Fen Bilgisi Öğretmenlerinin Kaynaştırma/Bütünleştirme Eğitimine Yönelik Yeterlilikleri ve Görüşleri / Examination of the Competencies of Science Teachers about Inclusive Education and Determination of Their Opinions

Year 2022, Volume: 13 Issue: 5, 178 - 203, 30.10.2022

Emrah Özbuğutu Ersin Elmaci

https://doi.org/10.19160/e-ijer.1148519

Abstract

Bu araştırma, fen bilgisi öğretmenlerinin kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitime yönelik yeterliliklerinin belirlenmesi ve görüşlerinin tespit edilmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışma da karma desen yöntemlerinden üçleme yöntemi kullanılmıştır. Üçleme yönteminde nicel ve nitel veriler aynı anda toplanmıştır. Araştırmanın nicel kısmında tarama yöntemi kullanılmıştır. Nicel verileri Aksüt, Battal ve Yaldız (2005) tarafından geliştirilen Kaynaştırma Eğitim Anketi ile toplanmış olup SPSS 26 programında analiz edilmiştir. Cinsiyet değişkeni açısından anlamlı farklılık olup olmadığını anlamak için bağımsız t testi, mesleki tecrübe ve yaş açısından anlamlı farklılık olup olmadığına bakılırken de ANOVA testi kullanılmıştır. Araştırmanın nitel verileri araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmış olup içerik analizi tekniği ile çözümleniştir. Görüşme formundaki her soru ayrı ayrı analiz edilmiş olup sonuçlar frekans ve yüzde olarak verilmiştir. Araştırmaya 2020-2021 eğitim-öğretim yılında Siirt ilinde görevli 115 fen bilgisi öğretmeni katılmıştır. Araştırmanın hem nicel verileri hem de nitel verileri bu katılımcılardan elde edilmiştir. Araştırmanın nicel sonuçlarına göre fen bilgisi öğretmenlerinin cinsiyet, mesleki tecrübe ve yaş açısından kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitime yönelik yeterlilikleri arasında anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. Bununla beraber fen bilgisi öğretmenlerinin kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitime yönelik yeterliliklerinin; özel eğitim gerektiren bireyleri tanıma, kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim ile ilgili bilgileri bilme ve uygulama ve ölçme ve değerlendirme alt boyutlarında ve toplamda "katılıyorum" düzeyinde olduğu, kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim sırasında kullanılan eğitim-öğretim yöntem ve teknikleri bilme ve kullanabilme alt boyutunda ise "kararsızım" düzeyinde olduğu anlaşılmaktadır. Araştırmanın nitel verilerinin sonuçlarına göre de öğretmenlerin büyük bir kısmının; kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitimde kendini yeterli hissettiği, yetersiz hissedenlerin büyük çoğunluğunun rehber öğretmenden yardım istedikleri, öğrenciyle birebir ilgilendikleri, destek özel eğitim hizmetlerini kullanmadıkları anlaşılmıştır. Ayrıca birçok öğretmenin konu ile ilgili herhangi bir eğitim almadığı, alanların çoğunluğunun ise yalnızca lisans eğitiminde kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim ile ilgili ders aldıkları, çok az öğretmenin BEP hakkında bilgi sahibi olduğu anlaşılmıştır.

Keywords

Eğitim, Kaynaştırma/Bütünleştirme yoluyla eğitim, Fen bilgisi öğretmenleri, Fen bilgisi öğretmenlerinin yeterliği

Examination of the Competencies of Science Teachers about Inclusive Education and Determination of Their Opinions / Fen Bilgisi Öğretmenlerinin Kaynaştırma/Bütünleştirme Eğitimine Yönelik Yeterlilikleri ve Görüşleri

