Sepritirino Hastalarına Roy Uyum Modeline Göre Verilen Hemşirelik Eğitiminin Burun Foksiyonu, Uyku Kalitesi, Sosyal Görünüş Kaygısı, Algılanan Sosyal Destek ve Sosyal İşlevsellik Üzerine Etkisi – Bir Vaka Kontrol Çalışması

Yıl 2024, Cilt: 40 Sayı: 1, 37 - 46, 26.04.2024

Pınar Yılmaz Eker , Pervin Demir

https://doi.org/10.53490/egehemsire.1102484

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı septorinoplasti hastalarına Roy uyum modeline göre verilen hemşirelik eğitiminin burun fonksiyonu, uyku kalitesi, sosyal görünüş kaygısı, algılanan sosyal destek ve sosyal işlevsellik üzerine etkisinin belirlenmesidir.
Yöntem: Araştırma, kesitsel, prospektif ve yarı deneysel tipte bir vaka-kontrol çalışması olup bir üniversite hastanesinin kulak burun boğaz servisinde yürütüldü. Çalışma, 50 vaka, 50 kontrol grubu olmak üzere toplam 100 hasta ile tamamlandı. Verilerin toplanmasında anket formu, Pittsburg uyku kalitesi indeksi (PUKİ), Standardized Cosmesis and Health Nasal Outcomes Survey (SCHNOS), Sosyal Görünüş Kaygısı Ölçeği (SGKÖ), Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği (ÇBASDÖ) ve Sosyal İşlevsellik Ölçeği (SİÖ) kullanıldı. Vaka grubundaki hastalara Roy uyum modeline göre eğitim verildi. Vaka grubu ile belirli zamanlarda telefon görüşmeleri yapılarak soruları yanıtlandı. Postoperatif 6. ayda hem kontrol hem vaka grubuna ölçekler uygulandı.
Bulgular: Vaka grubundaki hastaların yaş ortalamasının 25.98±8.58, kontrol grubundaki hastaların yaş ortalamasının 26.76±8.89’dır. Yapılan korelasyon analizine göre SCNOS ile PUKİ, SGK arasında pozitif yönde orta düzeyde (p<0.001), ÇBASDÖ ile SİÖ arasında negatif yönde zayıf düzeyde anlamlı bir ilişki (p<0.05) olduğu bulundu. Aynı zamanda ÇBASDÖ ile SİÖ arasında pozitif yönde anlamlı güçlü bir ilişki olduğu belirlendi (p<0.001). PUKİ, SCHNOS-O, SCHNOS-C ve SGKÖ puan ortalaması kontrol grubunda daha yüksek; ÇBASDÖ ve SİÖ puan ortalamalarının vaka grubunda daha yüksek olduğu ve istatistiksel olarak farkın anlamlı olduğu bulundu (p<0.05).
Sonuç: Sonuçlar, bu modele dayalı bir eğitim programının uygulanmasının septorinoplasti sonrası hastaların uyumunu artırdığını, dört uyum alanında iyileşme olduğunu ortaya koydu.
Anahtar Kelimeler: Septorinoplasti; Roy uyum modeli; uyku kalitesi; burun fonksiyonu, sosyal görünüş; sosyal destek; sosyal işlevsellik; hemşirelik.

Anahtar Kelimeler

Sertorinoplasti, Roy uyum Modeli, Burun Fonksiyonu, Uyku kalitesi, Sosyal Görünüş Kaygısı, Algılanan Sosyal Destek, Sosyal İşlevsellik, Hemşirelik

The Effects of Nursing Education Given to Patients with Septorhinoplasty According to the Roy Adaptation Model on Nose Function, Sleep Quality, Social Appearance Anxiety, Perceived Social Support and Social Function - A Case Control Study

Öz

Objective:The aim of this study is to determine the effects of nursing education given to septorhinoplasty patients according to the Roy adaptation model on nasal function, sleep quality, social appearance anxiety, perceived social support and social functionality.
Methods:The study was a cross-sectional, prospective and quasi-experimental case-control study and was conducted in the otolaryngology service of a university hospital.The study was completed with a total of 100 patients, 50 cases and 50 control groups. A questionnaire form, Pittsburgh sleep quality index(PSQI), Standardized Cosmesis and Health Nasal Outcomes Survey(SCHNOS), Social Appearance Anxiety Scale(SAAS), Multidimensional Scale of Perceived Social Support(MSPSS), and Social Functioning Scale(SFS) were used to collect data. The patients in the case group were trained according to the Roy adaptation model. Phone calls were made with the case group at certain times and their questions were answered. Scales were applied to both control and case groups at 6 months postoperatively.
Results:The mean age of the patients in the case group was 25.98±8.58, and the mean age of the patients in the control group was 26.76±8.89 years. According to the correlation analysis, it was found that there was a moderately positive (p<0.001) relationship between SCHNOS and PSQII and SAAS, and a weakly significant negative correlation between MSPSS and SAAS (p<0.05). At the same time, it was determined that there was a strong positive and significant relationship between MSPSS and SFS (p<0.001). The mean scores of PSQI, SCHNOS-O, SCHNOS-C, and SAAS were higher in the control group; It was found that the MSPSS and SFS mean scores were higher in the case group and the difference was statistically significant (p<0.05).
Conclusion:The results revealed that the implementation of a training program based on this model increased the compliance of the patients after septorhinoplasty, with improvement in four adaptation areas.

Anahtar Kelimeler

Septorhinoplasty, Roy adaptation model, nose function, sleep quality, social appearance, social support, social functioning, nursing

