Examination Of Water Literacy Levels of Secondary School Students According to Various Demographic Variables (Example Of Çavdır-Gölhisar)

Year 2024, Volume: 7 Issue: 1, 71 - 86, 31.12.2024

Yakup Avcı , Yusuf Sülün

https://doi.org/10.58637/egebad.1542491

Abstract

The aim of the research is to examine whether the water literacy levels of secondary school students differ according to various demographic variables. The population of this study consists of secondary school students studying in the 2021-2022 academic year. The sample of the study consists of 579 secondary school students selected by simple random sampling method among the students studying in Çavdır and Gölhisar districts of Burdur province. A descriptive survey model, one of the quantitative research methods, was used in the research. As data collection tools in the study, the "Personal Information Form" developed by the researcher and the "Water Literacy Scale" developed by Sözcü and Türker (2020a) were used. The data obtained were analyzed by independent groups t-test and one-way analysis of variance ANOVA. As a result of the research, a significant difference was found in terms of gender, grade level, mother and father education level, but no significant difference was found in terms of other variables. In the study, significant results were obtained in favor of girls and parents with high education levels. Based on these results, it was emphasized that in order to raise a water literate individual, water awareness should be gained at an early age, starting from the family, and their awareness of water should be increased by involving individuals in water-related issues.

Keywords

Water literacy, Water awareness, Water footprint, Secondary school students

Ethical Statement

Çalışma, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Etik Kurulu 28/01/2022 tarihi 210092 protokol, 19 sayılı karar numarası ile onaylanmıştır.

Ortaokul Öğrencilerinin Su Okuryazarlık Düzeylerinin Çeşitli Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi (Çavdır-Gölhisar Örneği)

Abstract

Canlıların temel yaşam kaynağı olan suyun önemi son yıllarda daha da artmaktadır. Hızlı nüfus artışı sonucunda suya duyulan talep, küresel iklim değişikliği, su kirliliği ve insanların suyu bilinçsizce kullanımı gibi nedenler su kıtlığı sorununu ortaya çıkarmaktadır. Su kıtlığının ve temiz suya ulaşabilme sorunlarının gelecekte daha da artacağı açıktır. Bu nedenle su kaynaklarının sürdürülebilir kullanılması ve gelecek nesillere ulaştırılabilmesi için su okuryazarlık düzeyi yüksek birey ve toplumlara ihtiyaç vardır. Bu araştırmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin su okuryazarlık düzeylerinin çeşitli demografik değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığını incelemektir. Bu araştırmanın evrenini, 2021-2022 eğitim öğretim yılında Burdur ili Çavdır ve Gölhisar ilçelerinde öğrenim gören ortaokul öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini bu öğrenciler arasından basit seçkisiz örnekleme yöntemi ile seçilen 579 ortaokul öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden, betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından geliştirilen “Kişisel Bilgiler Formu” ile Sözcü ve Türker (2020a) tarafından geliştirilen “Su Okuryazarlık Ölçeği” kullanılmıştır. 30 maddeden oluşan Su Okuryazarlık Ölçeği, su tasarrufu (13 madde), su bilinci (12 madde), su duyarlılığı (5 madde) olmak üzere üç alt faktörden oluşmaktadır. Anket soruları Google Form üzerinden oluşturulmuş ve link yoluyla katılımcılarla paylaşılarak veriler toplanmıştır. Elde edilen veriler SPPS 22 paket programına aktarılarak analiz edilmiştir. Yapılan analizlerde ikili gruplar arasında bağımsız gruplar t-testi yapılmış, ikiden fazla gruplar arasında ise çoklu karşılaştırma testlerinden tek yönlü varyans analizi ANOVA yapılmıştır. Araştırma sonucunda cinsiyet, sınıf düzeyi, anne ve baba eğitim düzeyi açısından anlamlı farklılık bulunmuş ancak diğer değişkenler açısından anlamlı farklılık bulunamamıştır. Araştırmada kızlar lehine, ve eğitim düzeyi yüksek ebeveynler lehine anlamlı sonuçlar elde edilmiştir. Bu sonuçlardan hareketle su okuryazarı bir birey yetiştirebilmek için aileden başlayarak daha erken yaşlarda su bilincinin kazandırılması ve su ile ilgili konularda bireylerin de dahil edilerek suya yönelik bilinçlerinin arttırılması gerektiği üzerinde durulmuştur.

Keywords

su okuryazarlığı, su farkındalığı, su ayak izi, ortaokul öğrencileri

Ethical Statement

Yazarlar olarak çalışmanın tüm süreçlerinin araştırma ve yayın etiğine uygun olduğunu, etik kurallara ve bilimsel atıf gösterme ilkelerine uyduğumuzu beyan ederiz.

References

• Altıntürk, H.B. (2018). Su olmasaydı? Erişim adresi: https://prezi.com/p/nlqr9i1syfar/eren-es, Erişim tarihi: 28.11.2023.
• Amarasinghe, U. A. Ve Sharma, B. R. (2008). Strategic Analyses of The National River Linking Project (NRLP) of India. 2.Workshop on analyses Of Hydrological, Social and Ecological Issues of The NRLP, Colombo, International Water Management Institute, Sri Lanka.
• Atçı, E.B. (2019). Dünya genelinde su kaynaklarının durumu. https://www.artemisaritim.com/dunya-genelinde-su-kaynaklarinin-durumu
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Örnekleme yöntemleri. Erişim adresi: http://cv.ankara.edu.tr/duzenleme/kisisel/dosyalar/21082015162828.pdf, Erişim tarihi: 06.12.2021.
• Cappellaro, E., Unal-Coban, G., Akpinar, E., Yildiz, E. ve Ergin, O. (2011). Yetişkinler İçin yapılan uygulamalı çevre eğitimine bir örnek: Su farkındalığı eğitimi. Journal of Turkish Science Education, 8(2), 157-173.
• DeOreo, W.B., Mayer, P., Dziegielewski, B. ve Kiefer, J. (2016). Residential end uses of water, version 2: Executive report. the water research foundation (WRF). https://www.circleofblue.org/wp-content/uploads/2016/04/WRF_REU2016.pdf
• Doğan M., ve Sever, Z. (2023). Sürdürülebilirlik: Su ve suyun önemi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 10(1), 176-192.
• DSİ, (2022). Toprak su kaynakları. Erişim adresi: https://www.dsi.gov.tr/Sayfa/Detay/754, Erişim tarihi: 13.11.2022.
• Ekinci, F., Acıelma, F., Küçükseymen, Y., Öztürk, M. B., Kubilay, F., Yelseli, A. ve Toprak, F. (2022). Ortaöğretim öğrencilerinin su okuryazarlık düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi (İstanbul örneği). Sosyal Bilimlerde Güncel Araştırmalar Dergisi, 12(1), 51-66. doi: 10.26579/jocress.468
• Ercin, E. ve Hoekstra, A. Y. (2012). Carbon and water footprints: concepts, methodologies and policy responses. World Water Assesment Programme, (4).
• Ergin, Ö. (2008). Su farkındalığı üzerine bir eğitim projesi. TMMOB 2. Su Politikaları Kongresi, 531-540. Ilgar, R. (2009). Dünya su yönetimi, su eğitimi / World water management and water education. 1. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi, Çanakkale, 1-22.
• Ilgar, R. (2020). Su okuryazarlığı ve su ayak izi üzerine yaklaşımlar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(73), 295-305. https://www.sosyalarastirmalar.com/articles/approaches-on-water-literacy-and-water-footprint.pdf
• Kadıoğlu, M. (2012). Türkiye’de iklim değişikliği risk yönetimi. Türkiye’nin birleşmiş milletler iklim değişikliği çerçeve sözleşmesi’ne ilişkin ikinci ulusal bildirimi hazırlık faaliyetlerinin desteklenmesi projesi, 51-52.
• Karabulut, E., Şahin, K., Bal, E., Gül, M. A. ve Kundak, S. (2023). Üstün yetenekli öğrencilerin ve akranlarının su okuryazarlığı düzeylerinin karşılaştırmalı incelenmesi. İçel Dergisi, 3(1), 27-35
