Coğrafya Öğretmenlerinin Tükenmişlik, Mesleki Profesyonellik ve Örgütsel Bağlılık Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 31, 1 - 22, 15.04.2022

Nadire Karademir Nurullah Kılınç

Öz

Türkiye’de coğrafya öğretmenleri diğer branş öğretmenleri gibi mesleklerini icra ederken karşılaşabilecekleri birçok problemle baş etmek zorundadırlar. Bu problemler öğretmenlerin tükenmişlik, mesleki profesyonellik ve örgütsel bağlılık düzeylerini etkilemektedir. Coğrafya öğretmenlerinin mesleklerini icraları sırasında demografik değişkenlere göre tükenmişlik, mesleki profesyonellik ve örgütsel bağlılık düzeylerinde hangi değişkenlere göre farklılık oluşturduğunun bilinmesi önem taşımaktadır. Bu araştırmanın amacı, coğrafya öğretmenlerinin tükenmişlik, mesleki profesyonellik ve örgütsel bağlılık düzeylerini demografik değişkenler çerçevesinde incelemektir. Türkiye’nin tüm coğrafi bölgelerinden katılmış 455 coğrafya öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmaya katılanların 152’si kadın, 303’ü ise erkektir. Araştırma, betimsel tarama modelindedir. Türkiye’de resmi ve özel eğitim kurumlarında görevli coğrafya öğretmenlerinin tükenmişlik, mesleki profesyonellik ve örgütsel bağlılık düzeylerini
etkilediği düşünülen bazı değişkenlerin belirlenmesi amacıyla yapılan bu araştırmada coğrafya öğretmenlerine üç farklı ölçek uygulanmıştır. Yapılan analiz sonucunda
cinsiyet, durumuna göre puanlarda herhangi bir farklılaşma olmadığı görülmüştür. Yaş, medeni durum, görev yapılan coğrafi bölge, görev yapılan okul türü, kıdem yılı,
maddi durum değişkenlerinde tükenmişlik boyutunda anlamlı farklılaşma ortaya

Anahtar Kelimeler

cografya öğretmenleri, tükenmişlik, mesleki profesyonellik, örgütsel bağlılık

Kaynakça

• BALAY, Refik, (2000), Yönetici ve Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• BAYRAM, Levent, (2005) Yönetimde Yeni Bir Paradigma Örgütsel Bağlılık. Sayıştay Dergisi, Ankara Sayı 59 sayfa 125-139.
• BUDAK, Gülay, SÜRGEVİL, Olca, (2005), Tükenmişlik ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörlerin Analize İlişkin Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama, D.E.Ü. BF. Dergisi, Cilt: XX, 2: 95–108.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Şener, (2010), Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, Pegem Yayınları, Ankara.
• ÇAYLIKOCA, Alparslan, (2017), Örgütsel Bağlılığın Mesleki Bağlılık Üzerine Etkisi: Konaklama İşletmelerinde Bir Araştırma. Uluslararası Global Turizm araştırmaları Dergisi Yıl:2017 Cilt: I 1: 1-17
• DEMİR, Mehmet Kağan, KARA, Nisa, (2014), İlkokul Birinci Sınıf öğretmenlerinin Tükenmişlik Durumu. Eğitimde kuram ve Uygulama Dergisi. 10/2: 424-440 DOĞANAY, Hayati, (1997), Türkiye’nin Beşeri Coğrafyası Milli Eğitim basımevi İstanbul. Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 1: 7-24, Ankara.
• EBS, Eğitimciler Birliği Sendikası, (2018), Eğitime ve Bilime Bakış İzleme ve değerlendirme raporu. Eğitim Bir Sen Yayınları Yayın No: 88: 93 Ankara
• ERGİN, Canan, (1992), Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin uyarlanması VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları Türk Psikologlar Derneği Yayını, (143-154). Ankara:
• EROĞLU, Mehmet, ERDOĞAN, Ufuk ÖZBEK, Ramazan, (2018), Öğretmenlerin Mesleki Profesyonellikleriyle Mesleki Gelişime Yönelik Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Sosyal ve İnsani Bilimler Araştırmaları Dergisi. 5: 30
• GEÇİT, Yılmaz, (2012), Coğrafya eğitimcilerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 39: 88-103.
• GÜÇLÜ NERGİZ, Hatice, (2006), Turizm Sektöründe Durumsal Faktörlerin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi. Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• GÜVEN, Devrim, (2010), Profesyonel bir meslek olarak Türkiye’de öğretmenlik. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi 27/2: 13-21
• KADIOĞLU ATEŞ, Hatice, MAZI, Merve Gül, (2016), Deneyim ve Eğitim Jhon Dewey, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 34: 554-572.
• KARASAR, Niyazi, (1998), Bilimsel araştırma yöntemleri, (8. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• KÖYLÜ, Engin (2020), Kütahya Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tıp Fakültesindeki
• Son Sınıf öğrencileri ve Hekimlerde Tükenmişlik Sendromu ve İlişkili Faktörler. Uzmanlık Tezi, sayfa sayısı 80.
• KAYA Mehmet Fatih, ALIM, Mete, (2015), Coğrafya Öğretmenlerinin Stres Kaynakları Üzerine Bir Araştırma, Doğu Coğrafya Dergisi Cilt XX 34:171-187 Erzurum.
• MASLACH, Cristiana, & JACKSON, Susan E, (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behaviour, Sayı: 2: 99-113.
• ÖNDER, Alev, CENGİZ, Özge, BALABAN DAĞAL, Asude (2019), Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Tükenmişlik ve Yabancılaşma Düzeylerinin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi, Kastamonu Eğitim Dergisi Ocak 2020 Cilt: XXVIII SCHAUFELİ, Wilmar B. & SALANOVA, Marisa, (2007), Efficacy or inefficacy, that’s the question: Burnout and engagement, and their relationships with efficacy beliefs. Anxiety, Coping & Stress, 20: 177-196.
• TÜMERTEKİN, Erol, (1994), Ekonomik Coğrafya, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fak. Yay. No: 2926, İstanbul.
• TORAMAN, Gülbahar, ( 2019), Lise Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeyleri ve İlişkili Faktörler. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, yüksek lisans tezi, Sayfa sayısı 59
• UŞTU, Hasan, TAŞ, Ayşe Mentiş, & SEVER, Binali (2016), Öğretmenlerin Mesleki Gelişimine Yönelik Algılarına İlişkin Nitel Bir Araştırma. Elektronik mesleki Gelişim ve Araştırmalar Dergisi, Cilt: IV, 1: 82-106.
• ÜSTÜNER, Mehmet, (2009), Öğretmenler için örgütsel bağlılık ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 10: 1.
• YILMAZ, Kürşad ve ALTINURT, Yahya (2014), Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt: XI 2: 332-345. (http://www.tdk.gov.tr) Erişim tarihi: 20.02.2021