Abstract

This study was carried out to determine the competencies of science teachers towards education through inclusion as well as their opinions. In the study, the triangulation method, one of the mixed pattern methods, was used. In the triangulation method, quantitative and qualitative data were collected simultaneously. In the quantitative part of the study, the screening method was used. Quantitative data were collected with the Inclusive Education Questionnaire developed by Aksüt, Battal and Yaldız (2005) and analyzed in the SPSS 26 program. Independent t-test was used to understand whether there was a significant difference in terms of gender variable, and ANOVA test was used to determine whether there was a significant difference in terms of professional experience and age. In the qualitative part of the research, interviews were conducted. Qualitative data were collected via a semi-structured interview form developed by the researchers and analyzed by content analysis technique. Each question in the interview form was analyzed separately and the results were given in form of frequency and percentage. In the 2020-2021 academic year, 115 science teachers working in Siirt participated in the study and 105 forms were evaluated. According to the quantitative results of the study, no significant difference was found between the competencies of science teachers in terms of gender, professional experience, and age for inclusion. On the other hand, the competencies of science teachers for education through inclusion are graded as “I agree” in terms of the sub-dimensions including knowing individuals with special education needs, knowing and applying information about inclusion, measurement and evaluation and in total while their competencies are graded as “I am undecided” in terms of knowing and using the educational methods and techniques used during inclusive education. According to the results of the qualitative data of the research, it was observed that most of the teachers feel incompetent in inclusive education while the majority of those who feel incompetent in inclusive education ask for help from the school counsellor, take care of the students one-on-one, and do not use support-special services for education. Besides, it was observed that most of the teachers do not receive any training on the subject and the majority of the fields are only related to inclusive education in undergraduate education, and many teachers have little knowledge about IEP.

Keywords

Education, Inclusive education, Science teachers, Competencies of science teachers

