Overview of Primary Schools in Bursa in the Period of Abdülhamid II

Year 2019, Volume: 5 Issue: 2, 250 - 265, 05.08.2019

Ahmet Vurgun Vahdettin Engin

Abstract

In this research, II. Abdulhamid's educational policy for primary
schools in Bursa discreet is being analyzed for understanding the importance of
this discreet in the whole education system; their quantities, historical improvements,
education and training activities, administrations, financial management
of these schools been discussed. For explaining these
subjects, qualitative research been used. Survey data of the article
derived from the document examinations, which is one of the most important
methods of historical research. For data acquisition, first, the
literature search has been made. Following that, archive materials and
newspapers been established. For controlling the dependability of the data that
been obtained internal and external criticism method been used, which is
also one of the most important methods of historical research. Data, which is
derived by using document analysis, been examined by descriptive analysis.
Furthermore the materials, which was written with Arabic letters in Ottoman
Turkish, Latinized and rewritten for Turkey Turkish. Thereafter, the data
analysis has been outlined in thematic order and
interpreted. Consequently, it's been clearly understood that Sıbyan
schools been replaced by İbtidai schools, however, they’re been kept used while
their position in the educational order been changed. Schools built into
town centers and named by town center names. In the time of II. Abdulhamid,
their numbers been increased, however, for the damsels these numbers were not much.
Their schedule was suitable for the syllabus of Maarif Nezareti. A council was
also formed for administration and balance of income and expenditures of
the schools. Local communities supported these schools by donating money. Students
physical health been changed positively and schools started to participate in
the social activities of the city. 

Keywords

II.Abdülhamid, Bursa, Education, Primary school

II. Abdülhamid Döneminde Bursa’da İlkokullara Bakış

Abstract

Bu araştırmada II. Abdülhamid dönemindeki ilköğretim politikaları kapsamında
Bursa’daki ilkokulların durumunu tespit etmek amaçlanmıştır. Böylece bu
dönemdeki ilköğretim sisteminde, Bursa’nın yeri ve önemi değerlendirilmek
istenmiştir. Araştırmada, Bursa’daki ilkokulların nicelik olarak durumu,
okulların tarihi gelişimleri, eğitim-öğretim faaliyetleri, eğitimci kadrosu,
okulların yönetimi ve mali durumu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada
nitel araştırma yöntemlerinden tarihsel araştırma yöntemi kullanılmıştır.
Araştırmanın verileri, tarihsel araştırmanın sıklıkla kullandığı yöntemlerden
doküman incelemesi yoluyla elde edilmiştir. Verilerin toplanması sürecinde ilk
olarak konu ile ilgili geniş bir literatür taraması yapılmıştır. Akabinde
dönemin arşiv kaynakları ve gazetelerinden konu ile ilgili bilgiler tespit edilmiştir.
Elde edilen verilerin geçerliği ve güvenirliğini kontrol etmek için tarihsel
araştırma yönteminin temel unsurlarından olan harici ve dahili tenkit yöntemine
başvurulmuştur. Doküman analizi kullanılarak elde edilen veriler, betimsel
analiz yoluyla çözümlenmiştir. Ayrıca ele edilen belgeler günümüz Türkçesine
transkripte edilmiştir. Akabinde konu bütünlüğü içerisinde tematik olarak
başlıklar halinde ayrılan bütün bu bilgiler yorumlanıp değerlendirilmiştir. Araştırma
sonucunda öncelikle Bursa’da sıbyan mekteplerinin devam etmekle birlikte
yerlerini ibtidailerin aldığı görülmektedir. Okullar, genellikle mahalle
merkezli açılmış ve bulundukları mahallerin ismini almışlardır. Bursa’daki
ilkokulların II. Abdülhamid döneminin başından itibaren sayı olarak arttığı
ancak kız ilkokullarının az sayıda olduğu fark edilmiştir.  İlkokullardaki ders programı Maarif
Nezaretince belirlenen programa uygunluk göstermiştir. Bursa’daki ilkokulların
yönetimi için ayrı bir komisyon kurularak okulların yönetimi ile gelir ve
giderleriyle ilgili işlemler bu komisyon tarafından yürütülmüştür. Ayrıca
Bursa’daki yerel unsurların ilkokulları maddi olarak desteklediği görülmüştür.
İlkokullarda çocukların sağlığı konusunda da bazı gelişmeler yaşanmış ve
Bursa’daki ilkokullar şehirdeki sosyal etkinliklere katılmışlardır. 

