TÜRKİYE’DE TWITTER KULLANICILARININ RETWEET PRATİKLERİ ÜZERİNE KULLANIMLAR VE DOYUMLAR PARADİGMASI İLE BİR KARMA ARAŞTIRMA

Year 2021, Volume: 5 Issue: 2, 112 - 135, 26.04.2021

Burak Polat Necmi Emel Dilmen Cem Sütcü

Abstract

Twitter mikrobloglama platformu olarak geliştirilmiştir ve zaman içerisinde etkili dijital kamusal iletişim alanlarından biri haline gelmiştir. Twitter’a milyonlarca aktif kullanıcısı tarafından güçlü bir alternatif medya niteliği atfedilmektedir. Twitter görece kolay, hızlı ve sansürsüz biçimde mesaj üretilebilmesini sağlamaktadır. Sosyal medyada eşik bekçiliği rolü kullanıcılardadır, Twitter’da da kullanıcılar enformasyon üretim ve dağıtım kararlarıy-la bu rolü üstlenmektedirler. Twitter iletişim ortamı kabiliyetlerinin sonucunda kullanıcı-ların çevrimiçi etkileşimleri ile kamusal alanda etkiler yaratabilmektedir. Her iletişim ortamı gibi Twitter’ın da kendine has güçlü ve zayıf yönleri vardır ve bu yönler aracılığıyla bu çevrimiçi ortam tehditler ve fırsatlar sunmaktadır. Bir taraftan enformasyon zenginliği ile yeni nesil haber ajansı potansiyeli sunan Twitter, diğer taraftan yankı odaları ile enformas-yon körlüğüne ve troller vasıtasıyla enformasyon kirliliğine sebebiyet verebilmektedir. Twitter’da makro çapta kullanıcıların örgütlenmesi veya kutuplaşması mezo çapta ortam dahilindeki enformasyonun akışı ile ilişkilidir. Twitter çevrimiçi sosyal ağ altyapısı dahi-linde enformasyonun üretilip yayımlanmasına ve kullanıcılararası aktarımlar ile yayılımın oluşmasına sebebiyet vermektedir. Yayılım potansiyeli enformasyon zenginliğini ve aynı zamanda kirliliğini ivmelendirerek dijital kamusal alandaki etkinin çapını genişletebilmek-tedir. Twitter’da yayılım sürecinin tetikleyicisi retweet eylemidir. Kullanıcılar retweetler aracılığıyla doğrudan veya yorumlayarak mesajı kaynağın kişisel ağının dışına aktarılması-nı sağlarlar; yayınlanan bir mesaj her retweet kararı ile birlikte yeni potansiyel alıcılara eri-şir. Bu çalışmada öncelikle iletişimsel açıdan Twitter ve Retweet eylemi incelenmiştir ve ardından ise kullanımlar ve doyumlar kuramı çerçevesinde “Twitter kullanıcılara ne ya-par?” yerine “Kullanıcılar Twitter ile ne yapar?” sorusuna ve benzer şekilde retweet eylemi motivasyonlarına eğilmiş çalışmalar sunulmuştur. Sunulan arka plandan sonra gerçekleşti-rilen Türkiye’de Twitter kullanım eğilimleri ve Retweet eylemi motivasyonlarını belirleye-bilmek adına iki aşamalı bir karma araştırma sunulmuştur. Karma araştırmanın ilk aşama-sında Twitter’ın ve retweet eyleminin kullanımları ve doyumları hakkında kullanıcı dene-yimlerini odağa alarak nitel bir araştırma tasarlanmıştır ve 13 katılımcı ile derinlemesine mülakatlar gerçekleştirilmiştir. İkinci aşamada ise retweet motivasyonlarını belirleyebilmek adına Türkiye’deki 521 Twitter kullanıcısının katılımı ile anket çalışması yürütülmüştür. Karma araştırma sonucunda çeşitli ihtiyaç kümelerinin Twitter kullanımında ve Retweet eyleminde etkili olduğu tespit edilmiştir. Derinlemesine mülakatlar net bir şekilde Twit-ter’ın bir haber kaynağı olarak nitelendirildiğini sunmaktadır, anket çalışması sonucunda ise retweet ederken enformasyonun bireysel ve sosyal değeri, içerik üretmekten çekinme ve kaçınma ve de kaynağın algılanan niteliklerinin etki ettiği tespit edilmiştir.