References

• Abels S, Koliander B, Plotz T. (2020). Conflicting demands of chemistry and ınclusive teaching—a video-based case study. Education Sciences. 10(3) 50. https://doi.org/10.3390/educsci1003005
• Akkuş,Ş. (2019). Fen bilimleri dersine giren öğretmenlerin kaynaştırma eğitimine yönelik görüşlerinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Matematik Ve Fen Bilimleri Eğitimi Anabilim Dalı Fen Bilgisi Eğitimi Bilim Dalı. Sakarya
• Aksüt, M., Battal, İ. & Yaldız, F. (2005), “eğitim fakültesi sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlilikleri (Uşak ili örneği)”, 14. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Denizli
• Allen, K. E., & Cowdery, G. E. (2015). The exceptional child: Inclusion in early childhood education (8th ed.). Stamford, CT: Cencage Learning.
• Avcı, G. & Sakallı Demirok, M. (2022). Sınıfında özel gereksinimli öğrencisi bulunan farklı branşlarda görev yapan ortaokul öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 501-520. DOI: 10.47525/ulasbid.1033233
• Avcıoğlu, H. (2011). Zihin engelliler sınıf öğretmenlerinin bireyselleştirilmiş eğitim programı (BEP) hazırlamaya ilişkin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 12(1), 39-53.
• Avramidis, E. & Norwich, B. (2002). Teachers' attitudes towards integration/ inclusion: A rewiew of literature. Europen Journal of Special Needs Education, 17(2), 129-147.
• Avramidis, E., Bayliss, P. & Burden, R. (2010). A survey into mainstraem teachers' attitudes towards the inclusion of children with special educational needs in ordinary school in local education authority. Educational Psychology, 20(2), 203-211.
• Aydoğdu, A., Benli, A.N. & Kapucu, R. (2020). Ortaokul kademesinde kaynaştırma eğitimi gören öğrencilerin uyum becerilerine ilişkin görüşler. Bartın Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 34-47.
• Balçın, M., Coştu, F., & Mertoğlu, H. (2019). Bireyselleştirilmiş öğretim planı hazırlama becerisine sahip farklı branşlardaki öğretmen adaylarının kaynaştırma uygulamaları hakkındaki görüşleri. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi 16(1),1194-1217, http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2019.158
• Battal, İ. (2007). Sınıf öğretmenlerinin ve branş öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterliliklerinin değerlendirilmesi (Uşak İli Örneği). Yüksek lisans tezi. Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Afyon
• Batu, S. (2000). Kaynaştırma, destek hizmetler ve kaynaştırmaya hazırlık etkinlikleri. Özel Eğitim Dergisi, 2(4), 35-45.
• Batu, S. (2008). Uyumsal davranışlar ve akademik becerilerin öğretimi. E. T. İftar, Davranış ve öğrenme sorunu olan çocukların eğitimi (s. 181-198). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Web-Ofset Tesisleri.
• Batu, E. S. (2015). “Kaynaştırma ve destek özel eğitim hizmetleri” özel eğitime gereksinimi olan öğrenciler ve özel eğitim. Ed. İbrahim H. Diken. 91-105. Ankara: Pegem Akademi Yayınları
• Bayar, A. (2015). Kaynaştırma uygulamalarında öğretmen yeterliği ölçeğinin Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 71-85.
• Bulut,A. (2020). Metaphoric perceptions of preschool teachers towards inclusive education. Acta Educationis Generalis, 11(2), 112-128. DOI: 10.2478/atd-2021-0016
• Can, B. (2015). Bireyselleştirilmiş eğitim programı ile ilgili özel eğitim öğretmenlerinin yaşadıkları sorunlar ve bu sorunlara yönelik çözüm önerileri (KKTC Örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yakındoğu Üniversitesi, KKTC.
• Camadan, F. (2012). Sınıf öğretmenleri ve sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırma eğitimine ve BEP hazırlamaya ilişkin öz-yeterliklerinin belirlenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(39), 128-138.
• Cholewa, B., Goodman-Scott, E., Thomas, A., & Cook, J. (2016). Teachers' perceptions and experiences consulting with school counselors: A qualitative study. Professional School Counseling, 20(1), 1096-2409.
• Comarú, W.M., Lopes, R.M., MacielBraga, L.A., Mota, F.B., & Galvão,C. (2021): A bibliometric and descriptiveanalysis of inclusive education in science education, Studies in Science Education, 57(2), 241-263 https://doi.org/10.1080/03057267.2021.1897930
• Çepni, Z. & Geçit, Y. (2020). Social studies teacher candidates' attitudes and views regarding socio-scientific issues. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 42, 133-154
• Cresswell, J. W., & Clark, L. P. (2015). Karma yöntem araştırmaları tasarımı ve yürütülmesi. (Çev. Yüksel Dede ve Selçuk Beşir Demir). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çolak, A., Vuran, S. & Uzuner, Y. (2013). Kaynaştırma uygulanan bir ilköğretim sınıfındaki sosyal yeterlik özelliklerinin betimlenmesi ve iyileştirilmesi çalışmaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 14(2), 33-49.
