Öğretmen Adaylarının Duygusal Zeka Düzeyleri, Öğretmen Liderlik Stilleri ve Akademik Başarıları Arasındaki İlişki

Year 2016, Volume: 16 Issue: 67, 0 - 0, 15.12.2016

Füsun Yıldızbaş

Abstract

Problem
Durumu: Bir
ulkenin egitilmis insan gucu, teknolojik gelisiminin ve ekonomik kalkınmasının
temelini olusturur. Ogretmenler ve ogretmenlik meslegi, egitilmis insan gucunun
yetistirilmesi ile dogrudan iliskilidir. Son yıllarda ogretmen nitelikleri ile
ilgili araştırmalar incelendiginde, ogretmen-ogrenci ilişkisinin niteliginin ogrencilerin
ogrenmesini etkileyen en onemli faktor oldugu ortaya çıkmıştır. Ogrenci
davranışlarında istendik degisimlerin olusmasında, ogretmenlerin mesleki
yeterlikleri kadar kisisel nitelikleri de onem arz etmektedir. Ogrenmenin, ogrencilerin
bireysel farklılıklarını goz onunde bulundurarak uygun ve eglenceli hale
getirilmesinde,   ogrencinin
performansını en ust seviyede etkin kullanmasının saglanmasında ogretmen ile ogrenci
arasındaki etkilesimin niteligi buyuk bir oneme sahiptir ve ogrenmeyi etkileyen
temel etkendir. Ogrenci davranışlarının istendik yonde olma durumu; ogretmenlerin
meslek bilgi ve yeterligi, deneyimi, bakıs acısı hatta ogretmenin sınıf
ortamındaki anlık duygusal durumu ile baglantılı olarak degisiklik
gösterebilmektedir. Ogretmenlerin, ogrencilerine destekleyici ve saglıklı bir ogrenme
ortamı oluşturmaları icin iyi bir rol model olmaları ve bu ozelliklerini sınıfa
yansıtabilmeleri gerekmektedir. Sınıfta ogrencileri kisilik ozelliklerini
dikkate alarak birey olarak gorulmesi, demokratik tutum ve yaklasıma sahip
olunması, nezaket, saygı, gibi ozelliklerin etkili ogretimin temel ilkelerinden
oldugu ogretmenler tarafından bilinmeli, bu ozellikler sınıf icinde
sergilenmelidir. Boylece, ogrencilerin birbirleriyle olan etkilesiminin olumlu
yonde gelismesi ve demokratik sınıf ortamı olusturulmasına katkı saglanacaktır. Bireylerin farklı yonlerinin
olduğunu kesfeden, gelisimine butunsel yaklasımla fırsat saglayan bir ogrenme
merkezi olarak okullarda; bilgi, beceri ve degerlerin bir butunluk içinde
kazanılacagı bir egitim modelinin uygulamasına ihtiyac duyulmaktadır. Bu ozellikler,
gelecegin toplumunu insa etme rolunu ustlenen ogretmenlerin, ogretmenlik egitimi
sırasındaki mesleki ozellikleri yanında duyussal bazı ozellikleri belirlenmesinin
ve bunlar arasındaki iliskilerin incelenmesinin onemini ortaya koymaktadır. Bu
baglamda, konu ile ilgili yapılan araştırmalarda, genel olarak ogretmen ve ogretmen
adaylarının duygusal zeka duzeyleri ve ogretmen liderlik stilleri ayrı ayrı ve
farklı degiskenlerle ele alındıgı görülmektedir. Son yıllarda oldukca fazla
sayıda acılan formasyon egitim programlarına katılarak ogretmenlige hazırlanan ogretmen
adayları ile yapılmıs calısmalara rastlanmamıstır. Formasyon egitimine
katılarak ogretmenlik hakkını elde eden ogretmen adaylarının Fen-Edebiyat Fakultesi
mezunu olmaları, Egitim Fakultesi mezunu ogretmen adaylarına gore KPSS
sınavında başarılı olarak ogretmen atanmalarında daha fazla yer alacakları duşunuldugunde
konunun ele alınmasının onemi ortaya cıkmaktadır.

Araştırmanın
amacı: 2014–2015
akademik yılında Formasyon Egitim Programına devam eden ogretmen adaylarının
duygusal zeka duzeylerini ve ogretmen liderlik stillerini belirlemek, ayrıca
duygusal zeka duzeyleri ogretmen liderlik stilleri ve akademik basarıları
arasındaki iliskiyi incelemektir.

