Öz
The study area named NE Anatolia which is bounded by the Erzurum-Rize line on the west, the Erzurum-Tuzluca line or the Aras river valley on the south, comprises the subregion of the Eastern Black Sea and the subregion of Erzurum- Kars in Eastern Anatolia. From the vegetational point of view, the lower part of the Eastern Black Sea Mountains was covered by broad-leaved forests, and the upper section was occupied by pine forests. The southern slopes of the East Black Sea Mountains were covered by xerophytic and winter hardy forest from the bottom to the upper section, while the slopes facing the north of the ranges were covered by winter hardy and humid forests such as spurce, fir and Scotch pine. The upper watershed areas of the Çoruh river basin were occupied by oak, juniper, and shrub formations.
The northern slopes and upper part of the continental sector of Eastern Anatolia were occupied by scotch pine.
Natural steppe vegetation was common on the tectonic corridor of the Aras valley, the Oltu basin, and the Kağızman-Tuzluca basin. Destroyed forest areas were covered by the mountain steppe which belong to the irano-Turanian elements. Tall prairie-like grass was seen between the Erzurum-Kars plateau. Alpine and subalpine grasses were widespread on the upper part of mountains. The aim of this short article is to explain the distribution of vegetation-formation and the evolution of vegetation and floristic composition in this region.
Anahtar Kelimeler
Öz
Batıda Rize-Erzurum, güneyde Erzurum-Tuzluca veya Aras vadisi arasında kalan Kuzeydoğu Anadolu vejetasyon örtüsü yönünden orman, kuru orman-çalı ve otsu olmak üzere üç ayrı formasyona ayrılmıştır.
1 — Orman formasyonu ağaç formu ve ekolojik koşullara göre sınıflara ayrılmıştır. Kayın (Fagus orientalis), kızılağaç (Alnus barbata, A. glutinosa), kestane (Castanea sativa), gürgen (Carpinus orientalis, C. betulus), ıhlamur (Tilia rubra), dişbudak (Fraxinus omus, F. oxycarpa), fındık (Corylus avellana, C. pontica), karaağaç (Ulmus montana, U. campestris), karayemiş (Prunus laurocerasus), kayacık (Ostraya carpinifolia), şimşir (Buxus sempervirens), ormangülü (Rhododendron poııticum. Rh. Caucasicum, Rh. smimovii, Rh. flavum) vb. ağaç ve ağaççıkların çoğu kez karışık olarak oluşturduğu geniş yapraklı nemli ılıman ormanlar, Doğu Karadeniz dağlarının kuzey yamaçları boyunca 1000-1100 m. ye kadar yükselirler ve ayrıca Çoruh vadisi boyunca Artvin'e kadar sokulurlar. Doğu Karadeniz dağlan ve Yalnızçam dağlarının kuzeye bakan yamaçları boyunca 1000 m. den sonra hakim olmağa başlayan soğuk nemli ve sisli ortamları'tercih eden ladin (Picea orientalis) ormanları, Doğu Karadeniz silsilesinin güney kesiminde kuzeye bakan yamaçlarında ladin, göknar (Abies nordmanniana), sarıçam (Pinus silvestris) karışımından meydana gelen ormanlar bulunmaktadır. Doğu Karadeniz dağlarının güneye bakan iç kısımdaki dağların kuzeye bakan yamaçlarında ve Erzurum-Kars platosu’nun 2000 m. den yüksek kesimlerinde sarıçam (Pinus silvestris) ormanları görülmektedir.
2 — Kışı nisbeten ılık geçen ve yıllık ortalama yağışın 400 mm. yi aşmadığı Çoruh vadisi boyunca ardıç (Juniperus excelsa, J. oxycedrus), karaçalı (Paliurus spina-christi), meşe (Quercus dschorochensis, Q. petrea), tüylü laden (Cistus creticus), dere kenarlarında sumak (Rhus coriaria) vb. ağaç ve çoğunluluğu çalıların oluşturduğu seyrek topluluklar, kuru orman ve çalı formasyonu'nu oluşturmaktadır.
3 — Otsu formasyon : Aras havzasının 2000 m. den alçak kesimlerinde, Erzurum ovasında ve Oltu-Narman havzasının tabanında stepler yaygındır. Kars, Göle ve Sarıkamış dolaylarında Çemezyom toprakları üzerinde uzun boylu çayırlar, dağlık alanlarda ormanların tahrip edildiği yerlerde antropojen dağ stepleri, ormanın üst sınırından sonra Avrupa-Sibirya elementlerinin hakim olduğu subalpin ve alpin çayırlar baskındır. Oltu-Narman havzasındaki, İspir güneyindeki Miyosen ve Kötek-Kağızman-Tuzluca dolaylarındaki Oligosen tuzlu alkali evaporit çökelleri üzerinde halofil ve halofitler çok seyrek olarak bulunmaktadır.
Araştırma sahasının kuzeyi Avrupa-Sibirya flora bölgesine, Doğu Karadeniz bölümü bu bölgenin Kolşik sektörüne, güneydeki depresyon alanları Iran-Turan flora bölgesine girmektedir. Ancak, Kolşik sektörde bazı Akdeniz elementlerinden kokar ardıç (Juniperus oxycedrus), karaçalı (Paliurus spina christi), sandal (Arbutus andrachne), zeytin (Olea europea) (Yusufeli-Artvin arasında) vs., Iran-Turan bölgesine ait özellikle otsular bulunmaktadır. Buna karşılık güneyde ise Akdeniz, Avrupa-Sibirya, çok bölgeli elementler yer almaktadır.
Bölgede çok yaygın olarak bulunan relik topluluklarda postglasiyalden beri meydana gelen iklim değişmeleri etkili olmuştur. Nitekim, Doğu Karadeniz bölgesinde son 8000 yıl içerisinde dört, Van Gölü yöresinde son 15.000-20.000 yıl boyunca en az dört kez önemli sayılacak iklim değişmeleri olmuştur. Bakı, yükseklik, ana materyal, drenaj durumu ve biyotik faktörler özellikle aşın hayvan otlatma ve orman tahribi, bitki tür ve topluluklarının yayılışına yer yer damgasını vurmuştur.
Anahtar Kelimeler
Ayrıntılar
| Birincil Dil | İngilizce |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Haziran 1983 |
| Gönderilme Tarihi | 14 Temmuz 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 1983 Cilt: 1 Sayı: 1 |