Keywords

II.Abdülhamid, Bursa, Eğitim, İlkokul

References

• 1. Arşiv Belgeleri T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi BOA., İ.TAL., 346/35, 1322 B 18/28 Eylül 1904.
• BOA., İ. ŞD., 106/6368, 22 N 1308/30 Kasım 1904.
• BOA., MF. MKT., 373/65, 06 C 1315/ 2 Kasım 1897.
• BOA., MF. MKT., 803/69, 4 B 1322/14 Eylül 1904.
• BOA., MF. MKT., 885/49, 28 B 1323/28 Eylül 1905.
• BOA., MF. MKT., 444/48, 06 Z 1316/17 Nisan 1899.
• BOA., MF. MKT., 444/48, 06 Z 1316/17 Nisan 1899.
• BOA., MF. MKT., 625/31, 28 M1320/7 Mayıs 1902.
• BOA., MF. MKT., 799/62, 15 C 1322/27 Ağustos 1904.
• BOA., MF. MKT., 863/55, 09 R 1323/13 Haziran 1905
• BOA., MF. MKT., 405/50, 21 S 1316/11 Temmuz 1898.
• BOA., Y. MTV., 297/83, 18 Ra 1325/1 Mayıs 1907.
• BOA., Y. PRK. MF., 2/82, 29 Z 1310/14 Haziran 1893.
• 2. Salnameler Hüdavendigar Vilayeti Salnamesi, 1302.
• Hüdavendigar Vilayeti Salnamesi, 1303.
• Hüdavendigar Vilayeti Salnamesi, 1304.
• Hüdavendigar Vilayeti Salnamesi, 1306.
• Hüdavendigar Vilayeti Salnamesi, 1306-1307.
• Hüdavendigar Vilayeti Salnamesi, 1311.
• Hüdavendigar Vilayeti Salnamesi, 1315
• Hüdavendigar Vilayeti Salnamesi, 1323.
• Hüdavendigar Vilayeti Salnamesi, 1324.
• Hüdavendigar Vilayeti Salnamesi, 1325.
• 3. Gazeteler Bursa, sayı 7, 27 Ca 1308/18 Kasım 1890
• Bursa, sayı 9,12 C 1308/23 Ocak 1891
• Bursa, sayı 10, 19 C 1308/30 Ocak 1891
• Bursa, sayı 109, 28 B 1310/15 Şubat 1893
• Bursa, sayı 112, 17 Ş 1310/6 Mart 1893.
• Bursa, sayı 121, 28 L 1310/15 Mayıs 1893
• Bursa, sayı 139, 15 Ra 1311/26 Eylül 1893
• Bursa, sayı 140, 22 Ra 1311/3 Ekim 1893
• Bursa, sayı 142, 6 R 1311/17 Ekim 1893
• Hüdavendigar, sayı 1644, 26 Z 1312/20 Haziran 1895
• Hüdavendigar, sayı 1646, 10 M 1313/3 Temmuz 1895.
• Hüdavendigar, sayı 1941, 7 Z 1318/28 Mart 1901.
• 4.Tetkik Eserler
• Erler, Ş. (1966). Bursa’da Eski Eserler Eski Şöhretler, Bursa.
• Fraenkel, J., Norman, Wallen, Helen Hyun (2011). How to Design and Evaluate Research in Education, New York: Connect Learn Succeed.
• Hızlı, M. (2011). “Osmanlılardan Günümüze Ulaşan Bursa eğitim Yapıları”, Bursa Kültür Varlıkları Envanteri: Anıtsal Eserler, Haz. Neslihan Türkün Dostoğlu ve Hamdi Dostoğlu, Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
• Kepecioğlu, K. (2010). Bursa Kütüğü, C. I-IV, Haz. Hüseyin Algül-Osman Çetin-Mefail Hızlı-Mustafa Kara- M. Asım Yediyıldız, Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi Yayınları. Kili, S. (1982). Türk Anayasaları, İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Kodaman, Bayram, Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1991.
• Kumaş, N. (2011). II. Abdülhamid Döneminde Bursa’da Sosyal Hayat (1876-1909), Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Launay, D. M. ve Bonkowski Bey (2015). Bursa ve Civarı, Haz. Burcu Kurt ve İsmail Yaşayanlar, Heyamola Yayınları: İstanbul.
• Merriam, S. B. (2013). Qualitive research: A Guide to design and implementation. Çev. Ed. Selahattin Turan, Ankara: Nobel Akademik Yayınları.
• Özbek, N. (2011). Osmanlı İmparatorluğu’nda Sosyal Devlet Siyaset, İktidar ve Meşruiyet 1876-1914, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sedad (1934). Bursa 1934 Yıllığı, Bursa: Bursa Belediyesi Neşriyatı.
• Somel, S. A. (2010). Osmanlı’da Eğitimin Modernleşmesi (1839-1908) İslâmlaşma, Otokrasi ve Disiplin, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Su, K. (1978). “Osmanlı İmparatorluğu Devrinde Bursa Okulları ve Ahmet Rıza Bey”, Eğitim Hareketleri, c. 23, s.270-271, 4-11.
• Tekin, Y. (2009). II. Abdülhamit’ten Cumhuriyet’e Miras, Bir Ulus Devlet Yaratma Projesi, İstanbul: Gökkube Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yücelt, N. (1948). Tarihte Bursa, Bursa: Ankara Kitabevi.