Türkiye ve Finlandiya Eğitim Sisteminin Genel Yapılanması, Eğitim Politikaları, PISA ve TIMMS Başarılarının Karşılaştırılması

Year 2025, Volume: 14 Issue: 28, 121 - 144, 29.11.2025

Melih Dikmen , Ayfer Yildirim

https://doi.org/10.55605/ejedus.1705893

Abstract

Gelişim ve değişimin sürekli olduğu çağımız eğitim alanındaki gelişmelere uyum sağlamayı, eğitimin kalitesini arttırmayı ve farklı ülkelerin eğitim alanındaki gelişmelerini yakından takip etmeyi gerekli kılmıştır. Finlandiya dünyada eğitim alanında başarısını ispatlamış ve pek çok ülke tarafından takdir edilen ve örnek alınan bir ülkedir. Bu çalışmada Finlandiya ve Türkiye’nin eğitim sistemlerini ve uluslararası başarılarını karşılaştırarak mevcut eğitim sistemimizin eksik yönlerini ve yeterliliklerini belirleyip önerilerde bulunmak amaçlanmıştır. Bu amaçla araştırma nitel araştırma yöntemlerinden biri olan durum çalışması yöntemine göre desenlenmiştir. Araştırmada bütüncül çoklu durum çalışması deseni kullanılmıştır. Bunun yanı sıra araştırmada karşılaştırmalı eğitim yaklaşımlarından biri olan yatay yaklaşımdan yararlanılmıştır. Veri toplama aracı olarak ise döküman inceleme tekniği kullanılmıştır. ERIC, Yöktez, Dergipark, Google Scholar veri tabanları taranmış, toplamda 2015-2024 yıllları arasında 50 çalışmaya ulaşılmıştır. Ayrıca OECD, EURYDICE, EDUFI, gibi güvenilir kaynakların sunmuş oldukları raporlardan yararlanılmıştır. Daha sonrasında bulgular yorumlanmış, karşılaştırılmış ve tablo şeklinde ifade edilmiştir. Araştırmada Finlandiya eğitim sisteminde uygulamalı eğitime ve nitelikli öğretmen yetiştirmeye önem verilmesinin, eğitimin kalitesini etkilediğine ve bu durumun bir sonucu olarak PISA ve TIMMS değerlendirmelerinde elde edilen başarıların arttığı sonucuna ulaşılmıştır. Arıca eğitim sistemlerine ilişkin farkların eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması, ezberci sitemin dışına çıkılması ve öğrencilerin okul öncesi dönemden itibaren bilinçlendirilmesi ile ilişkili olduğu kanısına varılmıştır. Bu kapsamda Türk eğitim siteminde uluslararası sınavlarda başarıyı arttırmaya ve okul yapılanmasına yönelik bazı düzenlemelerin yapılabileceğine dair önerilerde bulunulmuştur. Araştırma Finlandiya eğitim sistemi göz önünde bulundurularak, ülkemizde eğitim alanında görülen eksikliklerin tespit edilip giderilmesi konusunda katkı sağlaması bakımından öneme sahiptir.

Keywords

Karşılaştırmalı eğitim , Finlandiya eğitim sistemi , PISA , TIMMS , OECD , öğrenci başarısı

A Comparison of Turkey and Finland Education Systems in General Structure, Education Policies, the Success in PISA and TIMMS