Kaynakça

• Ağargün MY, Kara H, Anlar O. Pittsburgh uyku kalitesi indeksinin geçerliği ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi. 1996;7:107- 15.
• Birchwood M, Smith J, Cochrane R, Wetton S, Copestake S. The Social Functioning Scale. The development and validation of a new scale of social adjustment for use in family intervention programmes with schizophrenic patients. Br J Psychiatry. 1990;1578:53-9.
• Burucu R, Durmaz M. Total kalça protezi operasyonu uygulanan hastaya Roy Uyum Modeli kullanılarak hemşirelik bakımının verilmesi; Bir olgu sunumu ve örnek bakım planı. Hemşirelik Bilimi Dergisi, 2020;3(1):36-43.
• Buyse Dj, Reynolds Cf, Monk Th, Berman Sr, Kupfer Dj. The Pitssburgh Sleep Quality Index: A New Instrument for Psychiatric Practice and Research. Psychiatry Research, 1989;28;193-213.
• Çakır Y, Palabıyıkoğlu R. Gençlerde sosyal destek-çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin güvenirlik ve geçerlik çalışması. Kriz Dergisi. 1997;5(1):15-24.
• Çelik M, Altıntaş A. The Turkish Version of the Rhinoplasty Outcomes Evaluation Questionnaire: Validation and Clinical Application. Balkan Med J 2019;36;129-33.
• Deveci I, Onder S, Surmeli M, Sahin S, Kipoglu BA, Karabulut B, Eser BC. Impact of nasal septal surgery on sleep quality and attention-deficit/hyperactivity disorder. J Craniofac Surg. 2018;29(7):632-5.
• Doğan T. Sosyal Görünüş Kaygısı Ölçeği’nin (SGKÖ) Türkçe uyarlaması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2010;39(39):151-9.
• Dreyfuss M, Cohen-Vaizer M, Rokade A, Laske RD. Cost-Effectiveness of Septorhinoplasty. Facial Plast Surg Aesthet Med.2021. (Ahead of print).
• Eker D, Arkar H, Yaldız H. Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği'nin Gözden Geçirilmiş Formunun Faktör Yapısı, Geçerlik ve Güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi. 2001;12(1):17-25.
• Eker D, Arkar H. Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikoloji Dergisi. 1995;10(34):45-55.
• Erakay SY. Şizofreni Tanılı Hastalarda Sosyal İşlevsellik Ölçeği (SİÖ) Türkçe Formunun Geçerlilik ve Güvenilirliğinin Araştırılması. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, İzmir, Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikiyatri Kliniği, 2001.
• Erol O, Koycu A. The effect of smoking on septoplasty and septorhinoplasty outcomes. Aesthet plast surg. 2022;1-7.
• Foda HM. Rhinoplasty for the multiply revised nose. Am J Otolaryngol. 2005;26:28-34.
• Gode, S. Ozturk, A. Sahin, M. Berber, V. Apaydin, F. Turkish Validation of the Standardized Cosmesis and Health Nasal Outcomes Survey, Facial Plast Surg. 2019;35(4):397-9.
• Hart TA, Flora DB, Palyo SA, Fresco DM, Holle C, Heimberg RC. Development and Examination of the Social Appearance Anxiety Scale. Assessment. 2008;15:48-59.
• Hismi A, Yu P, Locascio J, Levesque PA, Lindsay RW. The impact of nasal obstruction and functional septorhinoplasty on sleep quality. Facial Plast Surg Aesthet Med. 2020;22(6):412-9.
• Körpe G. Plastik–Rekonstrüktif Cerrahi Hastalarında Benlik Saygısı ve Hemşirelik Yaklaşımı. Sağlık Akademisi Kastamonu, 2017;2(3): 223-31.
• Kumar AR, Ishii LE. How You See Yourself: Cultural Considerations and Self-Image for Rhinoplasty Patients. Otolaryngol Clin North Am. 2020;53(2):209-12.
• Kütük SG, Arıkan OK, Evaluation of the effects of open and closed rhinoplasty on the psychosocial stress level and quality of life of rhinoplasty patients. J Plast Reconstr Aesthet Surg. 2019;72; 1347–54.
• Miyahara Kenzo L, Stefanini R, Suguri Magalhaes V, Wawginiak Henrique G, Balsalobre Andrade R, Haddad Martinho LF. Evaluation of sleep quality and risk of obstructive sleep apnea in patients referred for aesthetic rhinoplasty, Sleep Sci. 2019;12(3):126-31.
• Moubayed SP, Ioannidis JP, Saltychev M, Most, SP. The 10-item Standardized Cosmesis and Health Nasal Outcomes Survey (SCHNOS) for functional and cosmetic rhinoplasty. JAMA Facial Plast Surg. 2018;20(1):37-42.
• Özkan S, Öztürk C. Neuman’ın sistemler modeli kullanımına bir örnek: Pnömonili bir bebeğin hemşirelik bakımı. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2013;4(3):109-14.
• Panchapakesan V, Klassen AF, Cano SJ, Scott AM, Pusic AL. Development and psychometric evaluation of the FACE-Q Aging Appraisal Scale and patient-perceived Age Visual Analog Scale. Aesthet Surg J. 2013;33:1099–109
• Pektekin, Ç. Hemşirelik felsefesi. Kuramlar-bakım modelleri ve politik yaklaşımlar. İstanbul Med Yayıncılık. 2013;111-109.
• Roy C. Extending the Roy adaptation model to meet changing global needs. Nurs Sci Q; 2011;24(4):345-351
• Sayar S, Vural F. Rektum kanseri nedeni ile kolostomi açılan olgunun Roy Uyum Modeli’ne göre hemşirelik bakımı. Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2017;9(1): 91-98.
• Shuaib SW, Undavia S, Lin J, Johnson Jr CM, Stupak HD. Can functional septorhinoplasty independently treat obstructive sleep apnea?. Plast reconste surg. 2015;135(6):1554-65.
• Theocharidis V, Economopoulos KP. Smoking cessation prior to elective plastic surgery: why, when and how?. Tob Induc Dis. 2014;12(1):1-2.
• Topal Hançer A., Yılmaz M. Kök Hücre Tedavisi Yapılan Periferik Arter Hastalarının Roy Uyum Modeline Göre Değerlendirilmesi: İki Olgu Sunumu. Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2020;12(1):166-72
• Uzun, Ş. "Sister callistta roy: Adaptasyon modeli." eds. Hemşirelik teorileri ve modelleri. 1st ed. İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık. 2017:370-442.
• Wheeler SM, Corey JP. Evaluation of upper airway obstruction – An ENT perspective. Pulm Pharma Therap. 2008;21:433-41.
• Yang F, Liu Y, Xiao H, Li Y, Cun H, Zhao Y. Evaluation of preoperative and postoperative patient satisfaction and quality of life in patients undergoing rhinoplasty: a systematic review and meta-analysis. Plast reconst surg. 2018;141(3):603-611.
• Yılmaz M, Yılmaz P. Bariatrik karşılaştırması karşılaştırması Modeli Roy'un Uyum Modeline göre değerlendirilmesi: İki sunum sunumu. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2019;6 (1):65-73.
• Yoldaş G, Yıldırım Y, Fadıloğlu Ç, Şenuzun Aykar F. Esansiyel hipertansiyon’u olan bir hastada Roy Adaptasyon Modeline göre hemşirelik yaklaşımı. Turk J Cardiovasc Nurs .2019;10(21):33-39.
• Zimet GD, Dahlem NW, Zimet SG, Farley GK. The multidimensional scale of perceived social support. J Pers Assess. 1988;52(1):30-41.
• Zuhur Ş, Özpancar N. Türkiye’de kronik hastalık yönetiminde hemşirelik modellerinin kullanımı: Sistematik derleme. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi. 2017;19(2):57-74.