An Area of Transcendental National Identity in Turkish Teaching: The Sack of The House of Salur Kazan

Year 2020, Issue: 21, 175 - 199, 20.03.2020

Dilek Ünveren

https://doi.org/10.30767/diledeara.647148

Abstract

Discourse analysis, which has taken an important place in linguistic studies recently, is referred to as a multidisciplinary area. The Greek word canon was used to describe the concept of constitution, but over time it has been used as a trusted list of approved and accepted books. In this context, in this study, the place of canons was explained in the context of national consciousness, literary works and language. The Sack of the House of Salur Kazan, an Epic from the book of Dede Qorqut, one of the masterpieces of Turkish literature, was analysed through discourse analysis in the search for new meanings and interpretations. It was explained how some actions were carried out through language that was built in the discourse and the context in which it was used. Emotional intonation of the text and ideological and socio-cultural structures and connections containing some social codes were expressed. The main focus of the topic, the network of relations created by language, the ways in which social institutions are made effective and the social reality built through language were shown. We reached the conclusion that it is necessary to address the issues such as language, national identity, and collective consciousness by analysing texts through discourse analysis in learning environments, notably in Turkish courses.

Keywords

Turkish education, Dede Qorqut, Salur Kazan, canon, discourse analysis

Türkçe Öğretiminde Aşkın Bir Millî Kimlik Alanı:Salur Kazan’ın Evinin Yağmalandığı Destan

Abstract

Günümüzde özellikle dilbilim çalışmaları içerisinde önemli bir yer edinen söylem çözümleme çalışmaları; çok disiplinli bir alan olarak ifade edilmektedir. Yunanca asıllı kanon sözcüğü ise önceleri anayasa kavramı yerine kullanılırken zaman içinde onaylanmış, kabul edilmiş kitapların güven duyulan listesi anlamında kullanılmaya başlanmıştır. Bu bağlamda, bu çalışmada millî bilinç, edebî eser ve dil ilişkisi bağlamında kanonların yeri ifade edilmiş; Türk edebiyatının başyapıtlarından Dede Korkut Kitabı’nın ikinci anlatısı olan Salur Kazan’ın Evinin Yağmalandığı Destan bu olgu üzerine, konunun anlamca ortaya koyduğu ana yönelim göz ardı edilmeden söylem çözümleme yöntemiyle yeni bir anlam arayışı içerisinde incelenmiş, söylemde inşa edilen dil ile kullanıldığı bağlam içerisinde birtakım eylemlerin nasıl gerçekleştirildiği açıklanmıştır. Metnin duygusal tonlaması ile ideolojik ve toplumsal birtakım kodlar barındıran sosyo-kültürel yapıları ve bağlantıları ifade edilmiştir. İşlenen konunun anlamca ortaya koyduğu ana yönelim, dilin meydana getirdiği ilişkiler ağı, dil ile inşa edilen sosyal gerçeklik ve toplumsal kurumların ne şekilde etkin kılındığı gösterilmiştir. Özellikle Türkçe dersi için bu çözümleme yöntemi ile metinlerin çözümlenerek öğrencilerin derin anlamları keşfetmelerinin sağlanmasının hedef kazanımlar açısından oldukça faydalı olabileceği ve öğrenme-öğretme sürecinde dil, millî kimlik, toplumsal ortak biliş alanı ve milletleşmenin bu şekilde metinler üzerinden aktarılması adına ifade edilen olguların eğitim için oldukça önemli çıktıları olacağı sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Dede Korkut, Salur Kazan, kanon, Türkçe öğretimi, söylem çözümlemesi

