“Ercüment Ekrem Talû’nun Edebiyat Âlemi’ne Yansıyan Anıları

Year 2023, Cumhuriyetin İlanının 100. Yılı Anısına 1923’ten 2023’e Süreli Yayınlar ve Edebiyat Özel Sayısı, 252 - 271, 31.12.2023

Aydan Ener Su

https://doi.org/10.31465/eeder.1399203

Abstract

Modern Türk edebiyatının ilk yıllarından itibaren edebî hayatın şekillenmesinde, gelişmesinde büyük bir rol oynayan gazetecilik, pek çok edebî şahsiyetin edebî çalışmalarının yanı sıra gazetecilik faaliyetleriyle de ilgilenmelerini sağlamıştır. Özellikle Tanzimat dönemi sanatçılarının çok yönlü kimliklerinin en önemli basamağını gazetecilik faaliyetleri oluşturmuş ve Tanzimat’la birlikte yeni edebî türlerin gelişmesinde ve yaygınlaşmasında gazetenin işlevi büyük olmuştur. Tanzimat neslinin zirve şahsiyetlerinden Recaizâde Mahmut Ekrem’in oğlu olan Ercüment Ekrem Talû, çocukluk yıllarından itibaren edebiyat ve sanat camiasının önemli isimlerini yakından tanıma şansına sahip olmuştur. Babasının yalı ve konağında bir araya geldiği İsmail Safa, Tevfik Fikret, Rahmi Bey, Ahmet Rasim, Üstat-ı Azam, Nigâr Hanım, Süleyman Nazif, Mehmet Rauf, Halid Ziya, Manas Efendi ile ilgili anılarını Edebiyat Âlemi gazetesinin “Tanıdıklarım” köşesinde anlatmıştır. Bu çalışmada Ercüment Ekrem Talû’nun Edebiyat Âlemi’nin 12 Mayıs 1949 tarihli dördüncü sayısından itibaren on sayı devam eden anı yazıları değerlendirilmiştir. Yazar, ele aldığı şahsiyetlerle ilgili çeşitli akademik çalışmalardaki temel bilgileri vermenin yanı sıra bu şahsiyetlerin bilinmeyen yönlerinin, hayatlarındaki önemli ayrıntıların ortaya çıkmasını, aydınların toplanma yerleri, bir araya geldiklerinde neler yaptığı, konakların işlevi, gezinti yerleri hakkında bilgi edinilmesini sağlamıştır. Talû’nun anıları, hem anlattığı şahsiyetlerle ilgili biyografi ve edebiyat tarihi çalışmalarında hem de anı türünün gelişmesinde süreli yayınların rolünü göstermesi bakımından önem arz etmektedir.

Keywords

Ercüment Ekrem Talû, süreli yayın, Edebiyat Âlemi, konak hayatı, anı

Ercüment Ekrem Talû's Memoirs Reflected on the World of Literature

Abstract

Journalism, which has played a major role in the shaping and development of literary life since the early years of modern Turkish literature, has enabled many literary figures to be interested in journalistic activities as well as their literary works. In particular, journalistic activities constituted the most important step in the multifaceted identities of the artists of the Tanzimat period, and the newspaper played a major role in the development and dissemination of new literary genres with the Tanzimat. Ercüment Ekrem Talû, the son of Recaizâde Mahmut Ekrem, one of the peak figures of the Tanzimat generation, had the chance to get to know the important names of the literature and art community closely since his childhood. He told his memories of İsmail Safa, Tevfik Fikret, Rahmi Bey, Ahmet Rasim, Üstat-ı Azam, Nigâr Hanım, Süleyman Nazif, Mehmet Rauf, Halid Ziya, Manas Efendi, whom he met in his father's mansion and mansion, in the "Tanıdıkdıklarım" column of Edebiyat Âlemi newspaper. In this study, Ercüment Ekrem Talû's memoirs, which continued for ten issues starting from the fourth issue of Edebiyat Âlemi dated May 12, 1949, were evaluated. In addition to providing basic information about the personalities in various academic studies, the author has provided information about the unknown aspects of these personalities, important details in their lives, the gathering places of intellectuals, what they did when they came together, the function of mansions, and promenades. Talû's memoirs are important both in terms of biographical and literary history studies on the personalities he describes and in terms of showing the role of periodicals in the development of the memoir genre.

