Kalıp Yapıların Kullanımı: Nasreddin Hoca Fıkraları

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 15, 333 - 346, 01.12.2016

Selma Elyıldırım

Öz

Sözlü ve yazılı iletişimde yoğun bir şekilde kullanılan kalıp yapılar için sunulan
tanımlar serbest birleşimlerden deyim ve donmuş sözcük birliktelikleri yapıları-
na kadar uzanan geniş bir alanı kapsamaktadır. Bu sözcük birleşimlerinin oluşumunda kültürün payı yadsınamaz. Bu bağlamda Türk kültürünün önemli kaynaklarından biri olan Nasreddin Hoca fıkralarının katkısı büyüktür. Bu noktadan
hareketle, bu çalışmada Nasreddin Hoca fıkralarında eşdizimlilik, deyim ve deyiş
gibi kalıp sözcük yapılarının kullanımı incelenmektedir. Fıkralarda gülmecenin
oluşumunda bu yapılarla oluşturulan sözcük oyunlarının gönderme yapılan anlam açısından oynadığı rol ele alınmaktadır.
Çalışmanın girişinde mizahın tanımı ve oluşturucu ögeleri üzerinde durulmaktadır. İkinci bölüm dil oyunlarının mizah içindeki yerini açıklarken üçüncü
bölüm kalıp sözcük yapılarını ele almaktadır. Dördüncü bölüm birkaç örnekle
bu yapıların Nasreddin Hoca fıkralarında kullanımını incelemektedir. Son olarak
kısaca çalışmanın sonuçları sunulmaktadır  

Anahtar Kelimeler

Kalıp yapılar, eşdizimlilikler, donmuş ifadeler, sözcük oyunları

Kaynakça

• AKTULUM, Kubilay. (2013). Folklor ve Metinlerarasılık, Konya: Çizgi Kitabevi. AKTULUM, Kubilay. (2011). “Bir Ana-metin olarak Nasreddin Hoca Hikayeleri Üzerine Kimi Dönüştürmeler”, Milli Folklor, 91, 12, s. 12-24. BLAKE, Barry. (2007). Playing with Words: Humour in the English language. London: Equinox Publishing Ltd. DOKUMACI, Coşkun. (Yay. Haz.). (2013). En Güzel Nasreddin Hoca Fıkraları. Ankara: Liya Kitap, 2013. ELLIS, Nick (1996). “Sequencing in SLA: Phonological Memory, Chunking and Points of Order”, Studies in Second Language Acquisition, 18, s. 91-126. EMEKSİZ, Abdulkadir. (2013). “Nasreddin Hoca Fıkralarının Atasözleri ve Deyimlerle İlgisi”, Türk Halk Edebiyatı İncelemeleri (Saim Sakaoğlu Armağanı, (Ed. Metin Ergun), Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü. s. 325-340. FIRTH, John. (1957). Papers in Linguistics 1934-1951. London: Oxford University Press. JACKSON, Howard. (1988). Words and their Meaning. Londra/New York: Longman. 1988. LEWIS, Michael. (Der.). (2000). Teaching Collocation: Further Developments in the Lexical Approach. Hove: Language Teaching Publications. MOON, Rosamund. (1998). Fixed Expressions and Idioms in English – A Corpus-based Approach. Oxford: Clarendon Press. 1998. ÖZKAN, Fatma. (1996). “Tatar Türklerinin Fıkra Tipleri ve Nasreddin Hoca”, V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, s.188-194. ÖZKAN, İsa. (1996). “Türk Dünyasında Nasreddin Hoca”, V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, s.195-200. ÖZKAN, İsa, (1983), “Nasreddin Hoca’nın Tarihi Şahsiyeti ve Fıkraları ÜzerineBir İnceleme”, Türk Folkloru Araştırmaları 1982, Ankara, 1983, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, s. 134-165. ÖZKAN, İsa. (1999). Türkiye ve Türkmen Türkçesiyle Ependi, Nasreddin Hoca Fıkraları, Ankara: TİKA Yayınları. PAWLEY, Andrew ve SYDER, Frances Hodgetts. (1983). “Two puzzles for linguistic theory: nativelike selection and nativelike fluency”, Language and Communication, (Der. J. Richards ve R. Schmidt), s. 191-226, Harlow: Longman. PHILIP, Gill. (2011). Colouring Meaning: Collocation and Connotation in Figurative Language, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company, 2011. ROSS, Alison. (1998). Te Language of Humour, London: Routledge. SCHMITT, Norbert. (Der.) (2004). Formulaic Sequences in Action: An Introduction. Formulaic Sequences: Acquisition, Processing and Use, Amsterdam: Benjamins. SINCLAIR, John. (1991). Corpus, concordance, collocation. Oxford: Oxford University Press. WARNER, Jamie. (2011). “Humor, terror and Dissent: the Onion afer 9/11”, A Decade of Dark Humour: How Comedy,Irony, and Satire Shaped Post-9/11 America, (Der. T Gournelos ve V. Greene), University Press of Mississippi, s. 57-79. WRAY, Alison. (2002). Formulaic Language and the Lexicon. Cambridge: Cambridge University Press. (2008). Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları