Okul Müdürlerinin Yönetim Tarzının Okul İklimi ile İlişkisi / The Relationship of School Principals’ Management Style and School Climate

Year 2021, Volume: 12 Issue: 4, 129 - 150, 31.10.2021

Fatma Güzelgörür Hasan Demirtaş Onur Balı

https://doi.org/10.19160/e-ijer.867845

Abstract

Bu araştırmada, okul müdürlerinin yönetim tarzı ile okul iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, nicel yöntemde tarama, ilişkisel ve nedensel karşılaştırmalı modelde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemi küme örnekleme yöntemine göre seçilen 525 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak, Algılanan Müdür Yönetim Tarzı Ölçeği ve Okul İklimi Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, okullarda işbirlikli müdür yönetim tarzının daha baskın olarak algılandığı ve öğretmenlerin olumlu bir okul iklimi algısına sahip olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca işbirlikli yönetim tarzı ile okul iklimi arasında pozitif yönde ve büyük düzeyde; otoriter yönetim tarzı, ilgisiz yönetim tarzı ve karşı koyucu yönetim tarzı ile okul iklimi arasında ise negatif yönde ve orta düzeyde ilişki olduğu tespit edilmiştir. Yapılan regresyon analizi sonuçlarına göre ise, işbirlikli yönetim tarzının okul ikliminin anlamlı bir yordayıcısı olduğu ve okul iklimine ilişkin varyansın yaklaşık %41’ini açıkladığı tespit edilmiştir.

Keywords

Örgüt İklimi, Okul İklimi, Yönetim Tarzı

The Relationship of School Principals’ Management Style and School Climate / Okul Müdürlerinin Yönetim Tarzının Okul İklimi ile İlişkisi

Abstract

In this study, it is aimed to examine the relationship between school principals’ management style and school climate. The research was carried out in quantitative method with survey, relational and causal comparative model. The sample of the study consists of 525 teachers selected with the cluster sampling method. As data collection tool, Perceived School Principal Management Styles Scale and School Climate Scale were used. According to the findings of the research, cooperative management style in schools is perceived as more dominant by the teachers and the teachers have a positive school climate perception. Furthermore it was determined that there is a positive and large correlation between the cooperative management style and the school climate; and there is a negative and moderate correlation between the authoritarian management style, laissez faire management style, resistant management style and school climate. According to the results of the regression analysis, it was determined that cooperative management style is a significant predictor of school climate and explains approximately 41% of the variance regarding school climate.

