Milli Mücadele Dönemi Basında “İptidâi Mektepleri” Üzerine Tartışmalar

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 28, 161 - 185, 23.04.2021

Ümit Polat

Öz

Milli mücadele dönemi basında çıkan yazılar milli mücadele günlerinin uyandırdığı acı, sevinç, üzüntü ve ümidi yansıtan canlı belgelerdir. Basında basılıp yayınlananlar yarın için dünün tarihi olma niteliğine sahiptir. Bu araştırmanın temel amacı milli mücadele dönemini çıkan gazetelerden; Hâkimiyet-i Milliye, Açıksöz ve İstikbal
gazetelerinde yer alan İptidai mektepler üzerine yapılan tartışmaların incelenmesidir. Tarihsel bir araştırma niteliğindeki bu çalışma tarama modelindedir. Araştırmanın
verileri Hâkimiyet-i Milliye, Açıksöz ve İstikbal gazeteleri Ankara TBMM kütüphanesinde tarama yöntemi ile elde edilmiştir. Araştırmanın verileri, günümüz harflerine
aktarılarak gazetelerdeki eğitim tartışmaları tespit edilmiştir. Milli mücadele dönemi özellikle basında yer alan eğitim, öğretim ve öğretmen yetiştirme ve özellikle öğretmenlerin ekonomik sorunları basında çok yer almıştır. İptida-i Mektepleri ile ilgili gazetelerde özellikle bu mektepler nasıl ıslah edileceği üzerinde birçok yazılar çıkmakla beraber o dönemin aydınları gazetelere yazdıkları makalelerle bu mektep sorununun nasıl çözüleceği konusunda çok kapsamlı bilgiler vermişlerdir. Kendi aralarında tartışmışlardır. Bu bağlamda milli mücadele döneminde iptida-i mekteplerinin nasıl bir işleve sahip olduğunu çağın gerisinde kalan kendini geliştiremeyen bu kurum hakkında. Özellikle de Hakimiyet-i Milliye gazetesinde, eğitim ile ilgili bir çok araştırması olan “Mustafa Rahmi, Muallim Ahmet Halit” makalelerini görmekteyiz. Bu
araştırmalarında eğitim sisteminin aksaklıklarını gündeme getirirmişler, iptida-i mekteplerinin programların içerikleri nasıl olması gerektiğini örneklerle açıklamışlardır.

Anahtar Kelimeler

Hâkimiyet-i Milliye, Açıksöz ve İstikbal gazeteleri, İptidai mektepleri, Programlar

Kaynakça

• ALBAYRAK, Hüseyin (1994), Trabzon Basın Tarihi, Ankara.
• BASGÖZ, İlhan.- Wilson H (1968), Türkiye Cumhuriyetinde Eğitim ve Atatürk, Ankara, Dost
• BAŞGÖZ, İlhan (1995), Türkiye’nin Eğitim Çıkmazı ve Atatürk, Ankara
• CRİSS, Bilge (2005), İşgal Altında İstanbul 1918-1923, İstanbul: İletişim Yayınları
• COŞAR, Ömer Sami(1963), Millî Mücadele Basını, İstanbul: Gazeteciler Cemiyeti Yay.
• ÇAPA, Mesut (1992), “Milli Mücadele Döneminde İstikbal Gazetesi”, Atatürk Yolu, C.10.
• DEMİRCİOĞLU, Aziz (1973), 100 Yıllık Kastamonu Basını 1872-1972, Doğru söz Matbaası ESKİ, Mustafa (1995), Kastamonu Basınında Millî Mücadele’nin Yankıları, TTK Yayınları, Ankara.
• GEVGİLİ, Ali(1983), Türkiye Basını Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İstanbul: İletişim Yayınları
• İNUĞUR, Nuri(1992), Türk Basın Tarihi, İstanbul: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.
• KOLOĞLU, Orhan(1993),Türk Basını Kuva-yı Milliye’den Günümüze, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları
• ÖNDER, Mehmet(1991), Milli Mücadele’nin Gazetesi Hâkimiyet-i Milliye Nasıl Çıkarıldı? Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 20, Cilt: VII, Mart
• ÖZKAYA, Yücel (1989), Milli Mücadele’de Atatürk ve Basın (1919-1921); Ankara: TTK Yay.
• ÖZTOPRAK, İzzet(1981), Kurtuluş Savaş’ında Türk Basını, Ankara: Türkiye İş Bankası Yay.
• ÖZTÜRK, Cemil (1996). Atatürk Devri Öğretmen Yetiştirme Politikası, Ankara.
• POLAT, Ümit(2012),“Milli Mücadele Dönemi “Hakimiyeti Milliye, Açıksöz ve Türk Dünyası” Gazetelerinde Çocuk Edebiyatı Ürünleri Üzerine Bir İnceleme “, 3. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu. Ankara Üniversitesi Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayın No: 4-Ankara.
• POLAT, Ümit, Karagöz. Savaş (2020),Türkiye’de Erken Cumhuriyet Dönemi Mesleki ve Teknik Eğitimin Durumu Hakkında Bir Muhtıra. Kastamonu Education Journal, 2020, Vol. 28, No:5, 2156-2164 doi: 10.24106/kefdergi.727919.
• POLAT, Ümit (2020),“Milli Mücadele Basınına Yansıtılan Eğitim Tartışmaları” Mediterranean Journal of Social & Behavioral Research, Cilt 4, Sayı 1, s. 19-29