Modern Arap Edebiyatında Engelli Bireylerin Temsili: İbrahim Nasrallah ve Kilimanjaro’nun Ruhları Romanı Örneği

Year 2025, Volume: 9 Issue: 1, 66 - 84, 30.06.2025

Zehra Gülay Tokmak

https://doi.org/10.61272/duid.1632271

Abstract

Bu çalışma, İbrâhim Nasrallâh’ın Kilimanjaro’nun Ruhları adlı romanı üzerinden engelliliğin Modern Arap romanında temsiline odaklanmaktadır. Engellilik sosyal dışlanma, ayrımcılık ve baskılarla şekillenen kültürel bir tanımlamadır. Edebiyat, engelli bireylerin toplumsal rollerini ve bu bireylerin iç dünyalarını anlamamıza yardımcı olmak için önemli bir araçtır. Batı edebiyatında engellilik genellikle bir eksiklik olarak resmedilse de Arap edebiyatı bu bireylerin yaşadığı zorlukları ve başarılarını ayrıntılı bir şekilde ele almaktadır. Nasrallâh, bu eserinde bizzat yaşadığı bir tecrübenin tarihi kaydını tutmaktadır. Bu roman, Tanzanya’da bulunan ve dünyanın dördüncü en yüksek zirvesi olan Kilimanjaro Dağı’nda dokuz gün sürecek bir tırmanış öyküsünü anlatmaktadır. Romanın gerçek kahramanları olan Yasmîn en-Neccâr ve Muʿtasım Ebû Keriş’in protez bacaklarla zirveye doğru attıkları her adım, aslında özgürlüğe doğru attıkları bir adımdır. Dış dünyada olduğu gibi insan ruhunda da zirveler vardır. Eserin üçüncü engelli karakteri Ğassân’a hayat veren Ahmed ed-Devâbşe’nin ulaşmak istediği zirve ise Yahudi yerleşimcilerin işgalinden evini kurtarmaktır. Yazarına 2016 yılında Katara Arap Roman Ödülü’nü kazandıran bu roman, engelliliğin bedensel olmaktan çok ruhsal bir durum olduğunu ortaya koyan güçlü örnekler sunmaktadır.

Keywords

Arap Edebiyatı , Engellilik , Engelli Bireyler , İbrâhim Nasrallâh , Kilimanjaro'nun Ruhları Romanı

The Representation of Persons with Disabilities in Modern Arabic Literature: The Case of Ibrāhīm Naṣrallāh’s Novel Kilimanjaro Spirits

Abstract

This study focuses on the representation of disability in modern Arabic novels through the example of Kilimanjaro Spirits by Ibrāhīm Naṣrallāh. Disability is a culturally constructed concept shaped by social exclusion, discrimination, and various forms of oppression. Literature serves as a crucial medium for understanding both the social roles and the inner worlds of individuals with disabilities. While Western literature often portrays disability as a deficiency, Arabic literature tends to provide a more nuanced depiction, emphasizing the challenges and achievements of disabled individuals. In this novel, Naṣrallāh records a historical experience he personally lived through. The narrative recounts a nine-day climbing expedition on Mount Kilimanjaro, the fourth highest summit in the world, located in Tanzania. The true protagonists of this story, Yasmīn al-Najjār and Muʿtaṣim Abū Karīsh, take each step toward the summit with prosthetic legs each step symbolizing a move toward freedom. Just as there are peaks in the external world, there are also summits within the human soul. For Aḥmad al-Dawwābsha, who brings to life the novel’s third disabled character, Ghassān, the peak he wishes to reach is to reclaim his home from the occupation of Jewish settlers. This novel, which brought its author the Katara Arabic Novel Award in 2016, presents powerful examples demonstrating that disability is more a psychological condition than a physical one.

Keywords

Arabic Literature , Disability , Disabled Individuals , Ibrāhīm Naṣrallāh , Kilimanjaro Spirits

References

• Acar, Mehpare Tuba. XX. Yüzyıl Türk Romanında Engelli Karakterlerin “Küçük Ağa” Ve “Köyün Kamburu” Romanları Çerçevesinde Değerlendirilmesi. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• AJA, Aljazeera Arabic, “بعد الحكم بالمؤبد على قاتل عائلة دوابش”, Erişim 31 Ocak 2025. https://www.youtube.com/watch?v=Cka38x5kby8
• AN, Arabic News, “الفلسطينية ياسمين النجار أول متسلقة لقمة جبل كيليمانجارو بساق صناعية”, Erişim 31 Ocak 2025. https://www.youtube.com/watch?v=bGcUDcf4nD0
• Bilge, Ayşegül - Çam, Olcay. “Ruhsal Hastalığa Yönelik Damgalama ile Mücadele”. TAF Preventive Medicine Bulletin 9/1 (2010), 71-78.
• Bostancı, Ahmet. “İbrahim Nasrallah’ın Hayatı, Eserleri ve Ağras Amine Adlı Romanının İncelenmesi”. Nüsha: Şarkiyat Araştırmaları Dergisi 1/34 (2012).
• Bucuka, Yunus. “Körlük Ve Bilgelik”. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi 7/1 (2023), 95-110.
• Burcu, Esra. “Türkiye’deki Engelli Bireylere İlişkin Kültürel Tanımlamalar: Ankara Örneği”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 28/1 (2011), 37-54.
• Coleman, Diane. “Assisted Suicide and Disability”. Human Rights: Journal of the Section of Individual Rights and Responsibilities 27/1 (2000), 1-11.
• Denâvir, Futeym Ahmed. “Süveru zevi’l-iʿâka fi’l-edebi’l-ʿArabî” 33/3 (2021), 19-37.
• Denizarslanı, Yonca. “Hınç Asabiyeti Ve Kaptan Ahab: Herman Melville’in Moby-Dick’inde Amerikan Kahramanının Düşüşü”. New Era International Journal Of Interdisciplinary Social Researches 8/20 (2023), 13-33.
• Dinçer, Şükrü. “Klasik Arap Kültüründe Fiziksel Bir Engel Olarak Körlük ve Körler Etrafında Şekillenen Mizah Edebiyatı”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/1 (2023), 256-276.
• Durmuş, İsmail. “Safedî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C. 35. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• Ezraʿî, Süleymân. er-Rivâyetü’l-Cedîde fî’l-Ürdün. Amman: Vizâratü’s-Sekâfe, 1998.
• Kırgız, Mustafa. “‘Hakikat ve Mecaz Bağlamında Kur’an’da “Engellilik” İfade Eden Sözcüklerin Linguistik Analizi’”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/1 (2007), 103-117.
• Nasrallâh, İbrâhim. Ervâhu Kilimenjaro. Katar: Dâru Blumzberî, 2015.
• Nasrallâh, İbrâhim. es-Sîratü’t-Tâira. Amman: el-Müessesetü’l-ʿArabiyye li’d-Dirâsât ve’n-Neşr, 2006.
• Okur, İbrahim Alp - Akın, Banu Ayten. “Kötülüğün Doğasından Doğanın Kötülüğüne: Bir Kötülük Sorunu Olarak III. Richard”. Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi 15/30 (2022), 1186-1200.
• Pangaliyeva, Zhanargul - Güngörmez Akosman, Bengü. “Ötekileştirilmiş Beden ya da Engelliler: Sosyolojik Bir Değerlendirme”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 51 (2023), 225-241.
• PCBS, Filistin Merkezî İstatistik Bürosu. “Filistin İstatistik Bürosu’nun 3 Mart 2024 Dünya Engelliler Günü Basın Açıklaması”. Erişim 21 Aralık 2025. https://www.pcbs.gov.ps/site/lang__ar/1/default.aspx
• Reis, Özgül. “Kemal Tahir’in Köyün Kamburu Romanına Engelliliğin Sosyal Modelinden Bakmak”. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 3/2 (2020), 160-173.
• Sarı, Mehmet Ali. “İbn Habîb en-Nîsâbûrî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C. 19. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• Shakespeare, William. III. Richard. çev. Özdemir Nutku. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2007.
• SNA, Sky News Arabic.“ فلسطيني يهوى تسلق الجبال والسباحة رغم فقدانه أحد أطرافه”. Erişim 31 Ocak 2025. https://www.youtube.com/watch?v=TDCcAkHB0cs
• Snoubar, Yaser - Karataş, Kasım. “Bir Sakatlık Nedeni Olarak Savaş, Çatışmalar Ve Engelli Çocukların Hakları: Filistin Örneği”. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi 14-15/1 (2015).
• SUBU, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi. “Kilimanjaro, Tanzanya Hakkında Bilgiler”. Erişim 22 Aralık 2025. https://sertifika.subu.edu.tr/kilimanjaro-tanzanya-hakkinda-bilgiler
• Şahan, Zehra Gülay. “Modern Ediplerden İbrâhim Nasrallâh ve Ürdün Edebiyatındaki Yeri”. Düzce Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/1 (2021), 78-93.
• Şeker, Bahattin. “Notre-Dame De Paris Romanında Engelli Ve Öteki Algısı: Quasimodo Örneği”. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2 (2018), 303-315.
• Şeşen, Ramazan. “Câhiz”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C. 7. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
• Toy, Dilek - Uysal, Bilal. “Engelli Birey Algısında Çocuk Edebiyatının Önemi - İçimdeki Müzik Örneği”. Disiplinler Arası Dil Araştırmaları Dergisi 5 (2022), 43-59.
• Turşak, Musa. “Kur’an’da Bedensel Engellilikle İlgili İfadelerin Tahlili”. Bitlis İslamiyat Dergisi 3/1 (2021), 218-229.
• Tüccar, Zülfikar. “el-Maârif”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C. 27. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
• Üstün, Koray. “Engelleri Edebiyatla Aşmak: Engelli Yazarların Türk Edebiyatı Tarihine Katkıları”. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 8/21 (2020), 93-104.
• WHO. International Classification Of İmpairments, Disabilities And Handicaps. Cenova: World Health Organisation, 1980.
• Yavuz, Yusuf Şevki - Avcı, Casim. “İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C. 20. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• Yazıcı, Hüseyin. “İbn Kuteybe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C. 20. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• Yezîdî, Emîn Abdullah Muhammed el-. “Sûretü’l-iʿâka ve’l-muʿâk fi’l-müdevvenâti’ş-şaʿbiyye li Sâlim Merzûk”. Mecelletü’l-Mehra li’l-Ulûmi’l-İnsâniyye 11 (2021), 128-157.