Abstract

Our age in which development and change are continuous has made it necessary to keep pace with the developments in the field of education, compound the quality of education and closely follow the educational progress in different countries. Finland is a country that has proven its success in the field of education and it has been appreciated by most of the countries. In this research it was aimed to indentify the shortcomings and adequacies of our current education by comparing the education systems and the international achievements of Finland and Turkey. Furthermore, the purpose of the study is to make suggestions in the field of education system. For this purpose, the case study, one of the qualitative research method and the holistic multi state study, one of the qualitative research design, were preferred. Besides, the horizantal approach which is one of the comparative education approaches was utilised. The technique of document analysis was used as a data collection tool. Data bases such as ERIC, Yöktez, Dergipark and Google Scholar were scanned. In addition, 50 studies were found in total between 2015-2024 years. By the way, it was benefitted from the reports presented by some reliable sources such as OECD, EURYDICE, EDUFI and UNESCO. Then findings were construed, compared and expressed in the form of a table. In this research, it was concluded that the importance given to hands-on training and training a qualified teacher affect the quality of education and as a consequence of that, the success achieved in PISA and TIMMS has increased. Moreover, it was realised that the differences in educational systems resulted from esuring equal opportunities, rote learning and raising awareness of students from pre-school period. In this sense, some suggestions were made that some arrangements can be made to increase the success in the international exams and school structuring in Turkish education system. Considering the Finnish education system, this research is crucial in terms of contributing to determination and elimination of deficiencies in the field of education in our country.

Keywords

Comparative education , Finland education system , PISA , TIMMS , OECD , the students’ success

