Bronz Çağı'ndan Bugüne Yerleşim Adı Olarak Ura'nın Devamlılığı

Year 2025, Volume: 8 Issue: 1, 13 - 26

Ayhan Yalçın

https://doi.org/10.47948/efad.1622209

Abstract

MÖ 3. binyıl içinde Anadolu’ya yapılan Luvi göçleri sonrasında güney Anadolu’da da Luvi nüfusu yaygınlaşır. Asur Koloni Çağı’nda, MÖ XIX. yüzyıla gelindiğinde bugünkü Silifke yerleşimi yakınlarında da Luviler yaşamaktadır. MÖ XIII. yüzyılın metinlerindeki destansı anlatım, MÖ XIX. yüzyılda Ura’nın, Akdeniz ticaret hayatında oldukça etkin bir liman olarak yer almaya başladığı düşündürmektedir. Ura kelimesinin Luvice’de büyük-ulu anlamına geldiği kabul edilir. Ura adı, Hitit Kralı I. Arnuwanda (MÖ XV. yüzyıl sonu MÖ XIV. yüzyıl ortası) döneminde yöredeki yerel ileri gelenlerle yapılan anlaşma kayıtlarında da yer alır. Ura, MÖ XIII. Yüzyıla gelindiğinde, bir liman ve tüccar şehri olarak öne çıkar. Bu dönemde Hititler’in Akdeniz’de kontrol ettiği en önemli limandır. Ura, Hitit devletinin yıkılmasından sonra da unutulmaz ve Demir Çağı’nda Asur Kralı II. Sargon’un seferleri sırasında (MÖ 715) Harrua biçiminde görünür. MÖ VI. yüzyıl ortasında Babil Krallığı bölgedeki Pirindu krallığı üzerine sefer düzenler. Bu seferler sırasında Ura, bir liman adı değil, dağlık alanda bir başkent adıdır. Bu durumda anlaşılmaktadır ki Ura kelimesi, tarih içinde sadece bir kent adı değildir. Daha geniş anlamda bir bölge adıdır. Kilikya’da Helen kolonilerinin kurulması sonrasında ve Helenistik Dönem’de Ura kelimesi, Hyria veya Hermia biçiminde telaffuz farkıyla yaşamaya devam eder. Orta Çağ’da Kilikya’ya Türk (Anadolu Selçuklu) seferlerinin başlamasıyla, Ura kelimesi Türkçeye de geçer. Bunun sonucunda, 16. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu tahrir kayıtlarında, Silifke’ye bağlı bir köy adı olarak yer alır ve Türkçe’de 16. yüzyıldan günümüze kadar “Ura” veya “Uğra” olarak söylenmektedir.

Keywords

Ura, Harrua, Liman, Başkent, Luviler

Ethical Statement

Bu makale kapsamında herhangi bir kurum ve kişi ile çıkar çatışması bulunmamaktadır.

Continuity of Ura as A Settlement Name from The Bronze Age to Today

Abstract

Following the Luwian migrations to Anatolia in the 3rd millennium BC, the Luwian population spread to southern Anatolia as well. During the Assyrian Colonial Age, 19th century BC, the Luwians lived near the current settlement of Silifke, among others. The epic narratives of the texts of the 13th century BC suggest that Ura began to prosper as an active port of Mediterranean trade routes in the 19th century BC. There is evidence that the word Ura means great in Luwian. Likewise, the word Ura appears in the agreement records made with local notables in the region during Hittite King I. Arnuwanda’s (late 15th century BC - mid 14th century BC) reign. In the 13th century BC, the settlement of Ura came to the fore as a port and merchant city. Ura was the most strategic port controlled by the Hittites in the Mediterranean during this period. Ura would not disappear from records after the collapse of the Hittite state. In the Iron Age, during the campaigns of the Assyrian King Sargon II (715 BC), the name Ura appears in the form of Harrua. In the middle of the 6th century BC, the Babylonian Kingdom organizes a campaign against the Pirindu Kingdom in the region. During these campaigns, Ura was not the name of a port city but the name of a capital in a mountainous area. Following this, it is understood that the word Ura is not simply the name of a single city. It is the name of a region in a broader sense. After the establishment of Greek colonies in Cilicia and in the Hellenistic Period, the word Ura continues to exist with a difference in pronunciation as Hyria or Hermia. With the beginning of the Turkish (Anatolian Seljuk) campaigns to Cilicia in the Middle Ages, the word Ura also enters Turkish. As a result, it appears in the 16th century Ottoman Empire census records as the name of a village affiliated to Silifke and has been pronounced as “Ura” or “Uğra” in Turkish from the 16th century to the present.

Keywords

Ura, Harrua, Port, Capital, Luwians

Ethical Statement

There is no conflict of interest with any institution or person within the scope of this article.

