Karma Arazi Kullanımı ve Arazi Kullanım Çeşitliliğinin Ölçülmesi

Year 2022, Volume: 31 Issue: 1, 121 - 137, 29.06.2022

Esra Kut Görgün K. Mert Cubukcu

https://doi.org/10.51800/ecd.1014773

Abstract

‘Karma Arazi Kullanımı’ (Mixed Landuse) yaklaşımı, kentsel planlama ve arazi kullanım politikalarında ‘Bölgeleme (Zoning)’ planlama sistemine bir alternatif olarak gelişmiştir. Karma arazi kullanımı; Akıllı Büyüme (Smart Growth), Yeni Şehircilik (New Urbanism) ve Transit Odaklı Gelişme (Transit Oriented Development- TOD) gibi modern kent politikaları çerçevesinde ve yaşanabilir şehirlerin bileşenlerinden biri olarak değerlendirilmektedir. Karma arazi kullanımı özelindeki araştırmalara, onun olumlu ve olumsuz yönlerine ilginin artmasıyla birlikte karma arazi kullanımının ölçülmesi önemli bir husus olmuştur. Çalışmanın amacı; karma arazi kullanımını tanımlamak, karma arazi kullanımının kentsel alandaki olumlu ve olumsuz yansımalarını açıklamak, ölçme yöntemlerini belirtmek ve Türkiye’de orta büyüklükteki bir şehir için Manisa’da gerçek verileri kullanarak yaygın olarak kullanılan ölçme yöntemlerinden entropi endeksi ve benzemezlik endeksini uygulamaktır. Son olarak, mekansal otokorelasyon yöntemi kullanarak bu endekslerin farklılaşmasının mekânsal dağılımını incelemek hedeflenmektedir. Sonuçlar, endekslerin arasında yüksek bir korelasyon olmasına rağmen farklılıklarının mevcut olduğunu ve bu farklılıkların kümelenme eğiliminde olduğunu göstermektedir. Çalışmanın, karma arazi kullanımının ölçülmesinde uygun yöntemin seçilmesine yardımcı olması beklenmektedir.

Keywords

karma arazi kullanımı, arazi kullanım çeşitliliği, entropi endeksi, benzemezlik endeksi, mekansal otokorelasyon

Thanks

Bu çalışma Prof.Dr. K. Mert Çubukçu danışmanlığında yürütülen “Karma Arazi Kullanımının Kentsel Yaşam Kalitesi Algısına Etkisi” başlıklı doktora tezinden üretilmiştir. Arazi kullanım verilerinin paylaşılması sebebiyle Manisa Büyükşehir Belediyesi’ne teşekkür ederiz. TÜBİTAK 2237-A Bilimsel Eğitim Etkinlikleri Desteği kapsamında yürütülen 1129B371901428 proje numaralı “Arazi Çeşitliliğinin Entropi Temelli Algoritmalar ile Hesaplanması ve Haritalanması” etkinliğine katkılarından dolayı teşekkür ederiz.

Mixed Land-Use and Measuring Diversity of Land-Use

Abstract

In urban planning and land use policies, the 'mixed land use' approach has been developed as an alternative to the 'zoning'. The mixed land use approach is considered as one of the components of liveable cities and considered within the framework of modern urban policies including smart growth, new urbanism, and transit-oriented development. With the increase of interest in research on mixed land use, its positive and negative aspects, measurement of the mixed land use is an important aspect. The purpose of this study is to define mixed land use; to explain the positive and negative reflections of mixed land use in the urban areas; to summarize the measurement methods; and to apply the entropy index and dissimilarity indexes, which are the two commonly used measurement methods using real data for a mid-size city in Turkey, Manisa. Finally, it is aimed to examine the spatial distribution of the differentiation of these indices using spatial autocorrelation. The results indicate that although the index values have a high correlation, differences are present, and these differences tend to cluster. It is expected that the study will help in choosing the appropriate method in measuring mixed land use.

