‘KIRANTA’ KELİMESİNİN KÖKENİNE DAİR

Year 2018, Volume: 12 Issue: 22, 109 - 118, 31.05.2018

Ferdi Güzel

Abstract

Kıranta kelimesi bilim adamlarının büyük bir çoğunluğuna göre İtalyanca quaranta “kırk” kelimesinden gelmektedir. Kelimenin yabancı kökenli olduğu hakkındaki görüşün temelinde “anta” unsurunun mevcut bilgiler ile Türkçede açıklanamayışı yatmaktadır. Kelime bu sebeple yabancı bir kaynağa bağlanmış fakat İtalyanca bir sayı adının nasıl olup da Türkçede “saçı, sakalı ağarmaya başlamış, orta yaşlı adam” anlamını kazandığı açıklanamamıştır. Kelime, kır kökünden benzerlik, küçültme işlevi taşıyan +AntA birleşik eki ile türemiştir. Türkiye Türkçesi yazı dilinde bulunmayan, Türkiye Türkçesi ağızlarında birkaç kelime türetmiş olan +AntA eki; yakınlık, benzerlik, genişletme, küçültme işlevi taşıyan +Aŋ (+An) eki ile küçültme eki +tA’nın birleşmesiyle oluşmuştur. Türkiye Türkçesi ağızlarında kır kökünden türemiş, kıranta ile aynı anlamı taşıyan ġırmansı, gırcıman gibi kelimelerin de bulunması, az da olsa +AntA eki ile türemiş başka kelimelerin de mevcut olması kelimenin Türkçe olduğunu gösteren önemli delillerdir.

Keywords

+AntA, etimoloji, kıranta

References

• TDK (2015), Türkçede Batı Kökenli Kelimeler Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
• TİETZE, Andreas (1952). Die formalen Veränderungen an neueren europäischen Lehnwörtern im Türkischen. Oriens, 5(2), 230-268.
• TOKER, Mustafa (2003). W. Radloff’un ‘Opıt Slovarya Tyurkskiḫ Nareçiy’ Adlı Eseri ve Eserde Geçen Tatar Lehçesine Ait Kelimelerin İncelenmesi. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
• UYGUR, C. Vedat (1994). Kırgız, Kazak, Karakalpak Türkçelerinde İsim. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• ÜNAL, Ergül (2010). Reşadiye ve Yöresi Ağızları. Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi.