The Qur’an’s Sensitivity to Terminology: The Case of al-Yahūd

Year 2025, Volume: 2 Issue: 2, 83 - 103, 31.10.2025

Gamze Otrakçıer

Abstract

The Qur’an, while being a significant source in the context of the history of religions, is not a book of religious history, nor does it aim to provide comprehensive information about religious traditions. Nevertheless, as it clearly conveys the message of monotheism, it also refers to various belief systems. In the narratives it conveys, the Qur’an meticulously references the terminology of the time in which the events occurred. This careful use of terms often reflects specific periods, geographies, cultures, or particular usages. Research has shown that the expressions used in the Qur’anic narratives closely correspond to the terminology in use during the time the events took place. In this regard, examining the Qur’an’s sensitivity to terminology should be recognized as a valuable contribution to the field of religious history. The Qur’an pays great attention to naming people, places, objects, and other elements in accordance with how they were known at the time the events occurred. This demonstrates that the Qur’an relies on historical reality when conveying information about past communities. It is evident that the Qur’an does not use terminology arbitrarily, and this warrants a dedicated analysis. Based on these considerations, an investigation into the term al-Yahūd allows for hypotheses suggesting that it may carry a particular significance. For instance, it is plausible that the term al-Yahūd specifically refers to the Jews of the Hijaz. This study explores the indicators suggesting that al-Yahūd may denote the Hijaz Jews. Therefore, the aim of this research is to examine the term al-Yahūd, one of the designations the Qur’an uses to describe the Jews, in the context of the Qur’an’s terminological precision. Within the scope of the study, it is argued that the words used in the Qur’an carry both conceptual and contextual value, and the term al-Yahūd, which is believed to reflect a special usage, is analyzed accordingly.

Keywords

Alladhīna Hādū , al-Yahūd , Hijaz Jews , Hūdan , Jew

Kur’an’ın Kavram Hassasiyeti: el-Yehud Örneği

Abstract

Kur’an-ı Kerim, dinler tarihi açısından önemli bir kaynak olmasının yanı sıra dinler tarihi kitabı değildir ve dini gelenekler hakkında bilgi verme amacı gütmemektedir. Bununla birlikte Kur’an, tevhid mesajını açık bir şekilde ortaya koyarken farklı inanç sistemlerinden de söz etmektedir. Kur’an aktardığı kıssalarda olayların gerçekleştiği döneme ait kavramlara titizlikle atıf yapmaktadır. Zira Kur’an’ın kavramları kullanma titizliği kimi zaman döneme, coğrafyaya, kültüre veya özel bir kullanıma işaret etmektedir. Yapılan araştırmalar kıssalarda geçen ifadelerin, olayların yaşandığı dönemdeki kullanımlarla birebir örtüştüğünü ortaya koymaktadır. Bu bağlamda Kur’an’ın kavram hassasiyetinin irdelenmesinin dinler tarihi alanına sağlayacağı katkı göz ardı edilmemelidir. Kur’an’da bahsi geçen olayların gerçekleştiği zaman esas alınarak şahıs adı, yer adı, nesne ve bunun gibi hususlar hangi isimle anılıyorsa Kur’an bu hususa büyük bir özen göstermektedir. Böylece Kur’an’ın, geçmiş toplumlara ilişkin bilgileri muhataba aktarırken tarihi gerçekliği esas aldığı anlaşılmaktadır. Kur’an’da kavramların gelişi güzel kullanılmadığı ve bu sebeple ayrı bir değerlendirmeyi hak ettiği ortadadır. Bahsi geçen hususlar dikkate alınarak yapılan inceleme el-Yehud isimlendirmesinin özel bir anlama gelebileceğini ortaya koymaktadır. Söz gelimi el-Yehud adlandırması ile Hicaz Yahudilerinin kastedilmiş olması mümkündür. Çalışmada el-Yehud’un Hicaz Yahudileri olabileceğini gösteren hususlar incelenmektedir. Dolayısıyla bu çalışma, Kur’an-ı Kerim’in Yahudileri tanımlamak için kullandığı kavramlardan biri olan “el-Yehud” isimlendirmesini Kur’an’ın kavram hassasiyeti bağlamında incelemeyi hedeflemektedir. Çalışma kapsamında, Kur’an’ın yer verdiği sözcüklerin kavramsal ve bağlamsal değer taşıdığı, özel bir kullanım olduğunu düşündüğümüz “el-Yehud” isimlendirmesi üzerinden işlenmektedir.