References

• Bakar A. (2015). Seleucia ad Calycadnum: Arkeolojik Veriler ve Yerleşim Tarihi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Beal R.H. (1992). The Location of Cilician Ura. Anatolian Studies, XLII, 65-73.
• Bent J. Th. (1891). A Journey in Cilicia Tracheia. The Journal of Hellenic Studies, 12, 206-224.
• BOA. (1996). 387 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Karaman ve Rûm Defteri 937/1530,1. Ankara.
• Brice, T. (2003). Hitit Dünyasında Yaşam ve Toplum. Ankara, Dost Kitabevi.
• Casabonne O. (1999). Notes Ciliciennes. Anatolia Antiqua, 7, 69-88.
• Casabonne O. (2005). ”Quelques ret Hypothèses sur Ura et la Cilicie Trachée. Colloquium Anatolicum, 4, 67-81.
• Çoruh H. (2019). Osmanlı Döneminde Bataklık Islah Çalışmaları (1840¬1920). Journal of Strategic Research in Social Science, 5 (1), 267-294.
• Davesne A, Lemaire A.  Lozachmeur H. (1987). Le Site Archéologique de Meydancikkale (Turquie); du Rovaume de Pirindu à la Garnison Ptolémaïque. Comptes rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, 2, 359-383. http://dx.doi.org/10.3406/crai.1987.14501.
• Dinçol A.M, Yakar J, Dinçol B.  Taffet A. (2000). The Borders of Appanage Kingdom of Tarhuntassa- a Geographical and Archaeological Assesment. Anatolica, XXVI, 1-29.
• Erhan N. H. (2009). Seramik Buluntular Işığında Geç Tunç Çağı-Erken Demir Çağında Çukurova-Kıbrıs İlişkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Erten E. (2014). Arkeolojik Veriler ve Tarihsel Olaylar Işığında Olba’da Yerleşimin Son Bulması. Selevcia ad Calycadnum, IV, 57-72.
• Forlanini M. (1988). La Regione del Tauro Nei Testi Hittiti. Vicino Oriente, 7, 129-169.
• Forlanini M. (2017). South Central: The Lower Land and hattmelcerttassa. Hittite Landscape and Geography (ss. 241-252). Leiden/Boston.
• French D.H. (1965). Prehistoric Sites in the Göksu Valley. Anatolian Studies, 15, 177-201.
• Gürbüz O. (1994). Göksu Deltası’nın Doğu Kıyısındaki Kıyı Çizgisinin Gerilemesi ve Sonuçları. Türk Coğrafya Dergisi, 29, 409-417.
• Hild F.  Hellenkemper H. (1990). Kilikien und İsaurien, Tabula Imperii Byzantini V. Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
• Kılar H.  Çiçek, İ. (2018). Göksu Deltası Kıyı Çizgisi Değişiminin DSAS Aracı ile Belirlenmesi. Coğrafya Bilimleri Dergisi, 16 (1), 89-104.
• Koç Ö. (2007). Göksu Deltasının Jeolojik Evrimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Korkmaz Z. (2013). Kilikya Demir Çağı Yerleşimleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Kurt M. (2001). Eskiçağda Göksu (Kalykadnos) Havzası. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Kurt M. (2005). MÖ VI.-V. Yüzyıllarda Kilikya Bölgesi: Küresel Güçler ve Siyennesis Krallığı. Tarihin Peşinde, 13, 303-326.
• Laroche E. (1959). Dictionnaire de la Langue Louvite. Paris.
• Macqueen J. G. (2013). Hititler ve Hitit Çağında Anadolu. Ankara, Arkadaş Yayınevi.
• Matessi, A. (2021). The ways of an empire: Continuity and change of route landscapes across the Taurus during the Hittite Period (ca. 1650–1200 BCE). Journal of Anthropological Archaeology, 62, 101293, https://doi.org/10.1016/j.jaa.2021.101293.
• Melchert H.C. (2007). Melchert, H. C., The Borders Of Tarhuntassa Revisited. Belkıs Dinçol ve Ali Dinçol’a Armağan (ss. 507-513). İstanbul.
• Mellaart J. (1954). Preliminary Report on Survey of Pre-classical Remains in Southern Turkey. Anatolian Studies, 4, 175-240.
• Oruç S. Z. (2013). Harbor Settlement Patterns of Second Millenium BC in Cilicia and The Amuq. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bilkent Üniversitesi, Ankara.
• Özyıldırım M. (2006). 359 Seleucia Konsili Kararlarının Çözümlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Postgate N. (2007). The Kilise Tepe Area in Pre-Classical and Hellenistic Times. N. Postgate, D. Thomas (Ed.), Excavations at Kilise Tepe, 1994-98 From Bronze Age to Byzantine in Western Cilicia 1, (ss. 15-18). Ankara, British Institute at Ankara.
• Ramsay V.M. (1960). Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası. İstanbul, MEB Yayınları.
• Sarıiz E. (2014). Tiyatro Kazısı Sikke Buluntuları Işığında Olba Tarihi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Strabon (2000). Antik Anadolu Coğrafyası, (çev: Adnan Pekman) İstanbul, Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Taffet A. (1999). The Likely Locations of Middle and Late Bronze Age Harbors in Cilicia- An Assessment Based on Levantine Models. La Cilicie: Espaces et Pouvoirs Locaux (IIe millénaire av. J.-C. – IVe siècle ap. J.-C.). (ss. 127-135). İstanbul.
• Tapu Tahrir Defterleri (BOA. TT.d. no: 31-83-272).
• Ünal A. (2002). Hititler Devrinde Anadolu I. İstanbul, Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Ünal A. (2003). Hititler, Akdeniz ve Liman Kenti Ura. Olba, VII, 13-40.
• Yakar J. (1976). Batı Anadolu’da Hitit Yayılımı. Anatolien Studies, XXVI, 117-126.
• Yalçın, A. (2022). Antik Kilikya Kenti Prakana’nın Konumu Hakkında Düşünceler. Arkhaia Anatolika, 5, 74-83.