Arms Smuggling in Ayvalık (1890-1912)

Year 2020, Issue: 66, 250 - 262, 26.10.2020

Ercimet Sarıay

Abstract

Arms trade and smuggling have been an important problem faced by every state since the past. In the 19th and at the beginning of 20th centuries with the developments especially in science and technology, the sensitivity to the problem increased. This issue was of vital importance for the Ottoman Empire controlling vast territories. In this context, the Ottoman Empire tried to prevent arms smuggling in order to protect its territorial integrity. However, the great European powers did not hesitate to provide arms to aid to the ethnic and religious communities that rebelled against the Ottoman Empire. Ayvalık village had a lively trade in the end of 19th and at the beginning of the 20th century. In this regard, the first thing that comes to mind especially in the illegitimate way of trade was arms smuggling in almost every period. However, internal and external developments that emerged during the period under review prevented the measures taken from being effective.
The aim of this study is to reveal the dimensions of arms smuggling, smuggling routes, activities of smugglers, measures taken by the state to prevent smuggling and how the smugglers were punished in Ayvalık village in an environment of political, military and economic uncertainty. 

Keywords

Ayvalık, Arms Smuggling, Precautions, Public Order, Punishment

Ayvalık’ta Silah Kaçakçılığı (1890-1912)

Abstract

Silah ticareti ve kaçaklığı, geçmişten günümüze hemen hemen her devletin karşı karşıya kaldığı önemli sorunlardan biri olmuştur. Özellikle bilim ve teknoloji alanındaki gelişmelerin yoğunlaştığı XIX. yüzyıl ve XX. yüzyılın başlarında söz konusu soruna ilişkin hassasiyet daha da artmıştır. Osmanlı Devleti gibi geniş topraklara sahip olan ve bu toprakları kontrol etmekte zorlanan bir devlet için de bu mesele hayati bir önem arz etmiştir. Bu bağlamda Osmanlı Devleti, toprak bütünlüğünü koruyabilmek adına silah kaçakçılığını engellemeye çalışmıştır. Ancak Avrupalı büyük güçler Osmanlı Devleti’ne karşı isyan eden etnik ve dini topluluklara silah yardımında bulunmaktan kaçınmamışlardır. Hüdavendigar vilayetine tabi Karesi sancağına bağlı Ayvalık kazası, XIX. yüzyılın sonları ile XX. yüzyılın başlarında canlı bir ticarete sahip olmuştur. Bu minvalde bilhassa gayrimeşru yollardan yapılan ticaretin ilk akla geleni hemen her dönem silah kaçakçılığı olmuştur. Osmanlı Devleti, silah kaçakçılığının siyasi, ekonomik ve güvenlik boyutlarını göz önünde bulundurarak bir takım önlemler almıştır. Ancak incelenen dönemde ortaya çıkan iç ve dış gelişmeler alınan önlemlerin etkili olmasını engellemiştir. Bu çalışmanın amacı, siyasi, askeri ve ekonomik belirsizlik ortamında Ayvalık kazasında silah kaçakçılığının boyutlarını, kaçakçılık güzergâhlarını, kaçakçıların faaliyetlerini, devletin kaçakçılığı önlemek için aldığı tedbirleri ve kaçakçıların ne şekilde cezalandırıldıklarını genel hatlarıyla ortaya koyabilmektir. Çalışmada ağırlıklı olarak arşiv kayıtları ve Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesinin yanı sıra, konuyla ilişkili araştırma ve tetkik eserlerinden yararlanılmıştır.

