz her dil birbirinden farklı özelliklere sahiptir ve her anlam farklı şekillerde
oluşturulur. Diller arası farklılığı gidermek yani eşdeğerliği oluşturabilmek için çevirmene önemli bir görev düşmektedir.
Özellikle edebi çeviride çevirmenin hem kaynak hem de hedef dil kültürüne hâkim olması iki dil arasında eşdeğer bir çeviri
metin oluşturulması açısından önemlidir. Modern Arap edebiyatı yazarlarından Necîb el-Kîlânî’nin bugüne dek on üç
romanı Türkçeye çevrilmiştir. Bu çalışmada yazarın Arapçadan Türkçeye çevrilmiş olan ‘en-Nidâu’l-hâlid’ romanından
seçilen örnek metinler, iki farklı çevirmen tarafından ortaya konulan hedef metinlerle karşılaştırmalı olarak çeviri
eşdeğerliği bağlamında değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arapça-Türkçe çeviri, Çeviride eşdeğerlik, Edebi çeviri, Necîb el-Kîlânî, en-Nidâu’l-hâlid.

Kaynakça

• Abdulhâlik, Nadir Ahmed (2010), eş-Şahsiyetu’r-Rivâiyye Beyne Ali Ahmed Bâkesîr ve Necîb el-Kîlânî, Dâru’l-’ilm ve’l-îmân, Disûk.
• Aksoy, N. Berrin (2002), Geçmişten Günümüze Yazın Çevirisi, İmge Yayınları, Ankara. Aktaş, Tahsin (1996), Çeviri İşlemine Genel Bir Bakış, Orsen Yayıncılık, Ankara.
• Aktaş, Tahsin (1999), "Yazın Çevirisi, İşlevi ve Özellikleri", Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, S.19(13), s. 41-51.
• Dağbaşı, Gürkan (2017), "Arapçadan Türkçeye Yapılan Şiir Çevirilerinde Nitelik Sorunu", 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, S.6(16), s. 177-195.
• Doğru, Erdinç (2011), Dilin Derin Devleti Deyimler, Fecr Yayınları, Ankara.
• el-‘Arînî, Abdullah bin Salih (2005), El-İtticâhu’l-İslâmî fi e’mâl Necîb el-Kîlânî elKasasiyyâ, Dâr Kunûz İşbîlyâ, Riyad.
• el-Farahaty, Hanem (2015), Arabic-English-Arabic Legal Translation, Routledge Press, New York.
• el-Kîlânî, Necîb (1981), en-Nidâu’l-Hâlid, Muessetu’r-Risâlâ, Beyrut.
• el-Kîlânî, Necîb (2010), Özgürlük Çağrısı, (Çev. Ramazan Ege), İzmir.
• el-Kîlânî, Necîb (1996), Hürriyet Çığlığı, (Çev. Ahmet İyibildiren), Uysal Yayıncılık, Konya.
• el-Kîlânî, Necîb (2016), Muzekkiratu’l-Kîlânî, Dâru’s-Sahvâ, Kahire.
• ’Enânî, Muhammed (2003), et-Tercemetu’l-edebiyye beyne-nazariyye ve’t-tatbîk, Dâru Nûbâr, Kahire.
• Göktürk, Akşit (2016), Çeviri: Dillerin Dili, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Grossman, Edith (2017), Çeviri Neden Önemlidir?, (Çev. Ayşe Ece,), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• How many languages are there in the world? (2018), "Ethnologue Languages of The World", https://www.ethnologue.com/guides/how-many-languages (Erişim Tarihi: 10.08.2018).
• İşler, Emrullah ve Yıldız, Musa (2018), Arapça Çeviri Kılavuzu, Akdem Yayınları, İstanbul.
• Karavı̇n, Harika (2016), "Çeviri Kuramları Bağlamında Eşdeğerlik Kavramının İzini Sürmek", Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, S.12, s.125-144.
• Kurt, Gülfem (2019), Necîb Mahfûz Romanlarının Arapçadan Türkçeye Çevirilerinin Erek Odaklı Çeviri Kuramı ve Çeviri Stratejileri Açısından İncelenmesi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Lahlali, el-Mustafa. ve Abu Hatab, Wafa (2014), Advanced English-Arabic Translation A Practical Guide, Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Mansûr, Muhammed. Ahmed (2006), et-Terceme Beyne’n-Nazariyye ve’t-Tatbîk, Dâru’lKemâl, Kahire.
• Newmark, Peter (1988), A Textbook of Translation, Shanghai Foreign Language Education Press, New York.