Keywords

Retweetleme, Enformasyon Yayılım Araştırmaları, Kullanımlar ve Doyumlar, Medya Psikolojisi

References

• Altun, Fahrettin; Çağlar İsmail ve Yerlikaya, Turgay (2016). The Press Freedom in Turkey: Myths and Truths. Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı. Erişim Tarihi: 03.07.2020 Erişim Adresi: https://setav.org/en/assets/uploads/2017/03/PressFreedom.pdf
• Barabási, Albert-László (2002). Linked: The New Science of Networks. Perseus Books Group.
• Berg, Bruce L. ve Lune Howard (2015). Görüşmeye Tiyatral Bakış. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Çeviri Editörü: Hasan Aydın, Çevirenler: İpek Som ve Gül Ekşi, Eğitim Yayınevi, 129-188.
• Berger, Jonah ve Milkman, Kathrine L. (2012). What Makes Online Content Go Viral? Journal of Marketing Research, Cilt 49, Sayı 2, s. 192-205.
• Boehmer Jan ve Tandoc Jr. (2015). Why We Retweet: Factors Influencing Intentions to Share Sport News on Twitter. International Journal of Sport Communication, Cilt 8, Sayı 2, s. 211-232.
• Boyd, Danah (2009). Social media is here to stay... Now what? Microsoft Research Tech. Fest., Redmond, Washington. Erişim Tarihi: 08.05.2016 Erişim Adresi: http://www.danah.org/papers/talks/MSRTechFest2009.html
• Boyd, Danah; Golder, Scott ve Lotan, Gilad (2010). Tweet, Tweet, Retweet: Conversational Aspects of Retweeting on Twitter. HICSS-43, IEEE: Kauai, HI.
• Cha, Meeyoung; Haddadi, Hamed; Benevenuto, Fabricio ve Gummadi, Krishna P. (2010). Measuring User Influence in Twitter: The Million Follower Fallacy. AAAI Publications, Fourth International AAAI Conference on Weblogs and Social Media. Erişim Tarihi: 19.05.2014 Erişim Adresi: https://www.aaai.org/ocs/index.php/ICWSM/ICWSM10/paper/view/1538/1826
• Confessore, N., Dance, G. J., Harris, R., & Hansen, M. (2018). The Follower Factory. The New York Times. Erişim Adresi: https://www.nytimes.com/interactive/2018/01/27/technology/social-media-bots.html Erişim Tarihi: 20.07.2020
• Coursaris, Constantinos K.; Yun, Younghwa ve Sung, Jieun (2010). Understanding Twit-ter’s adoption and use continuance: the Synergy between Uses and Gratifications and Dif-fusion of Innovations. SIGHCI 2010 Proceedings. Sayı 3. Erişim Tarihi: 02.02.2020 Erişim Adresi: https://aisel.aisnet.org/sighci2010/3
• Creswell, John W. (2014). Research Design: Qualitative, Quantitative and Mixed Method Approaches. Sage Publications, 4. Baskı.
• Dafonte-Gómez, Alberto (2018). Audience as Medium: Motivations and Emotions in News Sharing. International Journal of Communication, Sayı 12, s. 2133-2152.