References

• Aral, N., Kadan, G., & Aysu, B. (2023). Preschool education in Türkiye from past to present. Theory and Practice in Child Development, 3(1), 138-164.
• Anggoro, S., Andriani, A., & Aryani, I. K. (2023). Finland education success. Proceedings Series on Social Sciences & Humanities, 8, 63-71.
• Atasoy, M., & Güllühan, N. Ü. (2024). Dünyada ve Türkiye’de hayat bilgisi-sosyal bilgiler öğretimiyle ilgili karşılaştırmalı eğitim çalışmalarındaki eğilimler. International Primary Education Research Journal, 8(1), 1-21.
• Aykaç, N., Kabaran, H., & Bilgin, H. (2014). Türkiye’de ve bazı Avrupa Birliği ülkelerindeki öğretmen yetiştirme uygulamalarının karşılaştırılmalı olarak incelenmesi (Almanya, Finlandiya, Fransa, İngiltere ve Türkiye Örneği). Turkish Studies, 9(3), 279-292.
• Ceğer, B. (2018). OECD ülkeleri ile Türkiyenin eğitim harcamalarının karşılaştırılması [Yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Çepni, S., & Çoruhlu, T. Ş. (2010). Alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerine yönelik hazırlanan hizmet içi eğitim kursundan öğretime yansımalar. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28), 117-128.
• Çınar, K., & Dogan, C. (2019). Türkiye, Almanya ve Finlandiya öğretmen yetiştirme sistemlerinin incelenmesi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2(2), 204-218.
• Demirkan, S. (2018). Finlandiya eğitim sisteminden Türkiye’ye mesajlar. Alınteri Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 171-195.
• Duyul, S., Duyul, Y., Kesman, M., & Kesman, M. (2025). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli konusunda öğretmen görüşleri. Ulusal Eğitim Dergisi, 5(3), 20262-20262.
• Finnish National Agency for Education (EDUFI). (2025). Finnish National Agency for Education. https://www.oph.fi/en/education-system
• Erdoğan, İ. (2003). Karşılaştırmalı eğitim: Türk eğitim bilimleri çalışmaları içinde önemsenmesi gereken bir alan. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(3).
• Elmas, M. İ., & Çoruk, A. (2023). Okul öncesi öğrencilerin okula uyum sürecinde yaşadıkları sorunlar ve sürecin yönetimine ilişkin öğretmen görüşleri. Journal of Preschool and Elementary Education, 4(1), 16-40.
• Erdoğan, İ. (2015). Karşılaştırmalı eğitim sistemleri. (7. Basım). Sümer Kitabevi.
• European Commission (EURYDICE). (2019). Key data on early childhood education and care: Education and training in Europe 2019 edition. Publications Office of the European Union. https://doi.org/10.2797/599318
• European Commission (EURYDICE). (2024). Education and training monitor 2024: Finland country report. Publications Office of the European Union. https://op.europa.eu/webpub/eac/education-and-training-monitor/en/country-reports/finland.html
• European Commission (EURYDICE). (2024). Avrupa Eğitim Birliği Ağı. https://eurydice.eacea.ec.europa.eu/eurypedia/finland/overview
• Finnish Education System Institute (FESIN). (2024). Equity in Finnish education. https://www.fesin.fi/equity-in-finnish-education/
• Gopika, J. S., & Rekha, R. V. (2025). Awareness and use of digital learning before and during COVID-19. International Journal of Educational Reform, 34(4), 754-766.
• Hart, P. F., & Rodgers, W. (2024). Competition, competitiveness, and competitive advantage in higher education institutions: a systematic literature review. Studies in Higher Education, 49(11), 2153-2177.
• International Association for the Evaluation of Educational Achievement (IEA). (2023). TIMSS 2023 international report. https://www.iea.nl/news-events/events/launch-timss-2023-longitudinal-international-results
• Imran, M., Almusharraf, N., & Abbasova, M. Y. (2025). Digital learning transformation: A study of teachers’ post-Covid-19 experiences. Social Sciences & Humanities Open, 11, 101228.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi temelli sosyal hizmet araştırmaları dergisi, 1(1), 62-80.
• King, E. J. (2012). Comparative studies and educational decision. Routledge.
• Kızılkaya, A. (2021). Türkı̇ye, Amerı̇ka ve Fı̇nlandı̇ya okul öncesı̇ eğı̇tı̇m sı̇stemlerı̇nı̇n karşılaştırılması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.
• Lee, J., & Chen, M. (2019). Cross-country predictive validities of non-cognitive variables for mathematics achievement: Evidence based on TIMSS 2015. EURASIA Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 15(8), em1725.
• Memduhoğlu, H. B. (2008). Türkiye ve Avusturya eğitim sistemlerinin karşılaştırılması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 545-559.
• Maya, İ., & Yakut, S. (2023). Comparison of Turkey and the countries with high PISA success South Korea, Finland and Canada in terms of transition education levels. Education Reform Journal, 8(2), 13-19.
• Mazur, H., Bolhov, V., Akhnovska, I., Dluhopolskyi, O., & Kozlovskyi, S. (2025). The ımpact of educaitonal development on the countries’ competitiveness in the knowlwdge economy. Natsional'nyi Hirnychyi Universytet. Naukovyi Visnyk, (1), 140-146.
