Viyana Kuşatmalarında Almanya’ya Esir Düşen Türkler

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 20, 623 - 649, 15.08.2018

Altan Alperen

Öz

Bu makalede, 17. ve 18. yüzyıllarda Osmanlı Devleti’yle yapılan savaşlar sonucunda esir edilerek Almanya’ya götürülen Müslüman savaş esirleri ele alınmaktadır. 1683 yılındaki II. Viyana bozgunu ve ardından Osmanlı Devleti’nin Balkanlara doğru geri çekilmesi bu süreci hızlandırmıştır. II. Viyana Kuşatmasında ve
sonraki yıllarda Avrupa Birleşik ordularıyla Osmanlı ordusu arasında geçen savaşlarda alınan yenilgiler sonucunda kadın, erkek ve çocuklar savaş alanlarından
Almanya’ya esir olarak götürülmüşlerdir. Ganimet olarak götürülen bu Türklerin
sayısı kesin olmamakla birlikte, Avusturya ve Almanya’nın güney bölgesi ağırlıkta
olmak üzere, binlerce Müslüman’ın Almanlara esir düştüğü bilinmektedir. Ancak
bazı kaynaklar, bu sayının çok daha yüksek olduğunu ifade etmektedir. Almanlar,
o dönemlerde savaş esirlerini asimile etmek için vaftiz ediyorlardı. Vaftiz edilen Osmanlı tebaasına mensup esirler genelde Avusturya, Frankonya, Bavyera, Saksonya,
aşağı Almanya, Silezya, Vestfalya ve Hannover bölgelerine yerleştirilmişlerdir. II.
Viyana kuşatmasından sonra gerilemeye başlayan Osmanlı İmparatorluğu’nun artık bir tehdit olarak görülmemesi nedeniyle Almanların ve Avrupalıların Osman lı’ya karşı bakış açıları değişmiştir. Bu dönemden sonra Almanya ve Avrupa’da
Osmanlı Devleti ve kültürüne karşı büyük bir merak ve hayranlık doğmuştur. II.
Viyana kuşatmasının başarısızlığı belki de başarılı olmasından daha büyük etkilere yol açmıştır. Türk korkusunu yenen Avrupalılar, Türklerin daha farklı yönleri
ile tanışmış oldular. Osmanlı sayesinde 17. yüzyılda Almanya’da hâkim olan “Türk
modası” ve “kahve kültürü” daha sonra tüm Avrupa’ya yayılmıştır. Günümüzdeki
terimlerle bu duruma Türklerin yumuşak gücü de denebilir.
Anahtar kelimeler:
Türk savaş esirleri, II. Viyana Kuşatması, Almanya, 16-18. yüzyıl.
Abstract:
This article aims to illustrate the Muslim prisoners of war who were enslaved
in battles against the Ottoman State between 16th and 18th centuries. The Viennese defeat in 1683 and the successive victories gained by the Christian armies in
the Balkans whipped up this course. The Turks being defeated by the Germans, a
number of people including women, men and children were captured in the battle
field and brought to Germany as slaves. Despite the fact that the accurate number
of these people remains unknown, it is supposed that thousands of Ottoman prisoners were settled in Austria and Germany. Yet, it is estimated that the numbers
are much higher. Having been baptized, the captive Turks were settled mainly in
Austria, Franconia, Bavaria, Saxony, southern Germany, Silesia, Westphalia and
Hannover. The Ottoman setback at Vienna had big implications: This landmark
event marked a watershed in Ottoman-European relations, leading to a kind of
detente. The Turks were no longer considered to be dangerous enemies to Europe,
but to be exotic and somewhat appealing. When fear turned first into fascination
and then into fantasy, Ottoman culture began to play an important part in shaping
European countries: Turquerie or the fashion for all things Turkish denoted the
European interest in the Orient, particularly the culture of the Ottoman Empire, and its influence on culture from the 17th century onwards. Turquerie reached
its apogee during the 18th century. It was providing a rich source of material for
numerous novels, plays, ballet and opera; not to mention painting, architecture,
costume and interiors. Turquerie’s greatest impact was undoubtedly in Central
Europe. The so-called Turkish wars unveiled the influence of Ottoman culture on
Germany and Europe.
Keywords:
Turkish prisoners of war, II. Siege of Vienna, Germany, 16.-18. Century

Anahtar Kelimeler

Türk savaş esirleri, II. Viyana Kuşatması, Almanya, 16-18. yüzyıl

Kaynakça

• ABDULLAH, Muhammad Salim, (1981), Geschichte des Islams in Deutschland, Graz; Wien; Köln: Styria. ALKAN, Mustafa Nail, (2015), “Hayranlık, Dostluk ve Çıkar Üçgeninde Türk-Alman İlişkileri”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, 34: 35- 48. AUBELE, Anton, (1995) “Wie vor 300 Jahren bei uns Moslems zu Christen wurden. Drei Türkentaufen in Steinheim, Weiβenhorn und Elchingen” Geschichte im Landkreis Neu-Ulm, Neu-Ulm, Landkreis Neu-Ulm. COŞAN, Leyla, (2008), “Almanya’da Hristiyanlaştırılan Türk Savaş Esirleri ve Bunların Vaftiz Törenleri (16-18. Yüzyıllar)”, Türk Kültürünü İncelemeleri Dergisi. The Journal of Turkish Cultural Studies, 19: 43-60. ÇELİK, Latif, (2008), Türkische Spuren in Deutschland- Almanya’da Türk İzleri, Mainz: Logophon. DEETJEN, Werner-Ulrich, (2005), “700-jähriges Jubiläum Sadok Selim-Johannes Soldan (um 1270–1328), erster urkundlich bekannter türkischer Deutscher und Brackenheimer Bürger“, (Deetjen tarafından 24 Haziran 2005 tarihinde Johannis kilisesinde yapılan sunumun başlığı). (online:http://wikideu.com/wiki/index.php?title=Johanniskirche_(Brackenheim) HELLER, Hartmut, (2003), “Carl Osman und das Türkenmariandl”, Die Zeit,37: 1-5. HELLER, Hartmut, (1986), “Türkentaufen um 1700- ein vergessenes Kapitel der fränkischen Bevölkerungsgeschichte”, Glaubensflüchtlinge und Glaubensfremde in Franken. 26. Seminar des Frankenbundes vom 10.-12. Oktober 1986: 255-271. SCHLUMBERGER, Hella, (1998), Türkenstraße: Vorstadt und Hinterhof, eine Chronik erzählt, München: Buchendorfer Verlag. SPIES, Otto, (1968), “Schicksale türkischer Kriegsgefangener in Deutschland nach den Türkenkriegen”, Festschrift Werner Caskel: zum 70. Geburtstag, 5.März 1966, gewidmet von Freunden und Schülern, Erwin Gräf (Hrsg.), Leiden: Brill. SPOHN, Margret, (1993), Alles getürkt: 500 Jahre (Vor)Urteile der Deutschen über Türken. Oldenburg: Bis. TEPLY, Karl, (1973), “Türkentaufen in Wien während des groβen Türkenkrieges 1683-1699. Wesen und Bedeutung der Türkentaufen”, Jahrbuch des Vereins für Geschichte der Stadt Wien, IXXX, Österreich: Ferdinand Berger&Söhne OHG, Horn, Nö. YILDIRIM, Mustafa, (2008), “Tarihten Günümüze Münih’teki Türkler ve Bazı Türk Eserleri”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19: 489-506.