Yaşar Kemal’ın “Yılanı Öldürseler” Romanında Yer Alan Geleneklerin Özbek Gelenek Ve Göreneklerıyle Karşılaştırılması

Year 2018, Volume: 7 Issue: 20, 441 - 457, 15.08.2018

Lola Amınova

Abstract

Sanat eserleri şekil, muhteva ve üslup özellikleri ile de içinde doğdukları hayata,
kültüre, zihniyete, geleneğe, alışkanlıklara ve davranışlara tutulan bir ayna vazifesi
görür. Bu bakımdan, toplumsal yapıyı bilmeden, bir toplumun sanatını anlamak
veya sanatsal yaratıların toplumsal işlevini çözümlemeden sanatın toplumsal etkilerini saptamak ve değerlendirmek mümkün değildir. Malum, halk edebiyatı -
milletin sıradan olan çalışkan insanlarının icadıdır. Halk edebiyatı halk sanatının
tiyatro, dans, ressamlık sanatlarından ayrı, kendine özgü özellikleriyle biliniyor.
Halk edebiyatında kelime, ahenk ve anlam en önemli faktörlerden sayılır. Her milletin geçmişinde sözlü kelime sanatı olduğu gibi Türk milletlerinin geçmişinde de
pürhikmet sözlü edebiyatının eşsiz numuneleri vardır.
Folklor numunelerinde de bir yazarın düşünceleri değil, belli bir milletin duyguları, inançları, hayalleri hayattan çıkardıkları sonuç olarak elde ettikleri tecrübeleri yansıyor. Sanat yapıtının toplumsal bir ürün olması, onu aynı zamanda siyasal,
sosyal ve kültürel bir gösterge haline de dönüştürür. Başka bir deyişle, her sanat
yapıtı, içinde doğduğu toplumun belirleyici nitelikleriyle belirli bir ilişki içerisinde
varlığını sürdürür Türk yazarı Yaşar Kemal’in eserlerinde kendisi yaşadığı ortam ve milletine ait
örf adet, gelenek ve görenekler, alkış ve kargışlar doğal bir şekilde yansıtılmıştır.
Yaşar Kemal romanlarında o yöre insanlarının konuşmaları, ağızları, deyimlerini
olduğu gibi kullanmaya çaba göstermiştir. Yazar romanlarındaki olağanüstü olayları, ruh ve hayvanlar hakkındaki hikâyeleri halk edebiyatındaki efsane ve rivayet
motiflerinden yararlanarak anlatıyor. Yazarın “Yılanı öldürseler” romanı aynen efsane ve rivayet motiflerinin güzel numunesi olarak ortaya çıkmış eserdir.
Anahtar sözcükler: Halk edebiyatı, Özbek gelenekleri, Türk örf adetleri
Abstract:
The works of art, with their shapes, content and stylistic features, also observe a
mirror that is held by the chronicles, cultures, minds, traditions, habits and behaviors that they are born in. In this respect, it is not possible to recognize and evaluate
the social influences of art without understanding the art of a society or solving the
social function of the artistic creations without knowing how to do it. Well, folk
literature - the invention of the hardworking people of the nation. Folk literature
is known for its folk art distinct from the arts of theater, dance and painting. In
folk literature, word, harmony and meaning are the most important factors. Just
as every nation has a verbal vocabulary in its past, the Turkish nations have unique
examples of oral literature in the past.
Folklore samples reflect not only the author’s thoughts, but also the emotions
and beliefs of a certain nation, the experiences they have achieved as a result of their
dreams. The fact that the work of art is a social product transforms it into a political, social and cultural indicator at the same time. In other words, every work of art
continues its existence in a certain relationship with the determinative qualities of
the society in which it is born.
In the works of the Turkish writer Yaşar Kemal, customs, traditions and customs, applause and confusion belonging to the environment and the nation he lived
in were reflected naturally. Yaşar Kemal has tried to use the speeches, mouths and
idioms of the local people as they are in his novels. He writes stories about extraordinary events, soul and animals in his novels, using the legends and narrative
motifs in folk literature. The novel “Kill the Serpent” novel is a work of art that
emerged as a beautiful sample of myths and narrative motifs.
Keywords: Folk literature, Uzbek traditions, Turksh customs

Keywords

Halk edebiyatı, Özbek gelenekleri, Türk örf adetleri

References

• Freud, Z:Sigmund,, (1991), Vvedeniya v Psihoanaliz. Moskov:. Nauka. From, Eric, (1992), Duşa Çeloveka. Moskova: Nauka. Hamzatov, Rasul, (1968), Dağıstanım. Sayı 12. İşankulov, J., (1999), Folklor: Obraz ve Talkın. Karşi: Nasaf. İmamov, K.- Mirzaev, T. –Sarımsakov, B., (1990), Özbek Halk Ağzaki İcadı, Taşkent: Okutuvçı Neşriyat. Kemal, Yaşar, (1987), Yılanı Öldürseler. İstanbul: Toros Yayınları. Kudret, Cevdet (1990). Türk edebiyatında hikâye ve roman. İstanbu:. İnkılap Kitabevi. Kalafat, Yaşar (1990). Doğu Anadolu’da eski Türk inançlarının izleri. Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları. Kabacalı, Alpay, (1997). Bir Destan Rüzgarı Fotoğraflarla Yaşar Kemal’in Yaşam Öyküsü. İstanbul: Sel Yayıncılık. Sarımsakov, Bahadir, (1986), Özbek Merasim Folkloru. Taşkent: Fen Neşriyat. Yarmatov, İ. (1992), Sahiller Şukuhı, Taşkent. Yazuvçı Neşriyat. Yalçın, Alemdar, (2003), Siyasal ve Sosyal Değişmeler Açısından Cumhuriyet Dönemi Çağdaş Türk Romanı 1946–2000. Akçağ Yayınları: Ankara. Yung, K. T., (1997), Çelovek i ego simolı. Moskova. Yung, K. T., (1972). Ak Elma Kızıl Elma. Özbek Halk Koşukları. Yung, K. T., (1971). Sovremennaya Ansiklopediya. Yung, K. T., (?) Kratkaya Literaturnaya Ansiklopediya 9. Cil