• Matsieli, M., & Mutula, S. (2024). COVID-19 and digital transformation in higher education institutions: Towards inclusive and equitable access to quality education. Education Sciences, 14(8), 819.
• Metin, O., & Şükriye, Ü. (2022). İçerik analizi tekniği: İletişim bilimlerinde ve sosyolojide doktora tezlerinde kullanımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 273-294.
• MEB. (2016). PISA 2015 ulusal raporu. MEB Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü. https://odsgm.meb.gov.tr/www/2015-pisa-ulusal-raporu/icerik/204
• MEB. (2018). PISA 2018 uluslararası öğrenci başarılarını değerlendirme programı ulusal nihai rapor. MEB Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı.
• MEB. (2020). TIMSS 2019 Türkiye ön raporu. https://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_12/08202713_No15_TIMSS_2019_Turkiye_On_Raporu.pdf
• MEB. (2022). PISA 2022 ulusal raporu. MEB Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü. https://pisa.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2024_03/21120745_26152640_pisa2022_rapor.pdf
• MEB. (2023). Milli Eğitim Bakanlığı Strateji ve Bütçe Dairesi Başkanlığı Reform Projeleri.
• MEB. (2024). TIMSS 2023 Türkiye raporu. MEB Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü. https://odsgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2024_12/04111224_timss_2023_rapor_0412.pdf
• MEB. (2024). Okul Öncesi Eğitim Programı. Ortaöğretim Kurumları Genel Müdürlüğü.
• NUFFIC. (2025). The system of education in Finland. https://www.nuffic.nl/en/education-systems/finland
• OECD. (2010). PISA 2009 Results: What students know and can do – Student performance in reading, mathematics and science (Volume I). OECD Publishing. https://www.oecd.org/ en/publications/pisa-2009-results-what-students-know-and-can-do_9789264091450-en.ht ml
• OECD. (2013). PISA 2012 results: What students know and can do: Student performance in mathematics, reading and science. OECD Publishing.
• OECD. (2023). PISA 2022 sonuçları (Cilt I): Eğitimde öğrenme ve eşitliğin durumu. OECD Yayıncılık. https://doi.org/10.1787/53f23881-en
• Orhan, A., & Vardar, A. K. (2019). Finlandiya ve Türkiye’de yabancı dil öğretmeni yetiştirme: Öğretmenlik uygulamasına karşılaştırmalı bir bakış. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 309-330.
• Özerbaş, M. A., & Safi, B. N. (2022). İngiltere, Japonya, Norveç, Finlandiya, Singapur, Rusya ve Türk eğitim sistemlerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(1), 63-80.
• Özkan, U. B. (2019). Eğitim bilimleri araştırmaları için doküman inceleme yöntemi (4. baskı). Pegem Akademi.
• Polat, M., (2024). Milli Eğitim Akademisi ve öğretmen yetiştirme sürecinin dönüşümü. İlke yayınları.
• Sabrin, M. (2018). Elementary teacher education in the top performing European TIMSS countries: A comparative study. International Education Studies, 11(4).
• Sahlberg, P. (2015). Finnish lessons 2.0: What can the world learn from educational change in Finland? Teachers College Press.
• Sak, R., Sak, İ. T. Ş., Şendil, Ç. Ö., & Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-256.
• Sancar, R., & Atal, D. (2021). Türkiye’de Öğretmenlerin Mesleki Gelişimi Nasıl Araştırılıyor? Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 339-354.
• Tohumoğlu, M., Altun, İ., Kelen, V., Durgun, B., & Aslan, R. (2025). Türkiye Örneğinde Pandemi Sonrası Eğitimde Dijitalleşme ve Erişim Sorunu. ISPEC International Journal of Social Sciences & Humanities, 9(1), 16-27.
• Tınaztepe, G., Kemali, S., & Evcan, S. S. (2021). Meslek liseleri zorunlu matematik dersi öğretim programlarının karşılaştırılması: Türkiye ve Finlandiya. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(4), 1245-1258.
• TÜİK. (2023). Eğitim harcamaları istatistikleri 2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Egitim-Harcamalari-Istatistikleri-2023-53557
• Ustun, U., & Eryilmaz, A. (2018). Analysis of Finnish education system to question the reasons behind Finnish success in PISA. Online Submission, 2(2), 93-114.
• Ülçay, O. (2024). Türkiye yüzyılı maarif modeli değerlendirmesi. Ulusal Eğitim Toplum ve Dünya Dergisi, 1(2), 70-75.
• Ünal, M. (2019). PISA sınavlarının özelliklerinin fen bilimleri öğretmenlerinin hazırlamış oldukları sınav soruları ile karşılaştırılması: PISA kültürünü yaygınlaştırma model önerisi [Yüksek lisans tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, C., & Türkoğlu, A. (2018). Karşılaştırmalı eğitim yansımaları: “On yıl sonra”. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 31-45.
• Yonca, Z. D. (2018). Finlandiya’nın PISA başarısına etki eden faktörler ve Türkiye açısından karşılaştırılması. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, (14), 136-146.
• Yüner, B. (2022). Teachers’ Professional Development Needs and Barriers: Turkey Case. Kastamonu Education Journal, 30(1), 1-10.
• Zalli, E. (2024). Globalization and education: exploring the exchange of ideas, values, and traditions in promoting cultural understanding and global citizenship. Interdisciplinary Journal of Research and Development, 11(1 S1), 55-55.