Keywords

Ellezîne Hâdû , el-Yehud , Hicaz Yahudileri , Hûden , Yahudi

References

• Adam, Baki. “Üzeyir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42/401. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Adam, Baki. Yahudilik ve Hıristiyanlık Açısından Diğer Dinler. İstanbul: Pınar Yayınları, 2. Basım, 2015.
• Adam, Baki. Yahudilik ve Hıristiyanlık Açısından Kur’an’ın Tartışmalı Konuları. İstanbul: Pınar Yayınları, 2011.
• Alıcı, Mehmet. “Cahiliye Arabı Bir Peygamber Bekliyor muydu? Âtıl Tanrı/Deus Otiosus Bağlamında Cahiliye Dönemi Peygamber Algısı”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 59/1 (2018), 117-154.
• Alî b. Hamdûn, Muhammed b. el-Hasen b. Muhammed. et-Teẕkiretü’l-Ḥamdûniyye. Beyrut: Dârü’s-Sadr, 1417.
• Altınel, Tolga Savaş. “Kur’an’ın Kavram ve Bağlam Hassasiyetine Bir Örnek Olarak İdris Peygamber”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 61/1 (2020), 1-29.
• Demirci, Kürşat. “Yahudi Mistisizminin Temel Özellikleri ve Gelişimi”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 1/4 (01 Aralık 2012), 7-18.
• Ebu Hilâl, Enes Abdülhadi. Divân el-Haris b. Abbâd. Abu Dhabi: Hey’et Abu Dhabi es-Sekafe ve Turas, 2008.
• El-Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. Sahih-i Buhârî tercüme ve şerhi. çev. Hasan Yıldırım. 11 Cilt. İstanbul: Sağlam Yayınevi, 2009.
• El-Cevherî, Ebû Nasr İsmâîl b. Hammâd. Tâcü’l-luġa ve ṣıḥâḥu’l-ʿArabiyye. thk. Ahmed Abdülgafûr Attâr. Beyrut: Dârü’l-İlim lil-Meleyin, 1987.
• El-Dabbî, Ebü’l-Abbâs Mufaddal b. Muhammed b. Ya’lâ ed. Mufaddaliyyât. thk. Ahmed Muhammed Şakir - Abdüselam Muhammed Harun. Kahire: Dârü’l-Maarif, 6. Basım, ts.
• El-Ezherî, Muhammed b. Ahmed. Tehzîbü’l-Luga. thk. Muhammed Murip. Beyrut: Dârü’l-İhya el-Turasü’l-Arabî, 2001.
• El-Fârâbî, Ebû İbrâhîm İshâk b. İbrâhîm. Dîvânü’l-edeb. ed. Ahmed Muhtâr Ömer. Kahire: Dârü’l-Şâ’b, 2003.
• El-Ferâhîdî, Ebû Abdirrahmân el-Halîl b. Ahmed b. Amr b. Temîm. Kitâbü’l-Ayn. thk. Mehdi el-Mahzûmî, İbrahim es-Sâmirâî. 8 Cilt. Mektebet’ül-Hilal, ts.
• El-Hamevî, Ebû Abdillâh Şihâbüddîn Yâkūt b. Abdillâh. Mu’cemü’l-büldân. Beyrut: Dârü’s-Sadr, 2. Basım, 1995.
• El-İsfahânî, Ebü’l-Kāsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal er-Râgıb. Tefsîru Râġıb el-İsfahânî. thk. Muhammed Abdulaziz Besyunî. 5 Cilt. Külliyyetü’l-Âdâb, 1999.
• El-Kālî, Ebû Ali. el-Bâriʿ fi’l-luġa. thk. Haşim el-Tâ’n. Beyrut: Dârü’l-Hadarat el-Arabiyya, 1975.
• Et-Tâlekānî, Ebü’l-Kāsım İsmâîl b. Abbâd b. el-Abbâs. el-Muḥîṭ fi’l-luġa. thk. Muhammed Hasan Âlü Yâsîn. 11 Cilt. Beyrut: Alime’l-Kitap, 1994.
• Goitein, S.D. Encyclopaedia of Islam, Second Edition. ed. P. Bearman, vd., 23 Haziran 2023. https://referenceworks.brillonline.com/entries/encyclopaedia-of-islam-2/*-SIM_1196
• Gürkan, Salime Leyla. Anahatlarıyla Yahudilik. Ankara: İsam Yayınları, 5. Basım, 2019.
• Gürkan, Salime Leyla. İbrâhim’den Ezra’ya İsrailoğulları Tarihi: Yahudi ve İslam Kutsal Metinleri ve Tarihî-Arkeolojik Bilgiler Işığında. İstanbul: İsam Yayınları, Gözden geçirilmiş 2. Basım, 2019.