Araştırmanın Yöntemi: Araştırmada iliskisel tarama yöntemi
kullanılmıstır. İliskisel tarama modeli, iki veya daha çok değisken arasında
birlikte degisim varlıgını ve derecesini belirlemeyi amaclayan arastırma
modelidir (Karasar, 2009). Arastırmanın calısma grubunu, 2014-2015 egitim-ogretim
yılının bahar doneminde Istanbul’daki ozel bir vakıf universitesinde formasyon
egitimine devam eden ogretmen adaylarından
tesadufi ornekleme yontemi ile belirlenen toplam 80 ogretmen adayı oluşturmustur.
Arastırmada veri toplama aracı olarak; ogretmen adaylarının demografik
bilgilerini ve akademik basarılarını belirlemek icin bunlara yönelik soruların
yer aldıgı anket formu, duygusal zeka duzeylerini
belirlemek amacı ile Schutte ve digerleri (1998) tarafından gelistirilmis olan
Austin ve digerleri(2004) tarafından modifiye edilmis versiyonunun Türkceye uyarlaması
Göcet (2006) tarafından yapılan  ve uç alt
boyuttan oluşan “Duygusal Zeka Olcegi”, ogretmen liderlik stillerini belirlemek
icin de Deniz ve Hasancebioglu (2003) tarafından gelistirilen ve uç alt
boyuttan olusan “Ogretmen Liderlik Stilleri Olcegi” kullanılmıstır. Arastırmada
elde edilen verilerin analizinde, iliskisel tarama modelinde ele alınan varyans
analizi, korelasyon ve regresyon analizleri kullanılmıstır (Secer, 2015).

Arastırmanın
Bulguları:
Elde edilen bulgulara gore, ogretmen adaylarının duygusal zeka alt boyutlarından en yuksek ortalama puanı 
iyimserlik boyutunda aldıkları ve ogretmen adaylarının yarısından fazlasının yarı otokratik ogretmen
liderlik stiline  sahip oldukları görülmüstür Duygusal zeka alt 
boyutlarından  iyimserlik boyutu ile  ogretmen liderlik stilleri arasında pozitif, orta düzeyde anlamlı
iliski olduğu ve duyguların ifadesi  boyutunda ise negatif, orta düzeyde anlamlı
iliski olduğu, duygulardan faydalanma ve duygusal zeka  toplam
puanları arasında ise istatistiksel olarak anlamlı bir iliski olmadıgı gorulmuştur.
Ogretmen adaylarının DZO alt
boyutları, DZO toplam puanları ve ogretmen liderlik stilleri ile akademik
başarı durumları arasında Pearson Korelasyon analizi sonuclarına göre istatistiki
olarak anlamlı bir iliski bulunmamıstır.

Arastırmanın
Sonucları ve Onerileri:
Araştırmaya
katılan ogretmen adaylarının duygusal zeka alt boyutlarından iyimserlik boyutunda puan ortalamalarının yuksek olduğu, yarı otokratik ogretmen
liderlik stiline sahip oldukları ve genel olarak akademik ortalamalarının 2.6- 3 puan aralıgında oldugu
belirlenmiştir. Bu sonuclarla ilgili alan yazın incelendiginde ise, Turkiye’de
duygusal zeka olcegi puanları ile akademik basarı arasında iliskileri konu alan
az sayıda calısmaya rastlanmakla birlikte dunyada benzeri calısmalar
bulunmaktadır. Duygusal zeka ile akademik basarı arasında yapılan bu arastırma
sonuclarına bakıldığında, cok farklı sonucların ortaya cıktığı gorulmektedir.

Ogretmen
adaylarının ogretmen liderlik stilleri ile
duygusal zeka alt boyutlarından iyimserlik boyutu arasında pozitif, orta düzeyde
anlamlı iliski oldugu ve duyguların ifadesi
boyutunda ise negatif, orta düzeyde anlamlı iliski oldugu, duygulardan faydalanma ve duygusal
zeka toplam puanları arasında ise istatistiksel olarak anlamlı bir iliski
olmadıgı gorulmustur. Ayrıca ogretmen
adaylarının DZO alt boyutları, DZO toplam puanları ve ogretmen liderlik
stilleri ile akademik basarı durumları arasında istatistiki olarak
anlamlı bir iliski bulunmamıstır.