• Dawkins, Richard (2006). The Selfish Gene. Oxford University Press, 30. Yıl Baskısı.
• Edelman (2019). 2019 Edelman Trust Barometer Global Report. Erişim Tarihi: 03.07.2020 Erişim Adresi: https://www.edelman.com/sites/g/files/aatuss191/files/2019-02/2019_Edelman_Trust_Barometer_Global_Report.pdf
• Gaiman, Neil (2009). Erişim Adresi: https://twitter.com/neilhimself/status/1178514410 Erişim Tarihi: 3.3.2021
• Geray, H. (2003). İletişim ve Teknoloji: Uluslararası Birikim Düzeninde Yeni Medya Poli-tikaları. Ütopya Yayınevi, Ankara, Türkiye.
• Hermida, Alfred (2016) Sanal Ortam Haber Ağı Olarak Twitter. Twitter ve Toplum, Der-leyenler: Katrin Weller, Axel Bruns, Jean Burgess, Merja Mahrt, Cornelius Puschmann, Çevirmen: Emre Erbatur, Kafka Kitap, s. 466-483.
• Hülür, Himmet ve Yaşın, Cem (2019). Küresel İnsanın Hayal Alanı Olarak Twitter’ı Anla-mak. Bilgi, Doğruluk ve Twitter, Editörler: Himmet Hülür ve Cem Yaşın, Ütopya Yayınevi, Ankara.
• Kaplan, Andreas M. ve Haenlein, Michael (2010). Users of the World, Unite! The Chal-langes and Opportunities of Social Media. Business Horizons 53, s 59 – 68.
• Katz, E. (1959). Mass Communications Research and the Study of Popular Culture: An Editorial Note on a Possible Future for This Journal. Studies in Public Communication, Sayı 2, s. 1-6. Erişim Tarihi: 03.02.2018 Erişim Adresi: http://repository.upenn.edu/asc_papers/165
• Katz, Elihu; Blumler, Jay G. ve Gurevitch, Michael (1974). Uses and Gratification Re-search. The Public Opinion Quarterly, Cilt 37, Sayı 4; s. 509-523. Erişim Tarihi: 01.10.2013 Erişim Adresi: http://www.jstor.org/stable/2747854
• Katz, Elihu; Gurevitch, Michael ve Haas, Hadassah (1973). On the Use of the Mass Media for Important Things. American Sociological Review, 38 (2), s. 164-181. Erişim Tarihi: 31.03.2019 Erişim Adresi: http://repository.upenn.edu/asc_papers/267
• Katz, Elihu ve Lazarsfeld, Paul F. (1955). Personal Influence: The Part Played by People in the Flow of Mass Communications. Free Press, New York, N.Y., A.B.D..
• Kulovitz, Kimberly L. (2017). Blog and Research. The Sage Encyclopedia of Communica-tion Research Methods, Editör: Mike Allen, Sage Publications, s. 100-101.
• Lasorsa, Dominic L.; Lewis, Seth C. Ve Holton, Avery E. (2012). Normalizing Twitter: Journalism Practice in an Emerging Communication Space. Journalism Studies, Cilt 13, Sayı 1, s. 19-36.
• Lin, T., Wu, H.; Liao, C., Liu T., (2006). Why are some e-mails forwarded and others not?. Internet Research, Vol. 16 Iss 1 pp. 81 - 93