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. (23. Basım). Nobel Yayıncılık.
• Kocaman, İ. (2022, 22 Eylül). Yaşam Kaynağı: Türkiye’de su kaynakları yönetimi ve kullanımı ne durumda? Erişim adresi:https://turkiyeraporu.com/arastirma/yasam-kaynagi-turkiyede-su-kaynaklari-yonetimi-ve-kullanimi-ne-durumda-10817, Erişim tarihi:14.12.2023.
• Küçük, A. (2022). Çevrim içi yapılan bir sürdürülebilir kalkınma eğitiminin ortaokul öğrencilerinin su okuryazarlıklarına etkisi. Route Educational ve Social Science Journal, 9(3), 188-202. http://dx.doi.org/10.17121/ressjournal.3164
• Mekonnen, M. M. ve Hoekstra A.Y. (2010). A global and high-resolution assessment of the green, blue and grey water footprint of wheat. Hydrology and Earth System Sciences 14(7), 1259–1276.
• Otaki, Y., Sakura, O. ve Otaki, M. (2015). Advocating water literacy. Mahasarakham International Journal Of Engineering Technology, 1(1), 36-40. https://www.tci-thaijo.org/index.php/mijet/article/view/57924.
• Özerdinç, F. ve Hamalosmanoğlu, M. (2021). Ortaokul öğrencilerinin su ayak izi, su farkındalığı ve su okuryazarlığı hakkındaki görüşleri. Anadolu Öğretmen Dergisi, 5(2), 296-315. https://doi.org/10.35346/aod.977636
• Sözcü, U. ve Türker, A. (2020a). Su okuryazarlığı ölçeğinin geliştirilmesi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(2), 1155-1168.
• Sözcü, U. ve Türker, A. (2020b). Lise öğrencilerinin su okuryazarlık düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Asya Eğitim ve Öğretim Dergisi, 6(3), 569-582. https://doi.org/10.20448/journal.522.2020.63.569.582
• Su Hakkı (2012). Türkiye’de Su Krizini Derinleştiren Politikalar. Erişim adresi:https://www.suhakki.org/2012/03/turkiyede-su-krizini-derinlestiren-politikalar/, Erişim tarihi:13.11.2022.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Boston: Pearson.
• Türker, A., Yüksel, H.K., Tuna, E. ve Sağır, A. (2022). Bilim ve sanat merkezlerindeki lise öğrencilerinin su okuryazarlık düzeyleri (İstanbul örneği). Social Science Development Journal, 7(30), 107-120. http://dx.doi.org/10.31567/ssd.606
• URL-1:İsu.gov.tr (t.y.). Suyun önemi ve tasarruf. Erişim adresi: https://www.isu.gov.tr/icerik/detay.aspx?Id=42, Erişim tarihi: 17.11.2022.
• URL-2:Su.gen.tr (2021). Suyun önemi. Erişim adresi: https://www.su.gen.tr/suyun-onemi.html, Erişim tarihi:11.12.2022.
• Ursavaş, N. ve Aytar, A. (2018). Okul öncesi öğrencilerinin su farkındalığı ve su okuryazarlıklarındaki gelişimin incelenmesi: Proje tabanlı bir araştırma. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, sayı 3(1), 19-45.
• Wood, G.V. (2014). Su okuryazarlığı ve vatandaşlık: East Midlands'ta sürdürülebilir evsel su kullanımı için eğitim. (Doktora tezi) Nottingham Üniversitesi. Nottingham Üniversitesi Açık Erişim Sistemi. https://eprints.nottingham.ac.uk/14328/
• Yentür, M. M., Sözcü, U. ve Aydinözü, D. (2022). Lise öğrencilerinin su okuryazarlık düzeylerinin tespit edilmesi: İstanbul ili örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(1), 381-421. https://doi.org/10.7822/omuefd.1085321