Arastırmadan elde edilen veriler Istanbul’daki ozel bir üniversitede
formasyon egitimine devam eden ogretmen adayları ile sınırlıdır. Elde edilen
bulgularla genelleme yapılamaz, ancak ogretmen adaylarının kisisel gelisimleri
ile ilgili konularda farklı calısma grupları ile arastırmaların yapılması ile
konu hakkında yargılara ulasılabilmesi mumkun olacaktır. Bu baglamda, arastırma
sonuclarına dayalı olarak ogretmen adaylarına hizmet oncesi egitim surecinde
mesleki yeterliklerin kazandırılmasının yanında ogrencilerine rol model
olmaları açısından kisisel niteliklerinin gelistirilmesinin geregi ortaya çıkarılarak,
formasyon egitim surecinin yeniden gozden gecirilerek düzenlenmesi ihtiyacı
vurgulanmıstır. Ayrıca egitim fakultelerinde egitim goren ogretmen adaylarına
ve uygulayıcı ogretmenlere benzer arastırmaların yapılması ogretmen adaylarının
kisisel niteliklerinin gelistilebilmesine katkı saglayacaktır

Keywords

Pedagojik formasyon, kisisel nitelikler, ogretmen davranışları, ogretmen-ogrenci iletisimi.

The Relationship between Teacher Candidates’ Emotional Intelligence Level, Leadership Styles and Their Academic Success

Abstract

Purpose:  The personal characteristics as well as professional competencies of teachers are important in the formation of changes in student behaviors. This article examines the relation between emotional intelligence level, teacher leadership style and academic success of teacher candidates who are studying in a Pedagogical Teacher Education Program. Research Methods: A descriptive survey model is used in this study. The research group consisted of 80 teacher candidates determined by a random sampling method among teacher candidates who studying in a pedagogical teacher education program in a private University. The data collection tool of the study was a survey form which included questions demographic information and used to determine “Emotional Intelligence Scale” (EIS) and “Teacher Leadership Styles Scale. In the analysis of data acquired from the study; variance analysis, correlation analysis and regression analysis are used. Findings: The findings suggested that there is a positive, medium-level significant relation between optimism sub-dimension of emotional intelligence and teacher leadership styles; a negative, medium-level significant relation in expression of emotions, no statistically significant relation between the Utilisation of Emotions, Emotional Intelligence total points and teacher leadership styles. Furthermore, no statistically significant relation is found between EIS points, teacher leadership styles and the academic success of teacher candidates. Implications for Research and Practice: The pedagogical teacher education process of developing teacher candidates’ personality traits to assist them in serving as role models to students, in addition to gaining professional competencies during pre-service education, will be analysed and recorded in accordance with the study’s results.

Keywords

pedagogic formation individual qualifications behaviours of teacher teacher-student communication.