Keywords

Organizational Climate, School Climate, Management Style

References

• Abdurrezzak, S., & Üstüner, M. (2020). Algılanan müdür yönetim tarzı ve içsel motivasyonun öğretmenlerin örgütsel bağlılığına etkisi. Trakya Eğitim Dergisi, 10(1), 151-168.
• Akbaba, A., & Erdoğan, H. (2014). Okul yöneticileri ve öğretmen görüşlerine göre okul ikliminin oluşması. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(5), 211-227.
• Alp, A. (2007). İlköğretim öğretmenlerinin öğrenen örgüt kültürüne ilişkin algıları (İstanbul ili örneği) (Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Argon, T., & Dilekçi, Ü. (2014). Öğretmenlerin okul müdürlerinin yönetim tarzları ve kurumsal itibara yönelik algıları arasındaki ilişki. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(2), 161-181.
• Argon, T., & Özçelik, N. (2008). İlköğretim okulu yöneticilerinin değişimi yönetme yeterlikleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(16), 70-89.
• Aydın, M. (2010). Eğitim yönetimi. Ankara: Hatipoğlu Yayınları.
• Aydın, M. (2014). Eğitimde örgütsel davranış. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Aydoğan, Z. F. (2004). Örgüt kültürü ve iklimi. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 203-215.
• Bakan, İ., & Bulut, Y. (2005). Yönetici ve yöneticilik üzerine Kahramanmaraş kentinde bir araştırma. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 5(9), 62-89.
• Balcı, A. (2014). Etkili okul ve okul geliştirme: Kuram, uygulama ve araştırma, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Balcı, A. (2021). Sosyal bilimlerde araştırma; yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Başaran, İ. E. (2000). Örgütsel davranış insanın üretim gücü. Ankara: Feryal Matbaası.
• Başaran, İ. E. (2004). Yönetimde insan ilişkileri. Ankara: Nobel.
• Başaran, İ. E. (2008). Örgütsel davranış insanın üretim gücü. Ankara: Ekinoks Yayınları.
• Bayram, F., & Aypay, A. (2012). İlköğretim okullarında müdür etkililiği, okul iklimi ve öğrenci kontrol ideolojileri arasındaki ilişki. Eğitimde Politika Analizi Dergisi, 1(1), 49-63.
• Buckhingham, H. A. (2006). A study of the relationship between headmasters’ leadership behaviors and the organizational climate of independent schools as perceived by teachers (Doktora Tezi). Southern Connecticut State University School of Graduate Studies, Connecticut, ABD.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Canlı, S. (2016). Okul müdürlerinin öğretmenlere güveninin okul iklimine etkisi (Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Dilbaz Sayın, S. S. (2017). Okul iklimi ile öğretmen performansı arasındaki ilişkinin incelenmesi (Doktora Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Dönmez, B. (1992). İnönü Üniversitesi’nde örgütsel iklim (Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Dönmez, B. (2004). Sosyal sistem olarak sınıf ve sınıfın öğrenme iklimi. M. Şişman ve S. Turan (Editörler). Sınıf yönetimi. Ankara: Öğreti Yayınları.
• Ekşi, F. (2006). Rehber öğretmenlerin okul iklimi algıları ile kaygı düzeyleri arasındaki ilişki üzerine bir çalışma (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Ellis, T. I. (1988). School climate. Research Roundup, 4(2). 1-6.
• Eren, E. (2012). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Ergeneli, A. (1995). Örgütsel etkililik kriteri olarak lider davranışının örgütsel iklim ile ilişkisi: Görev karmaşıklığı bakımından farklılaşan iki örgüte ilişkin bir uygulama. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 1(50), 188- 199.
• Eroğluer, K., & Yılmaz, Ö. (2015). Etik liderlik davranışlarının algılanan örgüt iklimi üzerine etkisine yönelik bir uygulama: İş yaşamında yalnızlık duygusunun aracılık etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(1), 280-308.
• Erol, E. (2014). Eğitim fakültelerinde örgütsel iklim ile örgütsel politika algısı arasındaki ilişki (Doktora Tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Genç, N., & Karcıoğlu, F. (2000). Örgüt ikliminin gücü, Aşkale Çimento örneği. İstanbul: Karizma Yayıncılık.
• George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference 17.0 update (10. Baskı). Boston: Pearson.
• Göcen, G., & Kaya, Z. (2014). İmam-Hatip liselerinde çalışan öğretmen ve yöneticilerin okul iklim algısı ve bu algıya etki eden faktörler (İstanbul örneği). Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (36), 67-102.
• Güçlü, N. (2014). Okul kültürü. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Gültekin, C. (2012). Okul yöneticilerinin liderlik stillerinin okul iklimi üzerine etkisi: İstanbul ili Anadolu yakası örneği (Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gümüşeli, A. İ. (2001). Çağdaş okul müdürünün liderlik alanları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 28, 531–548.
• Gündoğan, A., & Koçak, S. (2017). Öğretmen adaylarının okul iklimi algıları ile akademik öz-yeterlik inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 7(3), 639-657.
• Hogg, M. A., & Vaughan, G. M. (2007). Sosyal psikoloji (Çev. İ. Yıldız ve A. Gelmez). Ankara: Ütopya Yayıncılık.
• Hoy, W. K., Tarter, J. C., & Kottkamp, R. B. (1991). Open schools / healthy schools measuring organizational climate. http://www.waynekhoy.com/pdfs/open_schools_healthy_ schools_book.pdf adresinden erişilmiştir.