Keywords

Ercüment Ekrem Talû, periodical publication, Edebiyat Âlemi, mansion life, memory

References

• Aktaş, Ş. (2004a). “Ercüment Ekrem Talû”. Başlangıcındam Günümüze Kadar Büyük Türk Klasikleri On İkinci Cilt. İstanbul: Ötüken-Söğüt Yayıncılık. s.148-165.
• Aktaş Ş. (2004b). Ahmet Rasim. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Akyüz, K. (1947). Tevfik Fikret. Ankara: Sakarya Basımevi.
• Bekiroğlu, N. (1998). Şair Nigâr Hanım, İstanbul İletişim Yayınları.
• Bingöl, U. (2016). “Süleyman Nazif Bibliyografyası”. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Nisan 2016. Yıl 8. S. 15.
• Bölükbaşı, R. T. (2005). Tevfik Fikret Hayatı-Sanatı-Şahsiyeti. (Hazırlayan: Abdullah Uçman). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Dayanç, M. (2009). Yeni Kitap Dergisinde On Yazar-On Mülakat. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Ener Su, A. (2017). 1900-1928 Yılları Arası Mizah Gazete ve Dergilerinin İncelenmesi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Doktora Tezi.
• Ener Su, A. (2022). “Ercüment Ekrem Talû”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü 5. Cilt, Ankara: Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi, s. 470-472. (https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/talu-ercument-ekrem).
• Enginün, İ. (2004). “Süleyman Nazif’in Edebiyatımızdaki Yeri”. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: Dergâh Yayınları. s. 62-68.
• Enginün, İ. (2006). “Ercüment Ekrem”. Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923). İstanbul: Dergâh Yayınları. s. 446-448.
• Ercilasun, B. (2004). “İsmail Safa”. Büyük Türk Klasikleri 10. Cilt. İstanbul: Ötüken-Söğüt Yayınları. s. 13-21.
• Ercilasun, B. (2004b). “Mehmet Rauf”. Büyük Türk Klasikleri 10. Cilt. İstanbul: Ötüken-Söğüt Yayınları. s. 120-133.
• Ercilasun, B. (2004c). “Halit Ziya Uşaklıgil”. Büyük Türk Klasikleri 9. Cilt. İstanbul: Ötüken-Söğüt Yayınları. s. 337-364.
• Ercilasun, B. (2004d). “Süleyman Nazif”. Büyük Türk Klasikleri 10. Cilt. İstanbul: Ötüken-Söğüt Yayınları. s. 45-68.
• Ercilasun, B. (2004e). “Tevfik Fikret”. Büyük Türk Klasikleri 9. Cilt. İstanbul: Ötüken-Söğüt Yayınları. s. 276-336.
• Gökalp Alpaslan, G. G. (2016). Özyaşamöyküsünde Yazarın Yeniden Doğuşu. Ankara: Ürün Yayınları.
• Gökman, M. (1989). Ahmet Rasim: İstanbul’u Yaşayan ve Yaşatan Adam - Hayatı ve Eserleri.I, II. İstanbul: Çelik Gülersoy Vakfı Yayını.
• Huyugüzel, Ö. F. (2010). Halit Ziya Uşaklıgil. Ankara: Akçağ Yayınları.
• İnal, İ. E. M. K. (2000). “Nigâr Hanım”. Son Asır Türk Şairleri, Cilt 3 Haz. Hidayet Özcan, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay. S .1622-1626.
• İnal, İ. E. M. K. (2002). “Rahmî”. Son Asır Türk Şairleri (Kemâlü’ş- Şuarâ) Cilt IV. (Hazırlayan: İbrahim Baştuğ). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları. s. 1785-1787.