• Dağlıoğlu, H. E. (2010). Üstün yetenekli çocukların öğretmen yeterlikleri ve özellikleri. Milli Eğitim Dergisi, 186, 72 -84.
• Dede, S. (1996). Özel eğitim hakkında Salamanca Bildirisi. Özel Eğitim Dergisi, 2(2), 91-94.
• Deniz, E., & Çoban, A. (2019). Kaynaştırma eğitimine ilişkin öğretmen görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(70), 734-761
• Denizli, H., & Uzoğlu, M. (2014). Fen bilimleri dersi öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamaları sürecine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Journal of Turkish Science Education, 11(1), 3-23.
• Demirbilek, M., & Levent, F. (2020). Kaynaştırma sınıflarında özel eğitim alan öğrencilere yönelik öğretmen davranışlarına ilişkin rehberlik öğretmenlerinin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 21(3), 479-511. doi: 10.21565/ozelegitimdergisi.578454
• Devecioğlu, G. , Zorluoğlu, S. L. & Doğru, M. (2022). Özel gereksinimli öğrencilere fen konularının eğitsel oyunla öğretilmesi hakkında fen bilimleri öğretmenlerinin görüşleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24 (1) , 60-71. DOI: 10.17556/erziefd.795465
• Diken, İ. H. & Batu, S. (2010). Kaynaştırmaya giriş. İbrahim H. Diken, (Ed.). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Ergin, N. (2022). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine yönelik mesleki yeterlilikleri. Tezsiz yüksek lisans projesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Temel Eğitim Anabilim Dalı Sınıf Öğretmenliği Bilim Dalı. Denizli
• Evyapan, G. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin öz-yeterlilik algı düzeyleri ve bireyselleştirilmiş eğitim programı hakkındaki görüşleri. Yüksek lisans tezi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Programları ve Öğretim Anabilim Dalı. Balıkesir
• Girgin, İ. (2021). Eğitimcilerin kaynaştırmaya yönelik mesleki gelişim ihtiyaçları. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi. Eğitim Bilimleri Özel Sayısı.18, DOI: 10.26466/opus.845376
• Gök, G., & Erbaş,D. (2011). Okulöncesi eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri ve önerileri. International Journal of Early Childhood Special Education, 3(1), 66-87.
• Gürgür, H., Kış, A. & Akçamete, G. (2012). Kaynaştırma öğrencilerine sunulan bireysel destek hizmetlere ilişkin öğretmen adaylarının görüşlerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 11(3), 689-701. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilkonline/issue/8588/106720
• Güven, E. & Çevik, D.B. (2011). Müzik öğretmeni adaylarının kaynaştırma ilişkin görüşlerinin belirlenmesi yönelik bir çalışma (Balıkesir Üniversitesi örneği). Journal of Educational and Instructional Studies in the World, 2(1), 160-165.
• Habiboğlu, N. K. (2018). İlkokullarda çalışan sınıf öğretmenlerinin ve rehber öğretmenlerin bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirme birimine ilişkin görüşleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Hamid, M. S., & Mohamed, N. I. A. (2021). Empirical investigation into teachers' attitudes towards inclusive education: A study of future Faculty of Qatari Schools. Cypriot Journal of Educational Sciences, 16(2), 580-593.
• Kahyaoğlu, M., & Çetin, A. (2015). Eleştirel düşünme becerileri perspektifinden öğretmen adaylarının evrim teorisine yönelik görüşlerinin incelenmesi. Turkish Studies. 10(10) p. 547-560. DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8582
• Karabulut, H. A., Uçar, A. S., & Uçar, K. (2021). Türkiye’de özel gereksinimli öğrencilerle Fen Bilimleri öğretimine ilişkin yapılan araştırmaların gözden geçirilmesi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 62-85.
• Karaca, M. A. (2018). Kaynaştırma eğitimi programının öğretmenlerin kaynaştırma uygulamalarındaki mesleki yeterliliklerine etkisi. Yüksek lisans tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi. Konya
• Karaer, G. (2017). Fen Bilimleri Öğretiminde Özel Öğretim Yöntemleri. Mine Sönmez Kartal (Ed.) Özlem Toper Korkmaz (Ed.), Özel Eğitimde Fen Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi (s. 39-62). Ankara: Pegem Akademi.
• Kargın, T. (2004). Kaynaştırma: tanımı, gelişimi ve ilkeleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(2), 1-13.
• Kayhan, N., Şengül, A. & Piştav Akmeşe, P. (2012). İlköğretim birinci ve ikinci kademe öğretmen adaylarının kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(3), 261-271.