Keywords

: Mixed land use, land use diversity, entropy index, dissimilarity index, spatial autocorrelation

References

• Aslankan, A. (2018). The production of urban and residential language by mixed-use mega projects in İstanbul. Megaron / Yıldız Technical University, Faculty of Architecture E-Journal, 14, 1–10. doi:https://doi.org/10.5505/megaron.2018.66199
• Bahadure, S.& Kotharkar, R. (2012). Social Sustainability and Mixed Landuse, Case Study of Neighborhoods in Nagpur, India. Bonfring International Journal of Industrial Engineering and Management Science, 2(4), 76-83.
• Bahadure, S. & Kotharkar, R. (2015). Assessing sustainability of mixed use neighbourhoods through residents’ travel behaviour and perception: The case of Nagpur, India. Sustainability (Switzerland), 7(9), 12164–12189. https://doi.org/10.3390/su70912164
• Baş, M. (2009). İstanbul zincirlikuyu-levent gayrimenkul pazar analizi büyükdere caddesi üzerinde karma kullanımlı proje önerisinin fonksiyonel ve finansal açıdan değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Baş, H. (2018). Sürdürülebilir kent formu: yayılmaya karşı kompaktlaşma. “DeğişKent” Değişen Kent, Mekân ve Biçim Türkiye Kentsel Morfoloji Araştırma Ağı II. Kentsel Morfoloji Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde, (s.105-115). 31 Ekim- 2 Kasım 2018, İstanbul.
• Bordoloi, R., Mote, A., Sarkar, P. P., & Mallikarjuna, C. (2013). Quantification of land use diversity in the context of mixed land use. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 104(February 2015), 563–572. doi: https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.11.150
• Bostancı, S.H. (2008). Kent siluetlerinin entropi yaklaşımı ile değerlendirmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Brown, B. B., Yamada, I., Smith, K. R., Zick, C. D., Kowaleski-Jones, L. ve Fan, J. X. (2009). Mixed land use and walkability: Variations in land use measures and relationships with BMI, overweight, and obesity. Health and Place, 15(4), 1130–1141. doi: https://doi.org/10.1016/j.healthplace.2009.06.008
• Christian, H. E., Bull, F. C., Middleton, N. J., Knuiman, M. W., Divitini, M. L., Hooper, P., & Giles-Corti, B. (2011). How important is the land use mix measure in understanding walking behaviour? Results from the RESIDE study. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 8(1), 55. doi: https://doi.org/10.1186/1479-5868-8-55
• Cervero, R. (1996). Mixed land-uses and commuting: Evidence from the American housing survey. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 30(5), 361-377. doi: https://doi.org/10.1016/0965-8564(95)00033-X
• Cervero, R., & Kockelman, K. (1997). Travel demand and the 3Ds: Density, diversity, and design. Transportation research part D: Transport and environment, 2(3), 199-219.
• Dempsey, N. (2008). Quality of the built environment in urban neighbourhoods. Planning Practice and Research, 23(2), 249–264. doi: https://doi.org/10.1080/02697450802327198
• Çalışkan, O (2004). Sürdürülebilir kent formu: derişik kent. Planlama Dergisi, (3), 33–54
• Çelik, M., & Akın, D. (2011). Arazi kullanımı-ulaşım modeli ile alternatif plan senaryolarının değerlendirilmesi: kentsel yayılma ve akıllı büyüme. Nuriye Peker Say (Ed.) içinde, Stratejik Çevresel Değerlendirme & Planlama/Strategic Environmental Assessment & Planning Chapter (s.243-264). TMMOB Peyzaj Mimarları Odası Yayınları 2011/2.