• İnci Elçi, H. (2003). “Türk Kültüründe Ev”, Roman ve Mekân. İstanbul: Arma Yayınları. s. 17.
• Kaplan, M. (2004). Tevfik Fikret Devir- Şahsiyet-Eser. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Karaca, A. (1990). İsmail Safa. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Karaca, A. (1993). Ercümend Ekrem Talû’nun Edebiyat ve Basın Dünyasındaki Yeri. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Karaca, A. (2005). Geçmiş Zaman Olur ki Anılar Ercümend Ekrem Talû. Ankara: Hece Yayınları.
• Karaveli, O. (2005). Ölümünün Doksanıncı Yılında Tevfik Fikret ve Halûk Gerçeği. İstanbul: Pergamon Yayınları.
• Kumsar, İ. A. (2020a). “Ercüment Ekrem Talû’nun Yazılarında Ankara”. Ankara Araştırmaları Dergisi. 8 (2). S. 389-402.
• Necatigil, B. (2007a). “Süleyman Nazif”. Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü. İstanbul: Varlık Yayınları. s.389.
• Necatigil, B. (2007b). “Nigâr Hanım”. Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü. İstanbul: Varlık Yayınları. s.317.
• Memiş, Ş. (2020). Anadolu Yakasının İlk Belediyesi Beykoz 10. Daire-i Belediye. İstanbul: Beykoz Kitaplığı. https://dokuman.beykoz.bel.tr/KulturYayinlari/10.DaireiBelediye.pdf
• Okay, O. (2004). “Ahmet Rasim”. Büyük Türk Klasikleri 10. Cilt. İstanbul: Ötüken-Söğüt Yayınları. s. 255-269.
• Orul, A. (2010). Edebiyat Âlemi Gazetesinin Sistematik Tahlili ve Edebiyatımızdaki Önemi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Özbalcı, M. (1997). Mehmet Rauf’un Romanlarında Şahıslar Kadrosu. İstanbul: MEB.
• Özcan, N. (2007). “Rahmi Bey”. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları. 34. Cilt. s. 422-423.
• Parlatır, İ. (2000). Tevfik Fikret. Dil ve Edebiyat Yazıları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Parlatır, İ. (2004). “Abdülhak Hamit Tarhan”. Büyük Türk Klasikleri 9. Cilt. İstanbul: Ötüken-Söğüt Yayınları. s. 120-129.
• Parlatır, İ. (2012a). Tevfik Fikret. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Parlatır, İ. (2012b). Recaizâde Mahmut Ekrem. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Parlatır, İ. (2014c). Abdülhak Hâmit Tarhan. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Safi, İ. (2006a). Altın Suyuna Batırılmış Bir Hayat Abdülhak Hâmid Tarhan. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Safi, İ. (2006b). Karlar Altında Nevbahar Lüsyen Tarhan’ın Hatıraları. (Hazırlayan: İhsan Safi). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Savçın, S. (1949). “İlk Söz”. Edebiyat Âlemi. 21 Nisan 1949. S. 1.
• Sertel, S. (1946). Tevfik Fikret İdeolojisi ve Felsefesi. İstanbul: Tan Matbaası.
• Sertel, S. (2006). İlericilik-Gericilik Kavgasında Tevfik Fikret. İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
• Semih, M. (1993). Türk Edebiyatında Mahlaslar, Takma Adlar Tapşırmalar ve Lakaplar. İstanbul: Anahtar Kitaplar.