References

• Acar, F., (2002). Duygusal Zeka ve Liderlik [Emotional Intelligence and Leadership]. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 53-68.
• Aydın, A. (2015). Identifying the relationship of teacher candidates' humor styles with anxiety and self-compassion levels. Eurasian Journal of Educational Research, 59, 1-16. Retrieved February 23, 2017, from http://dx.doi.org/10.14689/ejer.2015.59.1
• Baltaş,Z. (2006). Duygusal zeka, insanın dünyasını aydınlatan ve işine yansıyan ışık [Emotional intelligence is a ligth that reflected the human world and the business]. (1. Edition). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Beceren, E. (2002). Hayatın Her Alanında Duygusal Zeka. Personal Excellence, February 2002.
• Bulut Ozsezer, M. S., & Iflazoglu Saban, A. (2016). An investigation on teacher candidates’ perspectives about behaviors positively affecting classroom atmosphere. Eurasian Journal of Educational Research, 66, 139-158. Retrieved February 23, 2017, from http://dx.doi.org/10.14689/ejer.2016.66.8.
• Dağlı, M.E. (2006). Ergenlikte zeka bölümü, duygusal zeka ve akademik başarı arasındaki ilişki [Relation Between Intelligence Quotient in Adolescence, Emotional Intelligence and Academic Achievement] Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Deniz, L. & Hasançebioglu, T. (2003). Öğretmen Liderlik Stillerini Belirlemeye Yönelik Bir Ölçek Çalışması [A Scale Study to Determine the Teacher Leadership Style]. Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 17, 55-62.
• Dogutas, A. (2016). Teacher candidates’ perceptions of standards in an education program at a university in Turkey. Eurasian Journal of Educational Research, 63, 1-20, Retrieved February 23, 2017, from http://dx.doi.org/10.14689/ejer.2016.63.01
• Ekinci, V.D. 2010. Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Duygusal Zekâları İle Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişki. e-Journal of New World Sciences Academy, 5 (3), 972-980
• Erdem, M., İlğan, A & Çelik, F. (2013). Lise öğretmenlerinin duygusal zekâ düzeyleri ile eleştirel düşünme eğilimleri arasindaki ilişki. Turkish Studies–International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. Vol. 8/12, p. 509-532, Ankara-Turkey.
• Erdoğan, M.Y. ve Kenarlı,Ö.(2008). Duygusal Zeka ve Akademik Başarı Arasındaki İlişki [Relation between Emotional Intelligence and Academic Achievement] Milli Eğitim Dergisi, 178, 297-310.
• Erdoğdu, M.Y., (2008). Duygusal Zeka’nın Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi [Investigation of Emotional Intelligence for Some Variables]. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (23) 62-76.
• Eskici,M. (2009). Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Duygusal Zekaları ile Matematik Dersi Basarıları Arasındaki Ilişki [The Relationship between Mathematics Achievement and Emotional Intelligence of Vocational School Students], 1. Uluslararası Eğitimsel Araştırma Konferansı’nda sunulmus bildiri.
• Eymen, U.E. (2007). Duygusal zeka [Emotional Intelligence], e-kitap, Kalite Ofisi Yayınları, No: 15, February 2007.
• Folkman,S.,&Lazarus,R.S.(1980).An analysis of coping in a middle-aged community sample. Journal of Healthy and Social Behavior, 21, 219-239.
• Göçet, E. (2006). Üniversite Öğrencilerinin Duygusal Zeka Düzeyleri ile Stresle Başa Çıkma Tutumları Arasındaki Ilişki [The Relationship Between Emotional Intelligence Levels and Attitudes Of College Students Cope With Stress]. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Güllü, M. ve Arslan, C.(2009). Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Liderlik Stilleri [Leadership Styles of Physical Education Teachers]. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 353-368.
• Gürşimşek, I., Ekinci Vural, D. & Selçioğlu Demirsöz, E. (2008). Öğretmen Adaylarının Duygusal Zekaları ile İletişim Becerileri Arasındaki İlişki [Relationship Between Teachers’ Emotional Intelligence and Communication Skills]. Mehmet Akif Ersoy Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 1-11.
• Güven, B. & Demirhan, G. (2006). Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Sınıf Yönetiminin Öğretmen Davranışı Boyutuna İlişkin Görüşleri [Physical Education Teachers’ Opinions about the Teacher Behavior Dimension of Classroom Management]. Spor Bilimleri Dergisi, 17, 158- 172.
• İlgar, L. (2000). Eğitim Yönetimi, Okul Yönetimi, Sınıf Yönetimi [Education Management, School Management, Classroom Management], (2.Edition). İstanbul: Beta Basım.
• Jaeger, A.J.(2003). Job Competiences and the Curriculum: An Inquiry into Emotional Intelligence in Graduate Professional Education. Researches in Higher Education. 44 (6) , 615-639
• Karasar, N. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemi [Scientific Research Method]. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Koç, N.(1981).Liselerde öğrencilerin akademik başarılarının değerlendirilmesi uygulamalarının etkililiğine ilişkin bir araştırma [A Study Related the Assessment of Academic Achievement of Students and Effectiveness of Implementation in High School]. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Konokman, G.; Yelken, T. & Yokus, G. (2015). Preschool teacher candidates’ research qualifications and their anxiety level towards research. Eurasian Journal of Educational Research, 60, 57-74 Doi: 10.14689/ejer.2015.60.4
• Schutte, N.S., Malouff, J. M., Hall, L.E., Haggerty, D.J., Cooper, J.T., Golden, C.J. & Durkheim, L. (1998). Development and validation of a measure of emotional intelligence, Personality and Individual Differences, (25),167-177.
• Seçer,İ.(2015). SPSS ve LISREL ile Pratik Veri Analizi [Practical Data Analysis with SPSS and LISREL]. Anı Yayıncılık, 2.Baskı, Ankara.
• Tuğsavul, F. T. (2006). İlkögretim Okulu Yöneticilerinin ve Sınıf Öğretmenlerinin Liderlik Davranışlarının Karşılaştırılması [Comparison of the Primary School Administrators’ and Classroom Teachers’ Leadership Behavior]. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Üzel, D. & Hangül, T.(2012). Duygusal Zeka Ve Akademik Başarı Arasındaki İlişki [Relation Between Emotional Intelligence and Academic Achievement] Retrieved April 20, 2015, from http://kongre.nigde.edu.tr/ xufbmek/dosyalar/tam_metin/pdf/2415- 30_05_2012-17_01_38.pdf
• Yazıcı, K. (2006). Değerler eğitimine genel bir bakış [An overview of the educational values] Türklük Bilimi Araştırmaları, 19, 499-522.
• Yılmaz, S. (2007). Duygusal zeka ve akademik başarı arasındaki ilişki [Relation between Emotional Intelligence and Academic Achievement]. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.