• Çubukçu, K.M. (2015). Planlamada ve coğrafyada temel istatistik ve mekansal istatistik (1.b.). Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Çulu, D. (2014). Gayrimenkul geliştirmede karma kullanım, en etkin ve verimli kullanım analizi: Sarıyer – Seyrantepe örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Dempsey, N. (2008). Quality of the built environment in urban neighbourhoods. Planning Practice and Research, 23(2), 249–264. doi: https://doi.org/10.1080/02697450802327198
• Duvarcı, Y & Alver, Y. (2018). The required model for the land use and transportation planning integration. Journal of Planning, 28(2), 107–115. doi: https://doi.org/10.14744/planlama.2018.06025
• Erbaş, A.E. (2015). Sürdürülebilir mekânsal gelişme ve karma arazi kullanımı. Nisan 9, 2021 tarihinde Yapı sektörünün haber portalı: http://www.yapi.com.tr/haberler/surdurulebilir-mekânsal-gelisme-ve-karma-arazi-kullanimi_138179.html adresinden alındı.
• Ercoşkun, Ö. Y. (2016). Geleneksel Türk kentinden sürdürülebilirlik çıkarımları. İdealkent, 7(19), 522-549.
• Erol, A. M., & Görmez, K. (2020). Teoride ve Pratikte Yeni Şehircilik Akımı. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(1), 271-310.
• Frank, L. D., & Pivo, G. (1994). Impacts of mixed use and density on utilization of three modes of travel: single-occupant vehicle, transit, and walking. Transportation research record, 1466, 44-52.
• Hachem, C. (2015). Design of a base case mixed-use community and its energy performance. Energy Procedia, 78, 663–668. doi: https://doi.org/10.1016/j.egypro.2015.11.056
• Im, H. N., & Choi, C. G. (2019). The hidden side of the entropy-based land-use mix index: Clarifying the relationship between pedestrian volume and land-use mix. Urban Studies, 56(9), 1865–1881. doi: https://doi.org/10.1177/0042098018763319
• Inbakaran, C., & Howes, K. (2011). Mixed land use index and public transport catchments. Australasian Transport Research Forum, (September), 1–15.
• Kashcha, A. (2021). City Roads. Ocak 21, 2022 tarihinde https://anvaka.github.io/city-roads/ adresinden alındı.
• Kocalar, A. C. (2018). Akıllı ve ekolojik kentlerle sürdürülebilir kentsel tasarım:“Arazi bilgi yönetimi sistemi (Abys) mülkiyet ve imar hakları aktarımı modeli (Miham)”. 26. Kentsel Tasarım ve Uygulamalar Sempozyumu: Kentsel Tasarımda Yeni Uygulamalar, Yaklaşımlar Sempozyum Kitabı içinde, (s.1684-1697). 24-25 Mayıs 2018, İstanbul
• Kockelman, K.M. (1997). Travel behavior as a function of accessibility, land use mixing, and land use balance: evidence from the San Francisco Bay area. Transportation research record, 1607(1), 116-125.
• Kong, H., Sui, D. Z., Tong, X., & Wang, X. (2015). Paths to mixed-use development: A case study of Southern Changping in Beijing, China. Cities, 44, 94–103. doi: https://doi.org/10.1016/j.cities.2015.01.003
• Kotharkar, R., & Bahadure, S. (2012, November). Mixed Landuse and Sustainable Urban Development. In A Case Study of Nagpur, PLEA2012-28th Conference, Opportunities, Limits & Needs Towards an environmentally responsible architecture Lima, Perú (s. 7-9).
• Kyakuno, T. (2008). Quantitative representation of distribution and mixture of urban land use through spatial autocorrelation and information entropy. Journal of Asian Architecture and Building Engineering, 7(2), 427–434. doi: https://doi.org/10.3130/jaabe.7.427
• Ma, Y. S. & Chen, X. (2013). Geographical and statistical analysis on the relationship between land-use mixture and home– Based trip making and more: Case of Richmond, Virginia. Journal of Urban and Regional Analysis, 5(1), 5–44. doi: https://doi.org/10.37043/jura.2013.5.1.1
