the Zurna and the Zurnazens in the Light of the Ottoman Documents

Yıl 2020, Sayı: 17, 256 - 276, 31.12.2020

Aytunç Aydın

https://doi.org/10.31722/ejmd.846865

Cited By: 2

Öz

Musical instruments are amongst the important elements of Turkish culture, musical history and folklore. Zurna, one of the oldest of the traditional Turkish wind instruments, has been loved by every segment of society from date to date and thus has been performed in all levels of environment. To be able to study on zurna, it is necessary to master the writing format called Ottoman calligraphy in the first place in order to access historical information about the instrument and its performers just as in many topics in the history of Turkish music. Indeed, almost all of the archival materials that need to be examined to observe the importance of the zurna in Turkish music culture and the value given to zurnazens (zurna player) in historical terms are written in Ottoman calligraphy. This study is important in that it reveals the importance and value of the zurna and the zurnazens who perform this instrument in society. The aim of the study is to examine the significance of the zurna in Turkish history and culture, and to reveal the position of the zurnazens focusing on Ottoman archival documents. This way, it was embodied that the zurna instrument was recognized and respected in all levels of the society, and that the zurnazens rose to the rank of Pasha, receiving many ranks and seniority. The scope of the work is the history and performance of Turkish music instruments, and its case is zurna and zurnazens in the history of Turkish music. This study was prepared using qualitative methods such as archive scanning, resource scanning and translation.

Anahtar Kelimeler

The History of Turkish Music, The History of Turkish Culture, Turkish Music Instruments, Zurna, Zurnazen

OSMANLI BELGELERİ IŞIĞINDA ZURNA ve ZURNAZENLER

Öz

Türk kültür ve müzik tarihi ile folkloru bakımından önemli bir unsur da Türk çalgılarıdır. Geleneksel Türk üflemeli çalgılarının en eskilerinden olan zurna, tarihten bugüne toplumun her kesimi tarafından sevilmiş ve bu suretle her düzeydeki ortamda icrâ edilmiştir. Türk müzik tarihindeki birçok konu gibi zurna çalgısına ve icrâkârlarına dâir tarihsel bilgilere ulaşmak ve bu yönde inceleme yapabilmek için en başta Osmanlıca adı verilen yazı biçimine hâkim olmak gerekir. Nitekim zurnanın Türk müzik kültüründeki önemi ve tarihsel anlamda zurnazenlere verilen değeri somut olarak gözlemlemek için incelenmesi gereken arşiv materyallerinin hemen hepsi Osmanlıca içeriklidir. Bu çalışma, geleneksel Türk çalgılarından zurnanın ve bu çalgıyı icrâ eden zurnazenlerin toplum nezdindeki önemi ve değerini ortaya koyması bakımından önemlidir. Çalışmanın amacı zurna çalgısının Türk tarihindeki yeri ve Türk kültüründeki değeri ele almak, bu bağlamda zurnazenlerin gerek devlet gerekse toplum nazarındaki konumunu Osmanlı arşiv belgelerine dayanarak ortaya koymaktır. Bu suretle zurna çalgısının toplumun her düzeyinde beğeni ve itibâr gördüğü, ayrıca zurnazenlerin paşalık derecesine kadar yükseldikleri, birçok rütbe ve kıdem aldıkları somutlaştırılmıştır. Çalışmanın evreni Türk müziği çalgı ve icrâ tarihi olup, örneklemi Türk müziği tarihinde zurna ve zurnazenlerdir. Bu çalışma arşiv tarama, kaynak tarama ve çeviri gibi nitel yöntemler kullanılarak hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk Müziği Tarihi, Türk Kültür Tarihi, Türk Müziği Çalgıları, Zurna, Zurnazen

Kaynakça

• Açın, C. (1994), Esntrüman Bilimi, İstanbul: Yenidoğan Basımevi
• Bedelbeyli, E. (1969). İzahlı-Monografik Azerbaycan Musiki Lûgatı, Bakü: İlm.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi,(BOA) TSMA.e. 532-16
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, TSMA.e. 714-43
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, C..ADL./36-2178
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, AE.SMST.III. 172-13480
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, AE.SMMD.IV.27.3053
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, AE.SAMD.III.55.5483
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH.ŞFR. 43-177
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, TSMA.d. 2439
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, TSMA.d. 2438
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, TSMA.e. 301-4
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, TSMA.e. 301-6
• Gençoğlu, M. S. H. (2019). İsrâil Millî Kütüphânesi Jer Yah. Ar. 213 Künyeli Risâle-i Edvâr’ın İncelenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Hacı Bayram Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Ankara
• Gençoğlu, M.S.H. (2020). Osmanlı Belgelerinde Türk Mûsikîsi. Ankara: Akademisyen Kitabevi
• Güner, S. (2007). “Osmanlı Mûsikîsi ve Mehter”. Karadeniz Araştırmaları Dergisi, sy. 14, 101-130
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı, Fahreddin Türkkan Paşa Koleksiyonu, No: Bel.Mtf.25004
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı, No: Krt.3381
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı, No: Krt.178
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı, No: Krt.14481
• Ögel, B. (1987). Türk Kültür Tarihine Giriş, Cilt 8, 1. Baskı, Ankara: Başbakanlık Basımevi.
• Haydar S. (1961). Mehter Mûsikîsi, İstanbul 1961, s. 64.
• Yum, Ş. (2002). “Mehter Mûsikîsi”. Antik Dekor Dergisi, No: 69, 102-108.