Keywords

Ayvalık, Silah Kaçakçılığı, Tedbir, Asayiş, Cezalandırma

References

• Ahmet Cevdet Paşa. (1309). Tarih-i Cevdet (C. XI). Matbaa-i Osmaniye, Dersaadet.
• Akova, S.B. (2011). Ayvalık şehrinin nüfus özellikleri. Sosyoloji Dergisi, 22, 59-87.
• Arıkan, Z. (2011). 1909 Ayvalık hâdisesi. Belleten, 77(272), 159-189.
• Ayvalık. (1909 Temmuz 20). Tanin.
• DABOA, BEO. : 3692/276838; 3587/268964; 3577/268248; 1475/37; 492/36869; 954/71496; 3733/279940; 2988/224047; 536/40150.
• DABOA, BOA. Y. PRK. A. : 15/13.
• DABOA, C. DH. 101 / 5032.
• DABOA, DH. EUM. THR. 4/55.
• DABOA, DH. MKT. : 1563/31; 2872/55; 2887/33; 2872/83; 2856/5; 1306/1; 1161/48; 1384/118; 1398/113; 2856/5; 2877/51; 2128/96; 1782/60; 1816/132.
• DABOA, DH. TMIK. M. : 272/40; 274/3; 62/2; 272/40.
• DABOA, HR. İD. : 2131/72; 1141/55.
• DABOA, HR. TH. 263/52.
• DABOA, İ. AS. 88/48.
• DABOA, İ. DH. 1475/37.
• DABOA, İ. MTZ. GR. 12/369.
• DABOA, MV. : 62/56; 151/69.
• DABOA, Y. EE. KP. : 14 / 1324; 15/1429.
• DABOA, Y. MTV. 310/181.
• DABOA, Y. PRK. DH. 1/98.
• DABOA, Y. PRK. UM. 80/31.
• DABOA, ZB. 604/10.
• Darkot, B. (1942). Ayvalık. MEB İslam ansiklopedisi içinde (C. 2, s.78). İstanbul: MEB Yayınları.
• Erim, H. (1948). Ayvalık tarihi. Ankara: Güney Matbaacılık ve Gazetecilik.
• İlgürel, M. (1992). Balıkesir. TDV İslam ansiklopedisi içinde (C. 5, s.12-14). İstanbul, TDV Yayınları.
• Karal, E.Z. (1970). Osmanlı tarihi (C. V). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Karpat, H.K. (2010). Osmanlı nüfusu 1830-1914. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kütükoğlu, M.S. (1986). Yunan isyanı sırasında Anadolu ve adalar Rumlarının tutumları ve sonuçları. Üçüncü askeri tarih semineri – Türk Yunan ilişkileri içinde (s.133- 159). Ankara.
• McCarty, J. (2014). Ölüm ve sürgün. (F. Sarıkaya, Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• MMZC, C. 2, İ. 105, 20 Haziran 1325/3 Temmuz 1909.
• Ortaylı, İ. (2001). İmparatorluğun en uzun yüzyılı (9. Basım). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Öztop, F. (2014). II. Meşrutiyet döneminde Aydın vilayetinde sosyal yapı ve adli vaziyet (1908-1916). Yayımlanmamış doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Sarı, M. (2015). Birinci Dünya Savaşı’nda Batı Anadolu’da Rumların casusluk ve çetecilik faaliyetleri. History Studies, 7(1), 175-189.
• Sarıay, E. (2020). Osmanlı’da silah kaçakçılığı üzerine bir değerlendirme (1908-1910). H. S. Kıroğlu (Ed.), Sosyal, beşeri ve idari bilimler alanında akademik çalışmalar (Cilt 1) içinde (ss. 145-182). Ankara: Gece Kitaplığı.
• Shaw, J. S., & Shaw, E. K. (1994). Osmanlı imparatorluğu ve modern Türkiye (C. II). İstanbul: e Yayınları.
• Sonyel, S. R. (2014). Osmanlı devleti’nin yıkılmasında azınlıkların rolü. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Şanizade M. Ataullah Efendi. (1274). Şanizade tarihi (C. IV). Dersaadet.
• Togral, Ö. (2019). Osmanlı Kudüs’ünde kaçakçılık faaliyetlerine genel bir bakış (1886-1914). Journal of Islamicjerusalem Studies, 19(3), 375-388.
• Tunçay, M, & Zürcher, E. J. (2002). Osmanlı İmparatorluğu’nda sosyalizm ve milliyetçilik (1876-1923) (2. Basım). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yerasimos, S. (2002). Milliyetler ve sınırlar (Ş. Tekeli, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yılmaz, E. (2006). Türk-Yunan nüfus mücadelesi ve Ayvalık. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.