• Tanpınar, A. H. (2012). On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tarım, R. (1991). “Ercüment Ekrem Talû Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi”. Türklük Araştırmaları Dergisi. Marmara Üniversitesi Edebiyat Fakültesi. S. 245-310.
• Tarım, R. (1998). Mehmed Rauf –Hayatı, Sanatı, Eserleri-Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Tarım, R. (2003). “Mehmed Rauf”, İslâm Ansiklopedisi. (28. Cilt), Ankara: Türk Diyanet Vakfı Yayınları, ss. 5154-517.
• Tuğluk, A. (2015). “Süleyman Nazif’in Hicivdeki Ustalığı: Beau Sherif’in Boş Herif’e Dönüşümü (İnceleme-Metin)”. HIKMET-Akademik Edebiyat Dergisi (Journal of Academic Literature) Güz 2015, Yıl 1, Sayı 1. ss. 25-38.
• Tuğluk, A. (2020). Şâir-i A’zam ve Zekeriya Rıza’nın Şâir-i A’zam’ı. İstanbul: Efe Akademi Yayınları.
• Tüzer, İ. (2007). “Kimliklerin Çatıştığı Mekân: “Kiralık Konak” ve Evini/Evrenini Arayan Nesiller”. Bilig Dergisi Bahar Sayı 41. ss. 225-239.
• Tonga, N. (2023). Meşhurlardan Portreler (Akşam Gazetesinde Portreci İmzasıyla Yayımlanan Yazılar). İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Törenek, M. (2011). Hikâye ve Romanlarıyla Mehmet Rauf. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Uçman, A. (2007). “Recaizâde Mahmud Ekrem”. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları. 34. Cilt. s. 503-504.
• Uluğlar, E. B. (2006). “1918-1928 Yılları Arası Türk Edebiyatında Hatıra Türü”. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Uşaklıgil, H. Z. (2012). Hikâye. (Yayına Hazırlayan: Fazıl Gökçek). İstanbul: Özgür Yayınları.
• Yalçın, M.(Ed.). (2010). “Talu, Ercüment Ekrem”. Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi. 2. Cilt , İstanbul: Yapı Kredi Yay. S. 968-969.
• Yücebaş, H. (1957). Bütün Cepheleriyle Ercüment Ekrem. İstanbul: Ahmed Halid Kitabevi.
• Talû, E. E. (1949). “Tanıdıklarım: Tanıdığım İsmail Safa”. Edebiyat Âlemi. 12 Mayıs 1949. Sayı 4. S. 1,7.
• Talû, E. E. (1949). “Tanıdıklarım: Tanıdığım Tevfik Fikret”. Edebiyat Âlemi. 19 Mayıs 1949. Sayı 4. S. 1,7.
• Talû, E. E. (1949). “Tanıdıklarım: Tanıdığım Bestekâr Rahmi Bey”. Edebiyat Âlemi. 26 Mayıs 1949. Sayı 4. S. 1,7.
• Talû, E. E. (1949). “Tanıdıklarım: Tanıdığım Ahmet Rasim ”. Edebiyat Âlemi. 02 Haziran 1949. Sayı 4. S. 1,7.
• Talû, E. E. (1949). “Tanıdıklarım: Tanıdığım Üstad-ı Azam ”. Edebiyat Âlemi. 09 Haziran 1949. Sayı 4. S. 1,7.
• Talû, E. E. (1949). “Tanıdıklarım: Tanıdığım Nigar Hanım ”. Edebiyat Âlemi. 16 Haziran 1949. Sayı 4. S. 1,7.
• Talû, E. E. (1949). “Tanıdıklarım: Tanıdığım Süleyman Nazif ”. Edebiyat Âlemi. 23 Haziran 1949. Sayı 4. S. 1,7.
• Talû, E. E. (1949). “Tanıdıklarım: Tanıdığım Mehmet Rauf ”. Edebiyat Âlemi. 30 Haziran 1949. Sayı 4. S. 1,7.
• Talû, E. E. (1949). “Tanıdıklarım: Tanıdığım Halid Ziya”. Edebiyat Âlemi. 14 Temmuz 1949. Sayı 4. S. 1,7.
• Talû, E. E. (1949). “Tanıdıklarım: Tanıdığım Manas Efendi”. Edebiyat Âlemi. 21 Temmuz 1949. Sayı 4. S. 1,7.