• Liu, I., Cheung, C., & Lee, M. (2010). Understanding Twitter Usage: What Drive People Continue To Tweet. PACIS 2010 Proceedings. 92., 928-939.
• Ma, L., Lee, C. S., Goh, D. H.-L. (2014). Understanding news sharing in social media. An explanation from the diffusion of innovations theory. Online Information Review, Sayı 38, s. 598–615.
• Majmundar, A., Allem, J., Cruz, T. B., & Unger, J. B. (2018). The Why We Retweet scale. Plos One, 13(10). doi:10.1371/journal.pone.0206076
• Mitchell, Amy; Simmons, Katie; Matsa, Katerina Eva ve Silver, Laura (2018). Public Glob-ally Wants Unbiased News Coverage, But Are Divided On Whether Their News Media De-liver. Pew Research Center. Erişim Tarihi: 03.07.2020 Erişim Adresi: https://www.pewresearch.org/global/wp-content/uploads/sites/2/2018/01/Publics-Globally-Want-Unbiased-News-Coverage-but-Are-Divided-on-Whether-Their-News-Media-Deliver_Full-Report-and-Topline-UPDATED.pdf
• Morozov, Evgeny (2009). Iran: Downside to the “Twitter Revolution”. Dissent, Cilt 56, Sayı 4, s. 10-14.
• McQuail, Denis ve Windahl, Sven (2010). İletişim Modelleri -Kitle İletişimi Çalışmalarında- . İmge Kitapevi, 3. Baskı, Çeviren: Konca Yumlu, Ankara, Türkiye.
• Narin, B. (2018). Kişiselleştirilmiş Çevrimiçi Haber Akişinin Yanki Odasi Etkisi, Filtre Balonu ve Siberbalkanizasyon Kavramlari Çerçevesinde İncelenmesi . Selçuk İletişim, 11 (2), 233-251.
• Nezlek, J., & Dersk, P. (2006). Use of humor as a coping mechanism, psychological adjustment, and social interaction. Humor, 14 (4). De Gruyter, 395-413.
• NDMU (2018). History of Blogging. Notre Dame of Maryland University. Erişim Tarihi: 21.02.2021 Erişim Adresi: https://online.ndm.edu/news/communication/history-of-blogging/
• Oxford Dictionaries. Diffusion. Erişim Tarihi: 05.06.2016 http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/diffusion
• Özçetin, Burak (2010). “Kullanımlar Doyumlardan” İzlerkitle Sosyolojisine: Türkiye’de İzlerkitle Çalışmaları. İletişim: Araştırmaları, Cilt 8, Sayı 2, s.9 – 46.
• Özer, Ömer (2016). Doyumun Öyküsü: Twitter Örneğinde Kullanımlar ve Doyumlar Kuramı Çerçevesinde Yapılan Araştırmalar. Literatürk Academia.
• Sarno, D (2009). Twitter creator Jack Dorsey illuminates the site’s founding document. Part I. Los Angeles Times. Yayınlanma Tarihi: 19.02.2009 Erişim Tarihi: 16.07.2016 Erişim Adresi: https://latimesblogs.latimes.com/technology/2009/02/twitter-creator.html
• Passant, A., Hastrup, T., Bojars, U. & Breslin John (2008). Microblogging: A Semantic and Distributed Approach. 4th Workshop on Scripting fort the Semantic Web (SFSW 2008). Erişim Tarihi: 04.04.2017 Erişim Adresi: http://www.johnbreslin.com/files/publications/20080602_sfsw2008a.pdf
• Peker, Aslı (2016). Troller, botlar, astroturf: Sosyal medyanın anti-sosyal yüzüyle baş etme rehberi. Birikim, Sayı 322. Erişim Tarihi: 04.03.2019 Erişim Adresi: https://www.birikimdergisi.com/dergiler/birikim/1/sayi-322-subat-2016/7489/troller-botlar-astroturf-sosyal-medyanin-anti-sosyal-yuzuyle-bas-etme-rehberi/7501
• Reuters Gazetecilik Çalışma Enstitüsü (2020). Reuters Institute Digital News Report 2020. Reuters Institute, Oxford University. Erişim Tarihi: 03.07.2020 Erişim Adresi: https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/sites/default/files/2020-06/DNR_2020_FINAL.pdf
• Rogers, Everett M. (1986). Communications Technology: The New Media in the Society, Free Press, New York, N.Y., A.B.D.
• Rogers, Everett M. (2003). Diffusion of Innovation. Free Press, 5. Baskı. New York, N.Y., A.B.D.