• Gürkan, Salime Leyla. “Temel Kavramlar”. Kur’an’da Yahudiler. ed. Ömer Faruk Harman. 29-121. İstanbul: Kuramer Yayınları, 2019.
• Gürkan, Salime Leyla. “Yahudi̇”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43/182-184. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Harvey, Graham. The True Israel: Uses of the Names Jew, Hebrew and Israel in Ancient Jewish and Early Christian Literature. Boston- Leiden: Brill, 2001.
• İbn Düreyd, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasen. el-Cemhere. Beyrut: Dârü’l-İlim lil-Meleyin, 1987.
• İbn Manzûr, Muhammed. Lisânü’l-ʿArab. Beyrut: Dârü’s-Sadr, 3. Basım, 1993.
• İbn Meymun, Muhammed b. Mübarek b. Muhammed. Müntehe’ṭ-ṭaleb min eşʿâri’l-ʿArab. Beyrut: Dârü’s-Sadr, 1999.
• İbn Sîde, Ebü’l-Hasen Alî b. İsmâîl ed-Darîr el-Mürsî. el-Muḥkem ve’l-muḥîṭü’l-aʿẓam. thk. Abdülhamid Hindavî. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2000.
• İmruü’l Kays b. Hucr. Dîvân İmruü’l Kays. thk. Abdurrahman Mustavi. Beyrut: Dârü’l-Marife, 2. Basım, 2004.
• Jeffery, Arthur. The Foreign Vocabulary of the Qur’ān. Baroda: Oriental Institute, 1938.
• Katar, Mehmet. “Kur’an Kıssaları Bağlamında Yahudi (İsrail) Tarihi”. Kur’an’da Yahudiler. ed. Ömer Faruk Harman. 123-276. İstanbul: Kuramer Yayınları, 2019.
• Kılıçaslan, Mustafa. Kur’an açısından İsrâiloğulları ve Yahudilik. Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2023.
• Kılıçaslan, Mustafa. Kur’an’da İsrailoğulları ve Yahudilik. Ankara: Fecr Yayınları, 2023.
• Koehler, Ludwig - Baumgarter, Walter. The Hebrew and Aramaic Lexicon of the Old Testament. Leiden: Brill, 1995.
• Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. çev. Hayrettin Karaman vd. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 3. Basım, 2007.
• Kutsal Kitap Eski ve Yeni Antlaşma (Tevrat, Zebur, İncil). İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi & Yeni Yaşam Yayınları, 2016.
• Meral, Yasin. “‘Biz Yaḥyā ismini daha önce kimseye vermedik!’ (19/Meryem:7)”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 58/1 (2017), 213-223.
• Meral, Yasin. Samiri’nin Buzağısı. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2018.
• Meral, Yasin. Yahudi Kaynakları Işığında Yahudilik. İstanbul: MilelNihal Yayınları, 2021.
• Meral, Yasin. “Yahudi Kaynaklarında Ararat Dağları (Tekvin, 8: 4)”. Milel ve Nihal Dergisi 11/2 (2014), 84-1001.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. Sahih-i Müslim Tercemesi ve Şerhi. çev. Ahmed Davutoğlu. 12 Cilt. İstanbul: Sönmez Yayınevi, 1978.
• Râgıb el-İsfahânî, Ebü’l-Kāsım Hüseyn b. Muhammed. el-Müfredât fî Garîbi’l Kur’ân. Mektebetu Nizar Mustafa el-Baz, ts.
• Rothkof, Aaron. “Judah”. Encyclopaedia Judaica (Second Edition). Ed. Fred Skolnik. 11/475-478. Detroit: Thomson Gale, 2007.
• Yaşar, Naif. A Semantic Study of Vocabulary of the Qur’an. 4 Cilt. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2023.
• Zeyrek, Servet. Kur’an’da Yahudilik ve İsrailoğulları. İstanbul: Bir Yayınları, 2017.
• Zeyrek, Servet. “Kur’ân-ı Kerîm’de Geçen ‘İsrailoğulları’ ve ‘Yahudiler’ Kavramlarının Değerlendirilmesi”. İsrailiyat: İsrail ve Yahudi Çalışmaları Dergisi 9 (2021), 42-74.