• Manisa Büyükşehir Belediyesi (2022). Şubat 18, 2022 tarihinde: https://www.manisa.bel.tr/s23_manisa-cografyasi.aspx adresinden alındı.
• Manaugh, K., & Kreider, T. (2013). What is mixed use? Presenting an interaction method for measuring land use mix. Journal of Transport and Land Use, 6(1), 63. doi: https://doi.org/10.5198/jtlu.v6i1.291
• Mariani, M. C., Tweneboah, O. K. & Beccar-Varela, M. P. (2021). Data science in theory and practice: techniques for big data analytics and complex data sets (1.b.). John Wiley & Sons.
• Mateo-Babiano, I. B., & Darchen, S. (2013). Vertical mixed use communities: a compact city model. (1), 1–11. Nisan 30, 2021 tarihinde: https://espace.library.uq.edu.au/view/UQ:312931 adresinden alındı.
• Mavoa, S., Eagleson, S., Badland, H. M., Gunn, L., Boulange, C., Stewart, J. & Giles-Corti, B. (2018). Identifying appropriate land-use mix measures for use in a national walkability index. Journal of Transport and Land Use, 11(1), 681–700. doi: https://doi.org/10.5198/jtlu.2018.1132
• Mikaeili, M. & Memlük, Y. (2013). Ekoloji ve çevre açısından kompakt kent kavramı ve uygulama örnekleri. Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi, 4(2), 37-50.
• Öztürk, D. (2017). Shannon entropi ve fraktal analiz ile kentsel yayılmanın incelenmesi: Samsun örneği. 16. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 3-6 Mayıs 2017 Ankara.
• Sat, N. A., Ucer, Z. A. G., Varol, C., & Yenigul, S. B. (2017). Metropolitan area-sürdürülebilir kentler için çok merkezli gelişme : Ankara metropoliten kenti için bir değerlendirme -. Ankara Araştırmaları Dergisi Journal of Ankara Studies, 5(1)(June), 98–107.
• Serdaroğlu Sağ, N. (2011). Dönüşüme bağlı kentsel gelişmenin yönetilmesinde bir araç olarak akıllı büyüme; Konya kenti örneği. Yayımlanmamış doktora tezi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Song, Y., Merlin, L., & Rodriguez, D. (2013). Computers , Environment and Urban Systems Comparing measures of urban land use mix. Computers, Environment and Urban Systems, 42, 1–13. doi: https://doi.org/10.1016/j.compenvurbsys.2013.08.001
• Stamps, A. E. (2004). Entropy and visual diversity in the environment. Journal of Architectural and Planning Research, 239-256.
• Tekin, H. A. (2010). Kentsel tasarımda yeni şehircilik yaklaşımı ve Kadıköy – Yeldeğirmeni örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Terzi, F., & Bolen, F. (2009). Urban sprawl measurement of Istanbul. European Planning Studies, 17(10), 1559–1570. doi: https://doi.org/10.1080/09654310903141797
• Tian, L., Liang, Y. & Zhang, B. (2017). Measuring residential and industrial land use mix in the peri-urban areas of China. Land Use Policy, 69, 427-438.
• Tosun, K. E. (2013). Sürdürülebilir kentsel gelişim sürecinde kompakt kent modelinin analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 103-120.
• Trudeau, D. (2013). New urbanism as sustainable development ? Geography Compass (7), 6. 435-448. doi: https://doi.org/10.1111/gec3.12042
• Xu, Y., Wang, L., Fu, C. & Kosmyna, T. (2017). A fishnet-constrained land use mix index derived from remotely sensed data. Annals of GIS, 23(4), 303–313. doi: https://doi.org/10.1080/19475683.2017.1382570
• Yabuki, T., Matsumura, Y. & Nakatani, Y. (2009). Evaluation of pedodiversity and land use diversity in terms of the Shannon Entropy. 10 Nisan 30, 2021 tarihinde https://arxiv.org/abs/0905.2821 adresinden alındı.
• Zagorskas, J. (2016). GIS-based modelling and estimation of land use mix in urban environment problem formulation. International Journal of Environmental Science, 1, 284–293.