• İhtiyaroğlu, N. (2014). Okul ikliminin öğretmen etkililiği ve öğrenci okul bağlılığı ile ilişkisinin incelenmesi (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Jones, A. P., & James, L. R. (1979). Psychological climate: Dimensions and relationships of individual and aggregated work environment perceptions. Organizational Behaviour and Human Performance, 23(2), 201-50.
• Kahraman, Ü. (2019). Okul yöneticilerinin yönetim tarzı, örgüt DNA’sı ve örgütsel değişimin okullardaki korku kültürüne etkisi (Doktora Tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Kaptan, S. (1998). Bilimsel araştırma ve istatistik teknikleri. Ankara: Tek Işık Web Ofset Tesisleri.
• Karadağ, E., Baloğlu, N., Korkmaz, T., & Çalışkan, N. (2008). Eğitim kurumlarında örgüt iklimi ve örgüt etkinlik algısı arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 9(3), 63-71.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Kasırga, İ., & Özbek, O. (2008). Beden eğitimi ve spor yüksek okullarında örgüt iklimi. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 6(2), 59-68.
• Kıranlı, S. (2010). Eskişehir il merkezindeki devlet ve özel lise müdürlerinin yönetici davranış biçimleri (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kubilay, S. (2020). Geçici koruma altındaki öğrencilerin uyum sürecinde okul ikliminin rolü: Holistik bir yaklaşım (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Memduhoğlu, H. B., & Şeker, G. (2010). Öğretmenlerin algılarına göre ilköğretim okullarının örgütsel iklimi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 1- 26.
• Neuman, W. L. (2007). Toplumsal araştırma yöntemleri nitel ve nicel yaklaşımlar (Çev. S. Özge). İstanbul: Yayın Odası Yayıncılık.
• Özdemir, S., Sezgin, F., Şirin, H., Karip, E., & Erkan, S. (2010). İlköğretim okulu öğrencilerinin okul iklimine ilişkin algılarını yordayan değişkenlerin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 213-224.
• Özgür, B. (2011). Yönetim tarzları ve etkileri. Maliye Dergisi, 161, 215-230.
• Pallant, J. (2010). SPSS survival manual a step by step guide to data analysis using SPSS (4. Baskı). Berkshire, İngiltere: McGraw-Hill.
• Putter, L. (2010). Organizational climate and performance. The relation between organizational climate and performance and an investigation of the antecedents of organizational climate (Yüksek Lisans Tezi). Delft University of Technology, Delft, Hollanda.
• Sağlam, Ç. A. (2008). Okul örgütü ve yönetimi. H. B. Memduhoğlu & K. Yılmaz (Editörler), Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi içinde (s. 198-231). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Sarı, M., Yıldız, E., & Canoğulları, E. (2018). Öğretmenlerin algıladıkları müdür yönetim tarzı ile mesleki motivasyon düzeyleri arasındaki ilişki. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(10), 188-208.
• Sezer, A., & Akan, D. (2016). Okul müdürlerinin yönetsel özellikleri ve yönetim stillerinin yönetim kuramları açısından değerlendirilmesi. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, (4)2, 15-32.
• Sezgin, F., & Kılınç, A. Ç. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgüt iklimine ilişkin algılarının incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 743-757.
• Sönmez, V., & Alacapınar, F. G. (2011). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Şekerci, M., & Aypay, A. (2009). İlköğretim okulu yöneticilerinin yönetim becerileri ile grup etkililiği arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 15(57), 133-160.
• Şentürk, C., & Sağnak, M. (2012). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik davranışları ile okul iklimi arasındaki ilişki. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(1), 29-47.
• Şişman, M. (2014). Örgütler ve kültürler. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Taymaz, H. (2011). İlköğretim ve ortaöğretim okul müdürleri için okul yönetimi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Terzi, K., & Kurt, T. (2005). İlköğretim okulu müdürlerinin yöneticilik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılığına etkisi. Milli Eğitim Dergisi, 166, 99-111.
• Teyfur, M. (2011). İlköğretim okul yöneticilerinin uyguladıkları yönetim biçimlerine ilişkin algıları ve velilere göre okul yöneticilerinin yönetim becerilerinin değerlendirilmesi (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Toprakçı, E. (2003). Cumhuriyet Üniversitesi’nin örgütsel iklimi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(6), 75-92.
• Tuna, Z. (1996). Okul müdürlerinin yönetsel davranışlarının örgüt iklimine etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Üstüner, M. (2016). Algılanan müdür yönetim tarzı ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 22(3), 429-457.
• Varol, M. (1989). Örgüt kültürü ve örgüt iklimi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 44 (1-2), 195-222.
• Yılmaz, M. (2016). Okul yöneticilerinin yönetim tarzlarının sosyo demografik faktörleri bağlamında incelenmesi: Kadın yöneticiler üzerinde bir araştırma. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Dergisi, 5(15), 293-313.