References

• Akarsu, Bedia. Dil-Kültür Bağlantısı. İstanbul: İnkılap, 1998.
• Aksan, Doğan. En Eski Türkçe’nin İzleri. İstanbul: Bilgi, 2000.
• Anar, Turgay. “Türk Edebiyatında Edebiyat Kanonu: Kanon, Kanona Girmek ve Kanona Müdahale”. FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi 1 (Bahar 2013): 40-78
• Assmann, Jan. Kültürel Bellek: Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. (çev. Ayşe Tekin). İstanbul: Ayrıntı, 2001.
• Atay, Hakan. “Söylem Analizi Kavramının Yapıları ve İşlem Akışı”. (Ed. Atilla Yüksel, Burak Mil, Yasin Bilim).
• Nitel Araştırma: Neden, Nasıl, Niçin içinde (169-180). Ankara: Detay, 2007.
• Başçı, Pelin. ‘Yerli Edebiyat, Yurdun Edebiyatı; Herkes Onu Okumalı: Türk Edebiyatı Kanonu Ve Ulusal Kimliğin Sınırları.’’, Pasaj, (6), s. 44-69, Kasım/2007, Mayıs/2008
• Bayat, Fuzuli. “Dede Korkut Kitabı’nda Devletçilik”. Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni. (Haz. Alev Kahya Birgül ve Aysu Şimşek Canpolat). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, 2000, 63-77
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Ansiklopedisi. İstanbul: Etik, 2003
• Duymaz, Ali. “Kıpçak Sahası Türk Destanlarında Bir Oğuz Alpı: Salur Kazan”. Milli Folklor 31-32, 1996: 49-59
• Ekici, M. “13. Dede Korkut Destanı: “Salur Kazan’ın Yedi Başlı Ejderhayı Öldürmesi” Boyunu Beyan Eder Hanım Hey!”. Milli Folklor 16, 2019: 5-13.
• Eliuz, Ülkü. “İmge ve Göstergeler Uzamı: Dede Korkut Hikâyeleri”. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi 15 (2) (Kış 2015):75-88
• Ercilasun, A. Bican. “Salur Kazan Kimdir”. Milli Folklor, 7 (56), (Kış 2002), 22-33
• Ergin, Muharrem. Dede Korkut Kitabı. İstanbul: Boğaziçi, 2017.
• Gökyay, Orhan, Şaik. “Dede Korkut Hikâyeleri ve Önemi”, Türk Dili-Türk Halk Edebiyatı Özel Sayısı 207, 1963: 424-435
• Günay, Veli, Doğan. Söylem Çözümlemesi. İstanbul: Papatya, 2013.
• Güvenç, Bozkurt. Kültürün abc’si, İstanbul: YKY, 2018.
• Harris, Z. S. “Discourse Analysis”. Language 28, 1952: 1–30
• İmer, Kamile; Kocaman, Ahmet ve Özsoy, Sumru. Dilbilim Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, 2011.
• Jusdanis, Gregory. Gecikmiş Modernlik ve Estetik Kültür. (çev. Tuncay Birkan) İstanbul: Metis, 1998.
• Kaplan, Mehmet. Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar 3, Tip Tahlilleri. İstanbul: Dergâh, 2005.
• Köktürk, Miray. Millet ve Milliyetçilik, İstanbul: Ötüken Yayınları, 2016.
• Köprülü, M. Fuad. Türk Edebiyatı Tarihi, Ankara: Akçağ, 2003.
• Oğuz, M. Öcal. “Dede Korkut Kitabı’nda Sosyal Çevre İçinde Ozan”, Milli Folklor 37 (Bahar 1998):36-38.
• Özünel Ölçer, Evrim. “Halk Anlatılarında Armağan-Erginlenme İlişkisi”, Gazi Türkiyat 12, Bahar 2013: 59-65 Sepetçioğlu, M. Necati. Karşılaştırmalı Türk Destanları. İstanbul: İrfan, 1998.
• Sözen, Edibe. Söylem Belirsizlik Mübadele Bilgi Güç ve Refleksitivite, Birleşik Dağıtım: İstanbul, 2014.
• Tekin, Talat (2008). Orhon Abideleri. Ankara: TDK, 2008.
• Togan, Zeki Velidî. “Türk Destanlarının Tasnifi”, Atsız Mecmua 2, 1931:27-28
• Ünveren Kapanadze, Dilek. “Kimlik İnşasında Söylem Aracı Olarak Eğitim ve Çocuk Edebiyatı”. (Ed. Tarkan Yazıcı ve Onur Hayırlı) Eğitim Bilimleri Alanında Yenilikçi Yaklaşımlar içinde (281-313). Ankara: Gece Akademi, 2018.
• Yöntem, Ali Canip. Épopée. İstanbul: Devlet Matbaası, 1930.