• Kızılaslan, A. & Sözbilir, M. (2017). Görme yetersizliği olan öğrencilere yönelik geliştirilen fen etkinliklerin değerlendirilmesi: ısı ve sıcaklık. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 914-942.
• Kuyumcu, Z. (2011). Bireyselleştirilmiş eğitim planı (bep) geliştirilmesi ve uygulanması sürecinde öğretmenlerin yaşadıkları sorunlar ve bu sorunlara yönelik çözüm önerileri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kuyini, A.B., Desai, I., & Sharma,U. (2020). Teachers’ self-efficacy beliefs, attitudes and concerns about implementing inclusive education in Ghana, International Journal of Inclusive Education, 24(14), 1509-1526, DOI: 10.1080/ 13603116.2018.1544298
• Lewis, R. B., & Doorlag, D. H. (2011). Teaching students with special needs in general education classrooms (8th ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson.
• Mertoğlu, H. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri ve ihtiyaçları. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 66, 343-365.
• Mertoğlu, H. (2020). Views of preservice primary school teachers’ on inclusion and differentiated science experiments. Journal of Education and Learning. 9(3), 1-10 doi:10.5539/jel.v9n3p47
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2015). Kaynaştırma yoluyla eğitim uygulamaları. Ankara: MEB Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Yönetmeliği. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_07/24014806_kaynastirma1.sra.pdf Ulaşım tarihi: 13/09/2022
• Mertoğlu, H., Sarı, O. T., Pusmaz, A. & Balçın, M. D. (2020). Fen bilgisi öğretmen adaylarının kaynaştırma uygulamaları yeterlikleri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 51 (51) , 131-154. DOI: 10.15285/maruaebd.533609
• Opoku, M. P., Nketsia, W., Alzyoudi, M., Dogbe, J. A., & Agyei-Okyere, E. (2021). Twin-track approach to teacher training in Ghana: exploring the moderation effect of demographic variables on pre-service teachers’ attitudes towards inclusive education, Educational Psychology, 41(3), 358-377, DOI: 10.1080/01443410.2020.1724888
• Sarı, H. & Pürsün, T. (2019). Kaynaştırma sınıflarında akran zorbalığının öğretmen ve öğrenci görüşleri açısından incelenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 19 (44), 731-768. DOI: 10.21560/spcd.v19i49119.500742
• Stavroussi, P., Didaskalou,E., & Green,J.G. (2021). Are teachers’ democratic beliefs about classroom life associated with their perceptions of ınclusive education? International Journal of Disability, Development and Education, 68(5), 627-642, DOI: 10.1080/1034912X.2020.1716961
• Shyman, E. (2022). Exploring the role of perception of social justice in predicting attitudes toward inclusive education for students with disabilities: a formative investigation of a theory, International Journal of Inclusive Education, 26(1), 16-26, DOI: 10.1080/13603116.2019.1626495
• Tekin, H. (1996). Eğitimde ölçme ve değerlendirme, Yargı Yayınları. 7. Baskı.
• Tekinarslan, İ., Sivrikaya, T., Keskin, N. K., Özlü, Ö. & Uçar Rasmussen, M. (2018). Kaynaştırma eğitimi alan öğrencilerin ebeveynlerinin gereksinimlerinin belirlenmesi. İlköğretim Online, 17 (1) , 82-101. DOI: 10.17051/ilkonline.2018.413746
• Temel, Z. F. (2000). Okul öncesi eğitimcilerinin engellilerin kaynaştırılmasına ilişkin görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 148-155.
• Toprakçı, E. (2017). Sınıf Yönetimi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları (3.Baskı)
• Toy, N. S. (2015). Sınıf öğretmenlerinin öğretmen öz yeterlilikleri ile kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlilik inançlarının karşılaştırılması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Yaralı, D. (2015). Öğretmen adaylarının özel gereksinimli bireylere yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 431-456.
• Yazçayır, G.H. ve Girgin, M.C. (2019). İşitme yetersizliğine sahip öğrencilerin dinleme becerilerini geliştirmeye yönelik sınıf öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 45, 56-77.
• Yazıcıoğlu, T. (2019). Anadolu lisesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşlerinin metafor analizi yoluyla incelenmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 14(20), s: 1-27 DOI: 10.26466/opus.590972
• Yazıcıoğlu, T. & Kızılaslan, A. (2021). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere fen eğitimi: Yöntem ve Stratejiler. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 11(4), 2241-2261. DOI: 10.30783/nevsosbilen.1025041
• York, J., & Tundidor, M. (1995). Issues raised in the name of inclusion: Perspectives of educators, parents and students. Journal of the Association for Persons with Severe Handicaps, 20(1), 31-44
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.