• Rogers, Richard (2016). Twitter’ı Sıradanlıktan Kurtarmak: Bir Çalışma Nesnesinin Dönüşümü. Twitter ve Toplum. Çevirmen: Emre Erbatur. Epsilon Yayıncılık.
• Rosenstiel, Tom; Sonderman, Jeff; Loker, Kevin; Ivancin Maria ve Kjarval, Nina (2015). Twitter and the News: How people use the social network to learn about the World. Ameri-can Press Institute. Erişim Tarihi: 03.07.2020 Erişim Adresi: https://www.americanpressinstitute.org/publications/reports/survey-research/how-people-use-twitter-news/
• Saka, Erkan (2016). Siyasi Trollük Örneği Olarak Ak Troller. Birikim, Sayı 322. Erişim Tarihi: 03.04.2020 Erişim Adresi: https://www.academia.edu/21618767/Siyasi_Troll%C3%BCk_%C3%B6rne%C4%9Fi_olarak_AkTroller
• Schultz, K.V. (1958). The psychologically healthy person: A study in identification and prediction. Journal of Clinical Psychology, Sayı 14, s. 112-117. doi:10.1002/1097-4679(195804)14:2<112::AID-JCLP2270140203>3.0.CO;2-3
• Shahbaz, Adrian ve Funk, Allie (2019). The Crisis of Social Media. Freedom on the Net 2019, Freedom House. Erişim Tarihi: 03.07.2020 Erişim Adresi: https://freedomhouse.org/sites/default/files/2019-11/11042019_Report_FH_FOTN_2019_final_Public_Download.pdf
• Sınır Tanımayan Gazeteciler (2020). Türkiye. Erişim Tarihi: 03.07.2020 Erişim Adresi: https://rsf.org/en/taxonomy/term/145
• Spitzberg, Brian (2014). Toward a Model of Meme Diffusion (M3D). Communication The-ory, Cilt 24, Sayı 3, s. 311-339.
• Stanford İnternet Gözlemevi (2020). Analysis of June 2020 Twitter takedowns linked to China, Russia and Turkey. Stanford Internet Observatory Cyber Policy Center Blog. Erişim Tarihi: 03.07.2020 Erişim Adresi: https://cyber.fsi.stanford.edu/io/news/june-2020-twitter-takedown
• Şener, Serkan (2018). Mizahın dili ve uyuşmazlık. Bilim ve Gelecek, 168. Sayı, 35-43.
• Tankovska, H (2021). Leading countries based on number of Twitter users as of January 2021. Statista. Erişim Tarihi: 03.03.2021 Erişim Tarihi: https://www.statista.com/statistics/242606/number-of-active-twitter-users-in-selected-countries/
• TED (2019). How Twitter Needs To Change?. Erişim Tarihi: 02.06.2020 Erişim Adresi: https://www.ted.com/talks/jack_dorsey_how_twitter_needs_to_change
• Thompson, Nik; Wang, Xuequn ve Daya, Pratiq (2019). Determinants of News Sharing Behavior on Social Media. Journal of Computer Information Systems, DOI: 10.1080/08874417.2019.1566803
• Tüfekçi, Zeynep (2017a). Twitter and Tear Gas: The Power and Fragility of Networked Protest. Yale University Press.
• Tüfekçi, Zeynep (2017b). Twitter and Tear Gas: How Social Media Changed Protest For-ever. Wired. Erişim Tarihi: 14.02.2020 Erişim Adresi: https://www.wired.com/2017/05/twitter-tear-gas-protest-age-social-media/
• Türk Dil Kurumu Büyük Türkçe Sözlük (2020a). Yayılım. Erişim Tarihi: 05.06.2020 Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr/?kelime=yayilim
• Türik Bitig (2016). Yaγїl. Erişim Tarihi: 05.06.2016 Erişim Adresi: http://bitig.org/index.php?l=J&wi=833&lang=e&mod=3
• Twitter Safety (2020). Disclosing networks of state-linked information operations we’ve removed. Twitter Kurumsal Blog. Erişim Tarihi: 03.07.2020 Erişim Adresi: https://blog.twitter.com/en_us/topics/company/2020/information-operations-june-2020.html
• Twitter (2020). Twitter Şeffaflık Raporu. Erişim Tarihi: 03.07.2020 Erişim Adresi: https://transparency.twitter.com/
• Uma, Sekaran (2002). Research Methods for Business: A Skill Building Approach. Wiley, 4. Edition.
• Van Dijck, Jose (2013). The Culture of Connectivity: A Critical History of Social Media. Oxford University Press.